Dit is een gastbijdrage van Ingo Piepers. Hij is militair deskundige en heeft de wetmatige onvermijdelijkheid van het ontstaan van (grote) oorlogen bestudeerd. Met enige regelmaat laat hij op Sargasso zijn licht schijnen op internationale militaire conflict. Hieronder zijn beschouwing naar aanleiding van de recente ontwikkelingen in de Kaukasus.
— Update: Ingo is inmiddels associated blogger. Daarom staat dit stuk nu onder zijn eigen naam —
Eerlijk gezegd ben ik niet helemaal verrast door het nogal forse optreden van Rusland in Georgië. En dat niet eens zo zeer vanuit mijn onderzoek beredeneerd. Grootmachten (het is verklaarbaar, maar geen excuus), dulden nu eenmaal geen gedoe aan hun grenzen. Grootmachten hebben (per definitie) veel macht, veel invloed en ook grote belangen. Grootmachten brengen ook grote ego’s voort. Grote ego’s hebben ook altijd lange tenen. De VS handelen ook vaak vanuit deze grootmachtlogica en schromen niet om de spelregels van het internationale systeem (overigens nu vooral nog Amerikaanse spelregels) naar eigen inzicht (selectief) te interpreteren. De inval van de VS in Irak – onder valse voorwendselen, laat ik daar duidelijk over zijn – is hiervan voorlopig (?) het laatste voorbeeld.
Rusland doet ook haar ‘eigen ding’, zonder zich daarvoor te schamen. Rusland wordt steeds assertiever en wil zichzelf rehabiliteren, vooral naar aanleiding van de reputatieschade die dit land in de jaren negentig van de vorige eeuw heeft opgelopen. Terug op de kaart, dat is het doel. Een kat in het nauw maakt rare sprongen. Rusland voelt zich getergd door Georgië, dat zich in haar optreden weer gesterkt voelt door de VS en de NAVO. Georgie opereerde misschien wel binnen de kaders van de ‘internationale wet’ – voorzover die bestaat – maar wordt toch geconfronteerd met de zojuist beschreven ‘grootmachtrealiteit’. Gelijk hebben en gelijk krijgen zijn in een anarchistisch systeem zeker niet hetzelfde. De VS, de EU en de NAVO hebben de precedentwerking van Kosovo onderschat; waarom Kosovo wel en Zuid-Ossetië niet? Meten met twee maten? Overigens, voor alle duidelijkheid, deze dynamiek en redenaties verklaren misschien het handelen van Rusland, maar kunnen nooit een excuus zijn voor het gewelddadige optreden van dit land in Ossetië en Georgië. Wij kunnen hier niet zo veel aan doen. Lastig is (ook) dat de VS, vooral onder president Bush, nogal wat ‘soft power’ – waarvan ‘gezag op basis van gedrag en reputatie’ deel uitmaken – hebben ingeleverd.
We hebben ons recht van spreken verloren.
Een interessante vraag is hoe dit conflict zicht verhoudt tot de uitkomst van mijn onderzoek. Uit dit onderzoek blijkt dat de spanning in het internationale systeem zich min of meer continue opbouwt, en zich de afgelopen 500 jaat tot vier keer toe heeft ontladen in een ‘wereldoorlog’, een oorlog waarbij alle grootmachten zijn betrokken die deel uitmaken van het internationale systeem. In deze systeemoorlogen lijkt een zekere regelmaat te zitten, terwijl opeenvolgende oorlogen wat betreft duur, locatie en omvang in hoge mate juist onvoorspelbaar zijn. Verder blijkt dat deze systeemoorlogen altijd een ‘reorganisatie’ opleveren van het internationale systeem. Deze categorie oorlogen levert altijd nieuwe instituties en regels op. De Verenigde Naties, maar bijvoorbeeld ook het Nonprofileratieverdrag, zijn de ‘uitkomst’ van de laatste systeemoorlog (de Tweede Wereldoorlog). De VS, als (mede)winnaar van deze oorlog, hebben op dit – het huidige – systeem een zware stempel kunnen drukken.
Echter dit systeem, evenals alle voorgaande systemen, hebben per definitie een beperkte levensduur. De machtsverhoudingen in het internationale systeem zijn voortdurend in beweging, nooit stabiel. Nieuwe grootmachten (of zij die denken daarvoor door te kunnen gaan) claimen een positie in het ‘oude’ – steeds meer achterhaalde – systeem: waarom zij wel, en wij geen kernbom? De vraag is nu of wij – dat wil zeggen het (anarchistische) internationale systeem – in staat zijn om ons te reorganiseren, zonder dat daarvoor een systeemoorlog ‘noodzakelijk’ is. Daarvoor is heel veel wijsheid en samenwerking noodzakelijk. Tot op heden is dat niet gelukt. Concreet zou dit betekenen dat bijvoorbeeld Frankrijk en Groot-Brittannië hun permanente zetel in de Veiligheidsraad inleveren ten gunste van een EU-zetel en een zetel voor India en Brazilië in de VR. Lukt dat? Zijn wij in staat ons aan te passen aan de huidige – nieuwe – machtsverhoudingen? Of blijft het devies: ‘ieder voor zich en God voor ons allen’?
Uit dit onderzoek blijkt ook dat tussen deze vier systeemoorlogen sprake is van relatieve rust, dat wil zeggen van ‘slechts’ relatief kleinschalige oorlogen, zoals nu in Irak en Zuid-Ossetië. Maar de spanningsopbouw gaat door. Ook deze recente conflicten dragen aan de spanningsopbouw in het internationale systeem bij. Ongetwijfeld wordt het onacceptabele gewelddadige optreden van Rusland in Ossetië en Georgië veroordeeld, en vervolgens ‘gesust’. Gezichten moeten worden gered. Maar er blijven ‘dingen’ hangen; er zijn weer nieuwe frustraties bijgekomen. Dat is geen goed nieuws.
De zojuist geschetste destructieve dynamiek – waarvan we allemaal deel uitmaken – moet worden onderkend. Maar er moet vooral op worden geanticipeerd. Een volgende systeemoorlog kent geen overwinnaars.
Opgenomen in het Kaukasusconflictdossier van Sargasso.
Reacties (38)
“Een volgende systeemoorlog kent geen overwinnaars.” en daarom komt ie er ook niet? hoop ik …
Wat stelt de auteur zich eigenlijk voor bij een reorganisatie zonder systeemoorlog? Wie zijn de reoganisatoren en hoe realiseren zij die reorganisatie?
Eerlijk gezegd ben ik niet helemaal verrast door het nogal forse optreden van Rusland in Georgië. En dat niet eens zo zeer vanuit mijn onderzoek beredeneerd. Grootmachten (het is verklaarbaar, maar geen excuus), dulden nu eenmaal geen gedoe aan hun grenzen.
Maar is Rusland *echt* een Grootmacht tegenwoordig? Als ik lees dat de koers van de roebel keldert vanwege deze mini-oorlog met een staat die ruim 40 keer zo klein is (in vrijwel alle opzichten), twijfel ik aan Rusland’s grootmacht-status.
@Loupe: Wij misschien (nadat we Balkenende en het CDA hebben laten aftreden, uiteraard)?
Ik tel drie wereldoorlogen: Napolion, WO I en WO II. Wat is de vierde zgn. systeemoorlog geweest?
@5: Ik denk de Zevenjarige oorlog tussen Engeland en Frankrijk.
@5:
de Dertigjarige Oorlog
De Dertigjarige Oorlog duurde van 1618 tot 1648 en eindigde met de Vrede van Westfalen, de Vrede van Munster en de Vrede van Osnabruck.
Goed stuk Ingo, wel beangstigend als je het tot je door dringen, speelt direct mijn immigratie reflex weer op: snel opzoek naar die ene grot in Patagonië.
De volgende systeemoorlog zou wel eens dichterbij kunnen zijn, omdat de wereld door alle techniek een stuk ‘kleiner’ is geworden gecombineerd met een ongeëvenaard grote wereldbevolking en snel slinkende natuurlijke hulpbronnen gaat de spanningsopbouw tegenwoordig veel sneller.
Het enige wat je daar nog tegenin kan brengen is ratio en reden, maar laten die twee begrippen de laatste 10 jaar nu juist enorm aan sluitage onderhevig zijn (Wilders, Bush, BinLaden…)
@Carlos#8 het interval 1918-1939 is een stuk korter dan het interval 1945-nu. Dit suggereert dat de vermeend snellere spanningsopbouw voorlopig nog goed opgevangen wordt door andere krachten (atoombommen, globalisering van de economie, EU, etc.). Voorzover dit soort natuurwetenschappelijke metaphoren ueberhaubt van toepassing zijn op geschiedenis.
En de pseudo derde wereld oorlog die voorspeld werd als gevolg van de invasie van irak (incluis atoomwapens en vechtende russen) is gelukkig ook uitgebleven; het is natuurlijk nog steeds een teringzooi daar, maar geen “systeemoorlog”.
Ja daar heb je gelijk in, in principe werd in the aftermath van WOI de basis voor WOII gelegd. Maar ik zie wel zeker een verband tussen knellende natuurlijke hulpbronnen en oorlog.
Als Rusland nu bijvoorbeeld besluit om zoiets als dit te doen in Estland, dan is de systeemoorlog een stuk dichterbij, al zou het ook in een met-z’n-allen-op-rusland hopie kunnen eindigen. Maar de kans lijkt me erg klein.
In hoeverre is het zo dat de aarzelende raketschild landen daar nu versneld toestemming voor aan het geven zijn?
Rusland is wel degelijk een grootmacht, al was het maar omdat ze dat zelf denken en dat kunnen bewijzen.
Maar om in een systeemoorlog te stappen… waarom? Eigenlijk draait Ruslands grootste behoefte rond afzetgebieden, en die koop je liever dan dat je ze bombardeert.
Rusland is geen grootmacht?
Noem 1 land die militair actie zal ondernemen tegen Rusland.
Exact.
@9: Je zou de 1e en 2e wereldoorlog ook makkelijk kunnen zien als 1 systeemoorlog. Het was na de 1e wel duidelijk dat nog niet alle spanningen van voor 1914 eruitgeschokt waren.
Op dezelfde wijze kun je de talrijke oorlogen tussen Engeland en Frankrijk in de 18e eeuw ook als 1 zien (eventueel zelfs met de napoleontische, dat waren er ook meerdere, samengevoegd).
Ik heb Ingo’s theorie niet bestudeerd, ik meen er deze veronderstelling van te begrijpen:
landen (wat zijn dat?) leven samen volgens een regelsysteem (wat is dat?), tot het moment dat dit systeem niet meer voldoet (wat is dat?). Deze ontstane spanning kan alleen via een oorlog worden verminderd (waarom?) en leidt dan tot een nieuw regelsysteem (is een nieuwe landsgrens ook een nieuw systeem?).
Het mechanische karakter van de theorie en de ontkenning van de mogelijkheid om zelf over je leven te beschikken maken dat ik (gevoelsmatig) moeite heb met de theorie.
@Vast Goed: Is toch niet zo’n raar idee. Beetje hetzelfde als zeggen dat economische crises onvermijdelijk zijn. Ben je zelf ook bij, maar toch zullen ze gebeuren.
Grote complexe systemen hebben nu eenmaal een eigen dynamiek. Daar kan je als individu maar heel weinig invloed op uitoefenen.
Volgens mijn (exploratieve) onderzoek zijn de vier systeemoorlogen: de Dertigjarige Oorlog, de Napoleontische Oorlogen en WO I en II. Deze oorlogen hebben telkens een ‘nieuw’ systeem opgeleverd,per definitie met een eindige levensduur. De dynamiek tussen oude en nieuwe grootmachten draagt daar o.a. aan bij. Tijdens de levenscyclus van zo’n international systeem (we bevinden ons nu in het 5e (en eerste globale) internationale systeem), komt het systeem steeds meer in een kritieke toestand, waarbij het steeds kwetsbaarder wordt voor kleine verstoringen en incidenten. Vanuit dit perspectief blijken deze oorlogen instrumenteel in een proces van sociale schaalvergroting in Europa. Het mechanische karakter van deze benadering, maakt het ook wat ‘ongeloofwaardig’: er bestaat toch zoiets als vrijheid van handelen?! Echter, vrijheid van handelen (op individueel niveau) en (ongewilde) vormen van ‘zelforganisatie'(op systeemniveau) sluiten elkaar niet altijd uit.
@16: De individuen in de populatie behorende bij de theorie waar Ingo het over heeft zijn geen mensen, maar landen. Het speelt dus op een ander niveau dan mensenlevens en staat dus ook los van de beschikking over je leven (dus wanhoop niet).
Het regelsysteem is niet veel meer of minder dan de afspraken/verdragen/machtsverhoudingen die er liggen tussen de belangrijkste landen (daar horen landsgrenzen ook bij). Aangezien de machtsverhoudingen tussen landen kunnen veranderen met de tijd (door demografische en economische ontwikkelingen, technologische veranderingen, etc), kunnen deze niet meer overeenkomen met bestaande afspraken, landsgrenzen, invloedssferen, verdragen ed.
Tot nu toe is gebleken dat de meeste landen vaak niet zonder slag of stoot bereid zijn om die onovereenkomstigheden te beeindigen. Als dat dan aankomende of juist terugvallende wereldmachten betreft, die met elkaar in onbalans raken, krijg je al snel een Grote oorlog.
@#13: Sorry lui, dat zijn geen argumenten.
@JSK: Is het bezit van zo’n 17.000 kernwapens niet voldoende om automatisch in de categorie “grootmacht” te vallen?
Volgens wiki in ieder geval:
http://en.wikipedia.org/wiki/Great_power
@21: Nou ja, voor iets als wereldwijde klimaatverandering (‘influence on a global scale’) zijn een twintigtal kernwapens al genoeg. India, Pakistan, eventueel Israel ook ‘Grootmachten’?
IK weet het niet.. een land met een grote maar krimpende bevolking, een eenzijdige en daarom fundamenteel zwakke economie als grootmacht beschouwen, I don’t know. Wat zijn de grootmacht criteria precies?
Iets als:
Rusland is geen grootmacht?
Noem 1 land die militair actie zal ondernemen tegen Rusland.
slaat nergens op. We nemen ook geen militaire actie tegen de junta in Birma, de regering van Sudan of Turkije die Noord-Irak (cq Koerdistan) binnenvalt.
He steeph ik vind rusland nog steeds wel een behoorlijke grootmacht maar volgens die link naar wikipedia zijn Frankrijk en the UK ook grootmachten zoals rusland …
Yep. En is er zoiets als een “supergrootmacht” categorie aangemaakt voor de VS.
Percies.
Hebben we geen ELO rating voor de “power” van landen? Zetels in de veiligheids raad? Aantal nukes? Wel/geen ICBM’s? # Vliegdekschepen? Totaal GDP? #patenten? Totaal populatie? # overwinningen in conflicten? # overwinningen in onderhandelingen? # posities bij de wereldbank, IMF, WHO, VN, EU, OVSE, NATO, etc? Hits op google (usa 1,400,000,000, china 878,000,000 , russia 268,000,000?)? # top level domains.? Publicaties in nature en science? ton goud? megaton staal? # soldaten?
Nine countries maintain a total of 22 (+8 under construction) aircraft carriers in active service: United States, United Kingdom, France, Russia, Italy, India, Spain, Brazil, and Thailand. In addition the People’s Republic of China’s People’s Liberation Army Navy possesses the former Soviet aircraft carrier Varyag, but most naval analysts believe that they have no intention to operate it, and instead are using Varyag to learn about carrier operations for future Chinese aircraft carriers. The United States, Brazil, South Korea, United Kingdom, the People’s Republic of China, India, Japan, Australia and France also operate vessels capable of carrying and operating multiple helicopters.
De lijst met great powers op wiki is dus gewoon gebaseerd op het bezit van een nuclear submarine: “Today, five countries deploy some form of nuclear-powered strategic submarines: the United States, Russia, France, the United Kingdom, and China[9].”
Er bestaan allerlei criteria en ‘ratings’ voor grootmachten. Onder andere opgezet door Jack Levy in zijn studie: “War in the Modern Great Power System”. Ook zijn zgn. CINC-waarden van grootmachten vastgelegd in de “Correlates Of War” dataset (Singer et al). CINC staat voor Composite Index of National Capability. Zie: http://www.correlatesofwar.org
Goed artikel Ingo, dank!
@Ingo: ik snap wel de schijnbare tegenstelling tussen individueel niveau en groepsniveau, maar mijn eerdere vragen zijn vooral bedoeld om je theorie scherper te krijgen. Anders is er te veel ruimte om bijvoorbeeld onder de term ‘systeem’ alles te vatten wat je gewenste onderzoeksuitkomst maar uitkomt.
Hoe verhoudt zich je theorie tot de speltheorie? Met die concurrerende theorie kun je ook groepsgedrag verklaren. Maar ik geef toe, met die theorie krijg je minder mooie grafiekjes ;-)
Helaas moet ik een vakantie halen, dus heb nu geen tijd om je theorie te lezen. Heeft je theorie ook voorspellende waarde? M.a.w. hoeveel tijd heb ik nog?
“slaat nergens op. We nemen ook geen militaire actie tegen de junta in Birma, de regering van Sudan of Turkije die Noord-Irak (cq Koerdistan) binnenvalt.”
DAT slaat dus nergens op. Birma wordt niet aangevallen, maar zal mocht het wel gebeuren, geen kont terug kunnen doen.
Het aanvallen van Rusland is zelfmoord, OF het einde der tijden. MAD enzo, 2 HAVO geschiedenis, etc.
Als je dan nog geen grootmacht bent, dan weet ik het ook niet meer.
Niet alles wordt in geld uitgedrukt.
Die opmerking over klimaatverandering is overigens ook hi-la-risch.
@Vast Goed: Het woord systeem doet het altijd goed; dat is ‘gevaarlijk’. Ben ik met je eens. In mijn onderzoek heb ik het (internationale) systeem (vind ik) nauwkeurig gedefinieerd (zie o.a. http://arxiv.org/abs/0707.0348.
Ik heb de speltheorie niet in mijn theorie betrokken. Mijn theorie heeft een zekere voorspellende waarde. Zie hiervoor ook bijgevoegde klink. ‘Lastig’ is dat het Internationale systeem ook de karakteristieken lijkt te bezitten van een chaotisch systeem; een gedetermineerd systeem dat in hoge mate onvoorspelbaar is. Maar de komende weken blijft het zeker rustig: fijne vakantie!
In het resultaat van je onderzoek word geen melding gemaakt van een aanval van Georgië op burgers die niet luisteren wilde .
Als het een leugen van Rusland had geweest ,dan denk ik ,had je het vermeld .
De verzwijging kan dus uitgelegd worden als de waarheid.
Volgens die waarheid zijn duizenden mensen over de grens gevlucht ,richting Rusland.
Niet naar Georgië zover ik het kan volgen ,al heb ik geen onderzoek gedaan.
Vervolgens treed Rusland op door het leger op die aanvaller te sturen.
Dat vind ik terecht een normaal menselijk gebaar om mensen te beschermen ,en niet aan te vallen.
De aanvaller ,nu de aangevallene schreeuwt [letterlijk] moord en brand [in het Engels ] niet z,n eigen taal .
Ik heb geen onderzoek gedaan ,maar het enigste wat ik kan bedenken is dat de man hulp zoekt bij vrienden die of in complot ,of totaal verrast zijn door de acties van de aanvaller /
aangevallene .
Ik heb geen onderzoek gedaan ,maar bij mij kwam de vraag op ,waarom die poppenkast ?
De Euro landen hebben verscheidene leden die in de laatste 500 jaar groot machten waren, en soms nog denken dat ze het zijn.
2 van die leden probeerden het in de laatste 200 jaar om de aangevallene eerder onder uit te halen ,met als resultaat miserie en ellende voor alle betrokkenen .
Ik heb geen onderzoek gedaan ,maar bij mijn weten heeft de aangevallene nooit echt kolonisatie plannen gehad of uitgevoerd zoals de meeste van de EU leden het deden in de recente 300 jaar geschiedenis.
Ik heb geen onderzoek gedaan ,maar de Belgen [ holy Brussel] hadden ook zo,n kolonie .
De Congo was de naam ,waar het koninklijk huis niet op konijnen maar op mensen [zwart was geen mens] jacht ging ,heel exclusief voor leden only.
Als ik de wereld map bekijkt ,en die geschiedenis van de E.U leden ,dan valt me 1 ding op
dat de zon begint te schijnen vanuit het oosten ,maar ook dat al wandelend de EU aan de Japanse zee kan pootje baden als die grootmacht eenmaal een klein macht geworden is.
De laatste oorlog is economisch gewonnen door de USA tegen de USSR. Dat lijkt me een realistischer scenario vor toekomstige scenario’s.
Het aanvallen van een rijk land, lijkt me niet realistisch wegens de economische belangen en mutual protection pacts. Een aanval tegen 1 NAVO land is een aanval tegen alle NAVO landen. Als Georgie lid was geweest van de NAVO dan had Rusland nooit kunnen aanvallen omdat dan alle NAVO landen de oorlog aan Rusland hadden moeten verklaren.
Aanvallen op een arm land door een rijk land hebben keer op keer bewezen te leiden tot verlies van het rijke land op uithoudingsvermogen. Arme landen hebben weinig te verliezen, rijke landen heel erg veel.