ACHTERGROND - Kwaliteit van hoger onderwijs (1) – een introductie
De kwaliteit van het hoger onderwijs is niet in orde, diploma’s worden weggegeven, op onze hogescholen en universiteiten wordt gefraudeerd. Reden voor paniek, blinde paniek, en grote ophef! Althans, verhalen van deze strekking komen af en toe in de media. Soms is er dan inderdaad iets mis met de kwaliteit van diploma’s. En dat is dan vrijwel de enige keer dat u iets zult lezen over hoe de kwaliteit van ons hoger onderwijs wordt gewaarborgd. Misschien terecht, want het is een saai onderwerp, over kwaliteitskaders, controlemechanismen en accreditatie.*
Nog niet afgehaakt? Gelukkig, want het onderwerp is wel belangrijk. Wat voor zich spreekt, omdat de kwaliteit van ons hoger onderwijs ontzettend belangrijk is. Die bepaalt immers de kwaliteit van het hoger opgeleide deel van onze beroepsbevolking, zoals docenten en medici. Het is daarom jammer dat de vraag ‘hoe garanderen we eigenlijk dat de kwaliteit van dat onderwijs in orde is?’ alleen in de media komt als er ergens iets mis gaat of ergens een schandaaltje is.
Daarom een serie artikelen met aandacht voor dit onderwerp. Het is actueel, want binnenkort gaat de discussie over deze wetgeving spelen in ‘Den Haag’.
De controle van de overheid op de kwaliteit van hogescholen en universiteiten is een terugkerende discussie. Het systeem dat daar momenteel voor gebruikt wordt (‘accreditatie’) staat sinds de invoering onder druk. Recent gaf de minister aan de externe controle op opleidingen behoorlijk te willen versoepelen. Opvallend, want nog geen jaar geleden noemde Bussemaker de resultaten van het NVAO-rapport over geesteswetenschappen ‘ernstig’. Eén op de acht opleidingen was van onvoldoende kwaliteit. En dat was niet de enige ophef de afgelopen jaren over kwalitatief onvoldoende opleidingen in ons hoger onderwijs.
Waarom dan toch nu voorstellen om de kwaliteitscontroles af te zwakken? En hoe slim is dat? De komende tijd kunt u hier (onder andere) lezen over hoe het toezicht nu geregeld is, hoe het is ontstaan, wat de minister wil veranderen, en wat de positieve en negatieve kanten van de voorgestelde wijzigingen zijn. Graag neem ik de lezer mee op reis naar de wondere wereld van de borging van onze onderwijskwaliteit, waarbij ik zal proberen het meeste grauwe, depressieve kwaliteitszorgjargon te vermijden.
János Betkó was ruim vijf jaar lang secretaris bij opleidingscontroles (‘visitaties’) door onafhankelijke experts en was als bestuurslid van de Landelijke Studenten Vakbond betrokken bij de totstandkoming van de huidige wetgeving op dit gebied.
*Laten we reëel zijn: een deel van u zou überhaupt niet aan dit artikel zijn begonnen als het de meer accurate titel ‘kwaliteitsborging in het hoger onderwijs’ had gekregen.
Reacties (5)
Uitstekende introductie, maar ik mis persoonlijk nog iets. Een kleine uitleg over welke voorwaarden onderwijs aan moet voldoen ontbreekt. Deze regering is namelijk een groot fan van onderwijs uit het industriele tijdperk, het zgn rote learning ook wel bekend als ‘feitjes dreunen’. Ik zelf ben veel meer gericht op Dewey, en zou het toch wel fijn vinden als we binnen dit decennia allemaal eens zouden realiseren dat we niet met de Amerikanen en Chinezen moeten proberen mee te gaan in het rote learning maar juist actief bezig moeten zijn met leren. Praktisch, met de voeten in de modder. Niet alleen muurtjes metselen maar leren door praktisch onderzoek te doen.
Dat frauderen is een goed begin voor iemand in het management van het bedrijfsleven, de hogere ambtenarij en en de politiek.
In dat kader bekeken, is het afzwakken van kwaliteitscontroles dan ook zeer begrijpelijk.
;-)
Tja, dat versoepelen is wel begrijpelijk. Er is al decennia lang bezuinigd en langzaamaan voldoen steeds meer opleidingen niet meer aan de eisen van de accreditatiecommissies, die maar niet naar beneden willen bijstellen (want vaak oudere docenten van zusteropleidingen). Omdat tegelijk budgetten gekort worden (waardoor vanuit het faculteitsbestuur de eerste prioriteit bestaat uit het handhaven van contacturenquota!), gaat dat barsten. Dan is een oplossing om de commissies te vervangen door anderen (bv. uit het bedrijfsleven, dat grosso modo maling heeft aan zoiets als wetenschappelijke vorming, ethiek en andere “overbodige” bagage voor dat bedrijfsleven), die wat makkelijker de opleiding weer een paar jaar van een goedgekeurd stempel voorzien.
@1 Dank. Het onderwerp dat je aansnijdt is ook interessant, maar ik denk dat ik hiermee al een stukje of 5 a 6 bezig ben… misschien een keer voor later, hoe we les zouden moeten geven in het hoger onderwijs. (Waarbij ik overigens het idee heb dat dat al op vrij veel verschillende manieren gebeurt, op verschillende plekken, en dat in verschillende sectoren en voor verschillende mensen ook verschillende onderwijsconcepten bruikbaar / passend zijn.
@3 In het hbo, waar ik vooral gewerkt heb, is het nu al standaard dat er iemand uit het werkveld in de commissie zit (vanwege de ‘b’ in hbo). Het is niet mijn ervaring dat die per se minder kritisch zijn (ook niet op het gebied van ethiek, vorming, etc.). Soms wat meer geneigd te kijken naar ‘wat zou mijn organisatie met zo’n studenten kunnen’ dan naar ‘kan de student alles wat hij/zij zou moeten kunnen gezien waar de opleiding toe opleidt’, maar ook dat lang niet altijd.
Grappig genoeg: een van de versoepelingen waar over wordt nagedacht (jaja, alvast een tipje van de sluiter opgelicht voor de volgende artikelen) is om maar helemaal te stoppen met het controleren van opleidingen, en controles op instellingsniveau te houden. Naast de studentenorganisaties is de enige club die daar echt tegen in verzet komt… die van de werkgevers. Jawel, VNO-NCW, wiens onderwijsstandpunten normaliter mijn tenen doen krommen en mijn tanden doen knarsen, is een van de weinige partijen die in deze discussie kiest voor onderwijskwaliteit. Het kan raar lopen.
Overigens heb ik een andere verklaring waarom de afgelopen jaren veel opleidingen zijn afgekeurd, maar daar kom ik in latere stukken uitgebreid op terug.
Janos, belangrijk onderwerp dus mooi dat je ons hierin mee gaat nemen. Ik ben overigens ook benieuwd of je wat zult zeggen of de kwaliteit daadwerkelijk bedroevend is. Nieuwsvoorziening wordt helemaal bepaald door negatieve incidenten, en het stelselmatig hoog scoren op internationale ranglijsten van Nederland zou een teken kunnen zijn dat het best meevalt met hoe ons onderwijs ervoor staat. Wel gelijk een interessante observatie dat studenten en werkgevers tegenover de onderwijsbureaucratie lijken te staan, want daarover zijn we het denk ik wel allemaal eens, dat de bureaucratie wel erg lijkt te zijn doorgeschoten.