Kunst op Zondag verkent online archief Surinaamse School

ACHTERGROND - Het Stedelijk Museum (Amsterdam) heeft tijdens het afgelopen coronajaar een expositie georganiseerd over de Surinaamse School. Hierin werden ruim 100 werken van 35 kunstenaars getoond uit de periode 1910-1985. Mede door alle beperkende maatregelen hebben veel mensen deze expositie niet gezien. Het museumteam biedt nu een online tentoonstelling aan zodat iedereen de kans krijgt om alsnog kennis te maken met de Surinaamse School.

Bidvrouwtjes in de Palmentuin (1964) © Ron Flu, Collectie Stedelijk © foto Gert-Jan van Rooij.

Wat is de Surinaamse School?

Surinaamse School richt zich op de Surinaamse kunstgeschiedenis die verweven is met de Nederlandse. In 1995 presenteerde het Stedelijk de tentoonstelling Twintig jaar beeldende kunst in Suriname, 1975-1995. De expositie in 1995 was een co-creatie van Chandra van Binnendijk en Paul Faber. Na de primeur in het Surinaams Museum in Paramaribo was de tentoonstelling in Amsterdam te zien.

De schaakspelers (1973) © Quintus Jan Telting, Collectie Stedelijk © foto Gert-Jan van Rooij.

Waarom een expositie in 2020/21?

De viering van 45 jaar onafhankelijkheid in Suriname was de directe aanleiding voor deze tentoonstelling. Onze gedeelde geschiedenis speelt hierin een belangrijke rol. Door de langdurige Nederlandse koloniale overheersing was er bijvoorbeeld gebrek aan (bevoegd) kunstonderwijs in Suriname. Hierdoor waren studenten lange tijd aangewezen op Nederlandse kunstopleidingen. Veel (afgestudeerde) studenten zijn na hun studie permanent of tijdelijk naar Suriname teruggekeerd.

Zonder titel – 1981 (400-jaar-verzet-en-strijd Suriname) © Rene Tosari, Stedelijk Museum (allen linosnede op papier) © foto Gert-Jan van Rooij.

Kenmerken van de Surinaamse kunst

De artistieke vorming in Suriname ontwikkelde zich tegen de achtergrond van groeiend nationalisme, processen van dekolonisatie en de vorming van een eigen natie. Deze ontwikkelingen zijn onder meer van invloed geweest op de artistieke beweging tussen Suriname en Nederland. De verbeelding van de eigen geschiedenissen, spiritualiteit en het alledaagse zijn belangrijke onderwerpen. Deze thema’s worden in realistische, abstracte en expressionistische stijlen tot leven gebracht. Er zijn ook kunstenaars die met hun artistieke werk het activisme bevorderen van een (cultureel) onafhankelijk Suriname.

Surinaamse School screenshot online archief (19.11.2021).

Het Stedelijk en de Surinaamse School

Rein Wolfs, directeur Stedelijk Museum Amsterdam: “De historische collectie van het Stedelijk omvat slechts een aantal werken van Surinaamse kunstenaars. Dankzij de vele bruikleengevers uit Suriname en Nederland konden we deze tentoonstelling realiseren. Zij stelden het museum in staat om verschillende perspectieven op de Surinaamse schilderkunst te presenteren en hun plek in het collectief geheugen verder te bestendigen.”

Surinaamse School team samenstelling expositie © foto Gert-Jan van Rooij.

Online archief Surinaamse School nu open

De expositie Surinaamse School was een viering van de Surinaamse kunst in al haar verscheidenheid en diepgang. Om permanent aandacht te geven aan de kunst en de kunstontwikkelingen in Suriname heeft het Stedelijk de tentoonstelling nu omgezet in een online archief. Deze culturele vraagbaak is 24/7 overal beschikbaar. In het online archief ontdek je naast de kunstwerken, achtergrondverhalen van enkele kunstenaars en verschillende essays. Extra zijn de talkshow, drie podcast en een reader. Het online archief volgt het oorspronkelijke circuit van de tentoonstelling in tekst, beeld, video en geluid. Volg hier de online tour.

Bijzondere vondst

Een vergeten opslag van kunstenaar Armand Baag (1941-2001)  bleek een schatkamer van Surinaamse kunst. In de zomer van 2019 zijn in deze opslag in Amsterdam ruim 300 tekeningen gevonden van Nola Hatterman (1899-1984) en een 50-tal werken van Baag. Sinds het overlijden van Baag in 2001 lagen deze werken opgeslagen. De herontdekte werken werpen een nieuw licht op het oeuvre van beide kunstenaars en geeft meer inzicht in hun kunstenaarspraktijk en werkwijze. In het online archief vind je meer feiten over actrice en kunstschilder Nola Hatterman.

Zelfportret (1983) © Cliff San A Jong, Collectie Stedelijk © foto Gert-Jan van Rooij.

Nieuw werk aangekocht

Naast het online archief heeft het Stedelijk recent nieuwe werken aangekocht van Surinaamse kunstenaars uit de expositie. Eerder werd al werk aangekocht van onder anderen Soeki Irodikromo (1945-2020) en Rihana Jamaludin (1959).   De nieuwe werken van Cliff San A Jong, Quintus Jan Telting en René Tosari geven een bredere kijk op de kunst van de vorige eeuw in de collectie van het Stedelijk. Benieuwd naar deze nieuwe aankopen, bekijk dan hier het online archief voor aanvullende informatie.

Stedelijk Museum Amsterdam © foto Wilma Lankhorst.

Het online archief Surinaamse School is 24/7 te verkennen via deze link van het Stedelijk Museum in Amsterdam.

© tekst Wilma Lankhorst.
© foto’s Gert-Jan van Rooij (in opdracht van het Stedelijk Museum).
© gebruik van de afbeeldingen met toestemming van het Stedelijk Museum en de genoemde kunstenaars.

Surinaamse School online archief © foto’s Gert-Jan van Rooij © collage Wilma Lankhorst.

Kunstenaars in de tentoonstelling: Armand Baag; Wim Bos Verschuur; Robert Bosari; Jules Chin A Foeng; Frank Creton; Augusta en Anna Curiel; Felix de Rooy; Robbert Doelwijt; Wilgo Elshot; Ron Flu; Rudi Getrouw; Leo Glans; Eddy Goedhart; Nola Hatterman;  Soeki Irodikromo; Rihana Jamaludin; Jean Georges Pandellis; Rinaldo Klas; Noni Lichtveld; Hans Lie; Guillaume Lo-A-Njoe; Nic Loning; Rudy Maynard; Jacques Anton Philipszoon; George Ramjiawansingh; Stuart Robles de Medina; George Gerhardus Theodorus Rustwijk; Cliff San A Jong; Gerrit Schouten; Govert Jan Telting; Quintus Jan Telting; René Tosari; Erwin de Vries; Paul Woei; Leo Wong Loi Sing.

Extra informatie over de gebruikte afbeeldingen:

Foto header: Zaalopname Surinaamse School: Schilderkunst van Paramaribo tot Amsterdam, Stedelijk Museum Amsterdam. Foto: Gert Jan van Rooij.

Foto 1: Surinaamse School zaalimpressie © foto Gert-Jan van Rooij.

Foto 2: Bidvrouwtjes in de Palmentuin (1964) © Ron Flu, nieuwe aankoop Stedelijk AMS © foto Gert-Jan van Rooij.

Foto 3: De schaakspelers (1973) © Quintus Jan Telting, nieuwe aankoop Stedelijk Amsterdam © foto Gert-Jan van Rooij.

Foto 4:  Zonder titel – 1981 (400-jaar-verzet-en-strijd Suriname) © Rene Tosari, nieuwe aankoop Stedelijk Museum (allen linosnede op papier) © foto Gert-Jan van Rooij.

Foto 6: Groepsfoto van de samenstellers
De tentoonstelling is samengesteld door, vlnr: Mitchell Esajas (antropoloog en medeoprichter New Urban Collective en The Black Archives), Inez Blanca van der Scheer (Stedelijk Museum, projectleider STUDIO i), Ellen de Vries (publicist en zelfstandig onderzoeker), Jessica de Abreu (antropoloog en medeoprichter The Black Archives), Bart Krieger (publicist, zelfstandig kunsthistorisch onderzoeker en oprichter BAM! De Kunst Toko), Carlien Lammers (medewerker inclusie Stedelijk Museum) en Claire van Els (curator Stedelijk Museum). Ellen de Vries is initiatiefnemer van het projectvoorstel. Het tentoonstellingsconcept is ontwikkeld door deze werkgroep van (gast)curatoren. Foto: Gert Jan van Rooij

Foto 7: Zelfportret (1983) © Cliff San A Jong, nieuwe aankoop Stedelijk Amsterdam © foto Gert-Jan van Rooij.