De Kroonboekenclub | Overpeinzingen van Marcus Aurelius

COLUMN, RECENSIE - Het leven van een lezer is als dat van een Romeinse keizer. Je hebt grootse plannen en wilt je rijk steeds beter en mooier maken, maar van dag tot dag komen er allerlei halvegaren bij je klagen over onbenulligheden of moet je de problemen oplossen die door incompetente generaals worden veroorzaakt.

Een paar weken geleden had ik op deze plaats aangekondigd dat ik De zondaar van Alie Smeding ging lezen, een vroegtwintigste-eeuwse pornografische roman. Ik heb er nu weken over gedaan en moet toegeven: ik kom er niet doorheen.

Het is op een bepaalde manier best een interessante ervaring, die zondaar. Er wordt een soort broeierigheid beschreven die vast nog steeds bestaat, van jongemannen die de stad ingaan en van alles willen met de vrouwen die ze daar zien zonder dat ze zichzelf dat willen toegeven.

’n Kop chocola of zoo

Maar het boek is eigenlijk te realistisch. Er wordt enorm in geleuterd en gezeurd. En hoewel ook dat op een bepaalde manier interessant is – je bent toch altijd stiekem geneigd om te denken dat mensen 100 jaar geleden in lange volzinnen diepzinnige zaken met elkaar deelden – gaat het na een tijdje toch tegenstaan:

Dicht aan zijn oor ritselde aldoor Toos’ zachte stem. ‘Want in zoo’n stadje als Alkmaar, er moet net ’s een doodgaan of trouwen, als ’t wat geven wil met bloemen. Laatst was er nog ’n jubileum, ’t vijftigjarig bestaan van ’t stedelijk muziek-corps, toen heeft hij aardig wat geleverd, maar dat heb je ook niet elke dag. En zoo door de week, nee… maar die Jan van ons…’

Dirk hoorde de rest al niet meer. Hij stapte al trager, en bleef ineens staan. ‘Ja, zeg, wat – wat zalle we nou?, dadelijk na’ huis? Wil je dat…?, of ergens… ergens nog even zitten?’ Zijn gezicht gloeide er bij. ‘Ergens zitten?’, sloeg het verbaasd door hem heen, ‘waar dan? En wat zou ’t kosten?’ Maar hij ging toch door. ‘Kunnen we ’n kop chocola of zoo drinken, zeg? ’t Is nou zoo’n mooie avond…’

En zo voort, en zo verder. Je leert ervan dat het dagelijks leven altijd is geweest wat het dagelijks leven is.

Kwalijk daglicht

Ondertussen raakte ik gegrepen door een boekje dat ik in de trein van Haarlem naar Leiden vond, en dat ook in een andere vertaling gratis op het internet te vinden is: de Overpeinzingen van Marcus Aurelius.

Marcus Aurelius was een Romeinse keizer die zijn baard liet staan omdat hij ook een filosoof was, en die als ik het goed begrijp vooral voor zichzelf aantekeningen maakte om zich aan te manen om op het rechte pad te blijven.

Dat rechte pad was een stoïcijns pad – misschien wel de belangrijkste filosofische stroming van de Romeinse oudheid, die door eeuwen christelijke propaganda in een kwalijk daglicht is komen te staan, maar die mij zeer inspireert.

Door de rede

Het is een filosofie voor crisistijden zoals waarin we nu leiden, dus misschien heeft het wel weer een kans. Ze zegt dat er in het leven twee soorten zaken zijn. De dingen waaraan je niets kunt veranderen (dat het rotweer is, dat de trein te druk is, dat Trump president is van de Verenigde Staten) en dingen waar je wel iets aan kunt veranderen (dat je je humeur door het weer laat bederven, dat je een andere trein kunt nemen, dat je je kunt organiseren in politieke verbanden die streven naar een betere wereld). En dat het van belang is om je alleen op het tweede te richten en geen tijd te verspillen aan het eerste. Dat je allerlei gevoelens van woede, best mag hebben, maar dat je je gedrag uiteindelijk moet laten bepalen door de rede.

Alles wat ons overkomt, is ons even bekend en vertrouwd als een roos in het voorjaar en vruchten in de oogsttijd. En dit is ook van toepassing op ziekte en dood, laster en verraad; al die dingen waar dwazen verheugd of verontrust over plegen te zijn.

Gelukkig nieuwjaar, kortom. Zonder al teveel nutteloze zorgen, en met veel gratis boeken.

Vanaf nu kondig ik niet meer aan wat ik zogenaamd de volgende week ga lezen.