Klimaat in verkiezingsprogramma’s | Partij voor de Dieren

ANALYSE - Gaat u er maar even voor zitten. In de reeks waarin we behandelen hoe politieke partijen denken om te gaan met het klimaat zijn we aanbeland bij de Partij voor de Dieren. En die hebben daar een heel stevig hoofdstuk over opgenomen in hun verkiezingsprogramma (pdf).

Laten we beginnen met de inleiding van hoofdstuk 5. Milieu, Klimaat en Energie:

De Partij voor de Dieren stelt als enige partij de draagkracht van de aarde voorop bij elke beleidskeuze. Wij sluiten geen compromissen over een duurzame toekomst. Wij zijn daarmee de aanjager van een ambitieuzer milieubeleid. Zuinig omgaan met de aarde mag geen holle frase zijn, het is letterlijk van levensbelang. Onze planeet voorziet ons van schone lucht, water, een gezonde bodem en de grondstoffen en die we nodig hebben voor het voortbestaan van mens en dier.

Beetje pretentieus om te zeggen dat je iets als “enige partij” doet als nog niet alle verkiezingsprogramma’s bekend zijn. Maar dat terzijde. De eerste zin is belangrijk. Maar als ze dat vinden, waarom staat dit dan pas in hoofdstuk 5? En geen compromissen sluiten is nogal lastig in een politiek landschap waar nooit een partij een meerderheid heeft.
Maar goed, dat klinkt cynisch, terwijl de toon me wel aanstaat!

Dan stukje verder onder het kopje “Ecologische voetafdruk verkleinen”:

De huidige milieuproblemen vragen om een allesomvattende aanpak: technologische oplossingen én een verandering van ons consumptiepatroon.
• Met een Deltaplan Duurzame consumptie stimuleert en ondersteunt de overheid de omschakeling naar duurzame consumptie op alle fronten. Het verminderen van de vlees- en zuivelconsumptie levert verreweg de meeste klimaat- en milieuwinst op en heeft daarom topprioriteit.
• We gaan de werkelijke kosten van producten en diensten in de prijs doorberekenen, zodat ze niet meer afgewenteld worden op de gehele samenleving.
• De overheid geeft onafhankelijke en duidelijke informatie over de impact van producten en diensten op klimaat en milieu.
• Alle beleid, op welk gebied dan ook, wordt langs de duurzaamheidsmeetlat gelegd.
• De overheid geeft het goede voorbeeld. De norm voor inkoop van alle producten en aanbestedingen wordt: 100% duurzaam en fair trade. Dit geldt ook voor de inkoop van voedsel, energie en bedrijfskleding.
• Voor het midden- en kleinbedrijf wordt het gemakkelijker gemaakt om opdrachten van de overheid te krijgen.

Stevige punten. Maar niet allemaal concreet uitgewerkt. Hoe gaan ze vlees- en melkconsumptie bijvoorbeeld terugbrengen? Verbieden? Belasten? Vieze plaatjes?
Overigens is het laatste punt in dit rijtje een interessante. Hoe draagt het verkrijgen van opdrachten door het midden- en kleinbedrijf bij aan het verkleinen van de ecologische voetafdruk? Zijn kleine bedrijven niet minder efficiënt dan grote?

Dan onder het kopje “Broeikasgassen reduceren”:

Alle mooie beloften ten spijt is de uitstoot van CO2 in Nederland toegenomen in plaats van gedaald. De Partij voor de Dieren wil dat Nederland het halen van de klimaatdoelen tot prioriteit maakt en daadwerkelijk actie onderneemt. Op naar een werkelijk CO2-arme economie!
• De regering staakt haar verzet tegen de uitspraak van de rechter in de Klimaatzaak. In plaats daarvan steekt zij haar energie in het nakomen van de verplichtingen én het realiseren van de ambities die nodig zijn om de opwarming van de aarde werkelijk te beperken tot maximaal 1,5 graad Celsius.
• Een klimaatwet die het reduceren van broeikasgassen verplicht, treedt zo snel mogelijk in werking. Daarin is vastgelegd dat in 2020 de uitstoot van broeikasgassen 40% minder is dan in 1990, en in 2030 65% minder. In 2040 is Nederland CO2-neutraal en wordt er geen fossiele brandstof meer gebruikt.
• Nederland wordt weer voortrekker in het maken van mondiale, bindende afspraken om de uitstoot van broeikasgassen te reduceren.
• Nederland pleit binnen Europa voor afschaffing van het mislukte handelssysteem in CO2-uitstoot (Emissions Trading System (ETS)). Daarvoor in de plaats komen bindende reductieverplichtingen.
• Opslag van CO2 en afkoop van de reductiedoelstellingen in andere landen zijn geen duurzame oplossingen en worden niet meegeteld in het behalen van de Europese reductiedoelstellingen.

Duidelijke uitspraken weer, maar nu is niet bij allemaal duidelijk hoe ze bijdragen in het halen van het doel. Een wet is mooi, maar levert nog geen concrete maatregelen op. En “voortrekker” worden is ook heel fraai, maar niet concreet.
Verder is het tegengaan van opslag van CO2 in deze fase misschien niet verstandig. Alle CO2 die niet meer in de lucht zit, helpt de schade te beperken.
En ik lees hier bijvoorbeeld geen voorstel tot CO2 belasting. Het voelt toch nog wat voorzichtig en vaag.

Dan een hele rij punten onder “Energie besparen en verduurzamen”:

We gaan duurzame energie opwekken, dicht bij huis; dat is noodzakelijk voor het milieu en de natuur en het maakt ons minder afhankelijk van olie- en gasproducerende landen. Samen met je buren groene energie opwekken, wordt makkelijker. Bijvoorbeeld door zonnepanelen op de daken. Wat je opwekt, hoef je niet te gebruiken maar kun je delen met anderen, belastingvrij. Besparing op energieverbruik is de eerste, beste en goedkoopste stap naar een duurzaam en houdbaar energiebeleid. Door de energie die we wel gebruiken lokaal en kleinschalig op te wekken, creëren we groene banen.

1. In 2030 bespaart Nederland 50% energie ten opzichte van 2014. Het percentage duurzame energie wordt opgehoogd naar 25% in 2020, en 60% in 2030. In 2040 zijn we zover dat alle energie duurzaam wordt opgewekt.
2. De energiemarkt wordt drastisch hervormd; er wordt paal en perk gesteld aan de nadelige effecten van de te ver doorgevoerde liberalisering.
3. Energiebedrijven worden verplicht om een jaarlijks oplopend percentage aan duurzaam opgewekte stroom te leveren. We stellen een maximum aan de uitstoot van broeikasgassen door nieuwe én bestaande energiecentrales. Dat maximum wordt periodiek omlaag bijgesteld.
Grootverbruikers van energie krijgen geen subsidies of belastingkorting meer.
4. De milieukosten van de productie van elektriciteit berekenen we zoveel mogelijk door in de prijs, zodat vuile energie duurder word en schone energie relatief goedkoop.
5. Duurzame energie krijgt voorrang op het energienetwerk, met ‘slimme energienetten’ (smart grids), die gevoed worden door groene, kleinschalig en decentraal opgewekte energie. De privacy van gebruikers en leveranciers mag daarbij niet in de knel komen.
6. Er komt een masterplan voor duurzame warmteopwekking en –distributie.
7. Nederland kiest voor strikte normen voor energieverbruik van apparaten, vervoermiddelen en datacentra en zet zich in voor een Europees energielabel dat rekening houdt met het verbruik en met de hele levens- cyclus, van productie tot recycling. Overheidsinvesteringen in energieonderzoek richten zich voortaan op energiebesparing en duurzame energieproductie.
8. Vrijhandelsverdragen zoals TTIP en CETA moeten gestopt worden. Deze handelsdeals liberaliseren de handel in energieproducten.
9. Zeer vervuilende fossiele brandstoffen zoals teerzand- olie en schaliegas komen Europa niet meer in; Nederland gaat zich daar sterk voor maken. Bedrijven zoals Shell en BP gaan bovendien verplicht rapporteren over de klimaat- en milieu-impact van hun brandstoffen.
10. Gasgebruik wordt duurder, zodat besparen op gas gaat lonen.
11. De gaswinning in Groningen wordt zo snel mogelijk gestaakt. We bouwen zo snel mogelijk af naar een maximale winning van 12 miljard kuub per jaar. Er wordt in geen geval meer gewonnen dan 21 miljard kuub per jaar. Gasleveringscontracten aan het buiten- land worden waar mogelijk opgezegd.
12. De binnenlandse vraag naar gas daalt door betere isolatie van huizen en gebouwen, en door alternatieve manieren van verwarming.
13. Schalie- en steenkoolgas blijven in de grond, de winning wordt verboden. Er komen geen vergunningen voor proefboringen. Bestaande vergunningen worden ingetrokken. CO2-opslag onder Nederlandse bodem staan we niet toe, ook niet onder de Noordzee. Lege gasvelden worden niet gebruikt voor de opslag van (geïmporteerd) aardgas.
14. Geen nieuwe kolen- of kerncentrales. Bestaande centrales worden zo snel mogelijk gesloten. Stroom uit kolen- en kerncentrales mag niet het Nederlandse elektriciteitsnet op. We verzetten ons tegen de opslag van nieuw kernafval. Bestaand radioactief afval wordt op kosten van energiebedrijven adequaat opgeruimd en opgeslagen.
15. Windenergie wordt mogelijk gemaakt op locaties waar dieren en natuur er geen of weinig hinder van ondervinden. Windparken op zee mogen geen aantoonbaar nadelige effecten hebben op het zeeleven. Zo wordt bij de bouw van windmolenparken niet geheid.
Mestvergisters zijn geen duurzame energiebron. Ze zorgen ervoor dat dieren jaarrond op stal moeten staan om de mest op te vangen en veroorzaken gezondheids- en veiligheidsrisico’s voor omwonenden. Nieuwe mestvergisters worden niet meer gebouwd. De subsidies op mestvergisters stoppen.
16. Er komen duurzaamheidscriteria voor biobrandstoffen. Zolang aan deze criteria niet is voldaan, worden er geen biobrandstoffen geïmporteerd. Verplichte bij- menging stopt per direct, evenals de import van hout en palmolie voor energieproductie.

Ik heb ze maar even genummerd zodat u mijn reactie kunt koppelen aan de losse uitspraken.
Inleiding: Super!
1. Doelstelling. Goed, maar geen maatregel.
2. Te vaag.
3. Duidelijk! Concreet, toepasbaar. Niet leuk voor die bedrijven, maar wel effectief.
4. Ook een goede. Alleen is niet duidelijk hoe die berekening dan gaat. Misschien ergens voorbeeld publiceren?
5. Weer die “voorrang”. Net als bij de Piratenpartij. Niet heel duidelijk hoe dat te regelen is. Maar positief. En fijn dat er ook nog even aan de privacy gedacht wordt.
6. Masterplan…. stip aan de horizon… dit zijn beleidskreten. Stop daarmee en zeg welke maatregelen je wil.
7. Kijk, die is duidelijk en stevig!
8. Uhm, deze is wat vaag. Handel op zich zorgt toch niet voor meer uitstoot?
9. Goed. Maar waarom wachten op Europa? Waarom niet zeggen dat ze Nederland niet meer in komen?
10. Prima.
11. Okay… lijkt wat strijdig met de eerdere doelstellingen over aandeel duurzame energie. Volgens mij moet aardgas dan sneller afgebouwd worden.
12. Dat klinkt als een verwachting. Maar er staat niet bij hoe de PvdD dat denkt te bereiken.
13. Prima. Behalve dat ik vind dat je de opslag-optie nu nog niet moet weggooien.
14. Duidelijk.
15. Oei, die is tricky. Met name die uitspraken over windmolens zitten snelle uitrol dan in de weg.
16. Prima. Maar specificeer dan die duurzaamheidscriteria.

Bent u er nog? Mooi. Een ambitieus programma. Dat kost even wat tijd om te behandelen zult u begrijpen.
We gaan verder met de punten onder “Duurzaam bouwen en wonen”:

In en om onze woning kunnen we meer energie opwek- ken dan we gebruiken. Dat levert milieuwinst en een lagere energierekening op.
1. Vanaf 2018 bouwen we alle gebouwen tenminste energieneutraal: zij produceren minstens zo veel energie als ze verbruiken. Ook bestaande gebouwen en woonhuizen worden in hoog tempo energieneutraal gemaakt. Vanaf 2025 brengt de nieuwe bebouwde wijk meer energie op dan verbruikt wordt. Nieuwe wijken worden gasvrij.
2. Energierenovaties worden aangemoedigd door toepassing van het lage btw-tarief.
3. Zelf opgewekte elektriciteit moet je terug kunnen leveren aan het net, voor de prijs die je zelf betaalt voor stroom. Belastingvrij!
4. Bewonerscollectieven mogen opgewekte energie onderling uitwisselen, zonder hiervoor belasting te betalen. Hierdoor kunnen hele wijken samen energie opwekken en delen.
5. Woningcorporaties worden verplicht om jaarlijks een deel van hun woningbestand te isoleren.
6. De onroerendezaakbelasting (OZB) wordt gedifferentieerd naar energielabel en energieverbruik.
7. Onnodige verlichting, zoals in kantoren na sluitingstijd, wordt tegengegaan, net als het openzetten van winkeldeuren terwijl het buiten koud is. Er komt een verplicht energielabel voor alle kantoorruimtes. Overheidsgebouwen hebben het energielabel A of worden zodanig aangepast dat zij hieraan gaan voldoen.
8. Zonnepanelen op gebouwen, langs snelwegen en rondom vliegvelden worden de norm.

Maar weer even genummerd.
1. Zo, ambitieus! Dat zet stevig zoden aan de dijk.
2. Beetje vaag begrip “energierenovaties”. Maar goed, als daaronder wordt verstaan alle aanpassingen in/om het huis waarbij het energieverbruik afneemt (of in ieder geval dat deel dat CO2 produceert), ben ik voor.
3. Kan werken. Maar misschien is een regeling waarbij mensen gestimuleerd worden zelf buffers (accu?) in huis te hebben wel zo handig. Spaart aanpassingen aan de infrastructuur. Dus “marktprijs” in plaats van “inkoopprijs”. Dan kan je terugleveren als stroom duur is (en er dus veel vraag is).
4. Prima.
5. Ook prima. Misschien nog scherper als daar een termijn aan gekoppeld wordt. Bijvoorbeeld dat binnen 10 jaar 100% gehaald moet zijn?
6. Leuke! Slim.
7. Op zich een aardige. Maar heel lastig te handhaven.
8. Ook goed, maar wat doe je ervoor? Welke maatregelen neem je om dit te bereiken?

Ho, ho, we zijn er nog niet. We zijn pas net over de helft. Maar we slaan de punten onder “Zuinig met grondstoffen” over. Staan ook een paar goede punten tussen overigens. Aan de andere kant gaan ze niet in op het fenomeen dat het zo kan zijn dat recyclen van grondstoffen meer energie kost dan het uit de grond halen, in een aantal gevallen. Dus daar zit soms een dilemma.

Ook “Schone lucht en schoon water” slaan we over. Geen effect op klimaat.

Komen we bij “Slimmer vervoer en transport”:

De Partij voor de Dieren wil ruim baan voor de voetganger, voor de ets en voor duurzaam, efficiënt en comfortabel openbaar vervoer.
1. Woon-werkverkeer met de auto wordt teruggedrongen, flex- en thuiswerken wordt gestimuleerd. Fiscale stimulering van fietsen blijft behouden, de woon-werk- aftrek voor auto’s wordt afgebouwd, waarbij rekening wordt gehouden met bewoners in dunbevolkte gebieden.
2. Er wordt gewerkt aan verduurzaming van goederenvervoer door de stad om stadsinfarcten tegen te gaan.
3. Volledig elektrische auto’s en auto’s die op waterstof rijden worden fiscaal aantrekkelijker. In 2025 worden er geen nieuwe auto’s met verbrandingsmotoren meer verkocht.
4. Meer asfalt lost de fileproblematiek niet op, maar zorgt voor een toename van autogebruik en daarmee voor een verdere stijging van de uitstoot van broeikasgassen en fijnstof. Daarom geen nieuwe wegen en geen verbreding van bestaande wegen, anders dan om milieu- vervuilende knelpunten op te heffen of de verkeersveiligheid te bevorderen. Dat betekent ook dat de verbreding van de A27, de Rijnlandroute, Ringweg Groningen, de Rotterdamse Baan en de Blankenburg- tunnel niet doorgaan.
5. Automobilisten die weinig kilometers of buiten de spits rijden gaan minder belasting betalen dan mensen die veel autokilometers maken. Een uitzondering voor deze kilometerbeprijzing geldt voor mensen die in dunbevolkte gebieden wonen. Daar wordt fors geïnvesteerd in beter openbaar vervoer zodat mensen minder afhankelijk worden van de auto. De nieuwe beprijzing gaat gepaard met strikte privacywaarborgen. Er komt een investeringsfonds voor het ontwikkelen van duurzame mobiliteit van personen en goederen op grote schaal. Innovatie en het uitrollen van een gemeenschappelijke infrastructuur wordt betaald uit onder meer de opbrengsten van de kilometerbeprijzing voor de auto.
6. We investeren in veilige fietspaden en in (nieuwe) fietssnelwegen. Bestaande fietspaden worden goed onderhouden. Verkeerslichten worden zo afgesteld dat fietsers en het openbaar vervoer eerder groen licht krijgen en voorrang bij regen.
…
9. Reizen met de trein moet comfortabel zijn en aansluiten bij de behoeften van de (zakelijke) reiziger. Het aantal treinen wordt uitgebreid. Op alle knooppunt- stations komen vergader- en werkfaciliteiten. In elk treinstel zijn wc’s, stopcontacten en internet.
10. Duurzaam personen- en goederenvervoer over water wordt gestimuleerd, inclusief veerverbindingen .
11. Nederland zet in op betrouwbare, betaalbare, emissie-arme en snelle openbaarvervoersverbindingen in Europa, met directe verbindingen tussen belangrijke steden. Het vliegverkeer binnen Europa wordt daarmee teruggedrongen.
De maximumsnelheid op autosnelwegen wordt terug- gebracht naar 120 km per uur en op ringwegen maximaal 80 km per uur.
12. Gemeenten en provincies die een milieuzone instellen kunnen op actieve ondersteuning rekenen. In het centrum geldt een maximumsnelheid van 30 km per uur. In natuurgebieden gelden nachtelijke snelheidsbeperkingen in het belang van de veiligheid van mens en dier.
13. De overheid ondersteunt de ontwikkeling van waterstofaangedreven tractoren voor de landbouw.
14. Nederland investeert niet in de uitbreiding van luchthavens. Schiphol, Luchthaven Lelystad, Groningen Airport, Eelde en Maastricht Aachen Airport worden niet verder uitgebreid. Vliegveld Twente wordt niet aangelegd.
15. Belastingvoordelen voor het vliegverkeer, zoals vrijstellingen van btw en accijnzen, worden afgeschaft. De werkelijke kosten van reizen moeten in de prijs worden doorberekend: de vervuiler betaalt. Op vluchten naar en vanuit Europa wordt een CO2-belasting geheven.

1. Lijkt me prima voorstellen. Hoewel dat met die dunbevolkte gebieden vast nog wat discussie gaat opleveren.
2. Goed, maar hoe?
3. Prima. Als ze maar niet dezelfde fout maken als met de lease-aftrek. Heel eenvoudig: laat die auto 500 kilometer rijden over bepaald traject zonder tussentijds opladen. Het verbruik over die afstand telt. Hoe minder CO2, hoe lager de belasting.
4. Yeah!
5. Juist, maar zelfde puntje als bij 1.
6. Super.
9. Deze meegenomen vanwege de laatste zin. Dat kan stevig schelen in de reiskilometers. De andere punten zijn neutraal (mogelijk meer mensen reizen naast mensen die auto door OV vervangen).
10. Interessant. Weet niet of dit substantieel genoeg is, maar ben benieuwd.
11. Goed zo. Beetje bescheiden aan het eind. Maximum mag toch ook naar 100?
12. Heel fijn.
13. Okay.
14. Bescheiden. Helpt niet direct in het terugbrengen, alleen in het minder erg maken.
15. Dit is een belangrijke!

De punten onder “Ruimte voor ruimte” en “Internationaal” laat ik even liggen. Die zijn te bescheiden in relatie tot bovenstaande.

Wow! Tot nu toe verreweg het beste verkiezingsprogramma dat ik heb gelezen. De vele opmerkingen hierboven staan er vooral omdat er eindelijk wat substantieels gemeld wordt. Daar kan je dan vervolgens weer op ingaan. Maar het staat er tenminste!
Dus ik geef dit programma een 9.
Ben benieuwd of we daar nog overheen gaan komen.