Herinnert u zich het arme meisje Savanna nog? Door haar moeder gedood, in de kofferbak gepropt om in een bos te worden begraven? Herinnert u zich het meisje van Nulde nog? Of Gessica, het Maasmeisje?
In de eerste jaren van het vorige decennium zouden we het niet meer pikken dat kinderen mishandeld worden, zeker niet als er al een legertje hulpverleners bij het gezin betrokken was. De handen gingen uit de mouwen. Ieder gezin kwam in een Elektronisch Kind Dossier, alle leerlingen in een Elektronisch Leerling Dossier, alle vermoedens in Verwijsdexen, stadsmariniers kwamen achter de voordeur, ieder kind kreeg een risicoscore, GGD’s gingen alle kleuters screenen, iedere gemeente kreeg een Centrum voor Jeugd en Gezin en Rotterdam verklaarde de oorlog aan huiselijk geweld. Een oorlog tegen geweld. Je moet er maar opkomen.
Geen gezin meer uit beeld. Geen hulpverlener meer die zich achter de verantwoordelijkheid van een ander – altijd weer die ander – zou verschuilen. En wat is het resultaat?
Tussen 2005 en 2010 is het aantal mishandelde kinderen niet afgenomen.
Maar nu gaat dat dan echt veranderen, zegt staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner in het nieuwe, jawel, actieplan aanpak kindermishandeling ‘Kinderen Veilig Thuis’. Nee echt, dit keer is de regering serieus. De vorige vijf actieplannen waren even om warm te draaien.
Hoe gaat men het nu doen? Door het versterken van de positie van (potentiële) slachtoffers van geweld via preventie, signaleren en waar nodig bieden van opvang en nazorg. Het gericht opsporen en aanpakken van daders en he doorbreken van de intergenerationele overdracht van geweld. Wow. Je moet er maar opkomen.
Een aantal concrete maatregelen staat in de begeleidende Kamerbrief. Er komt een verplichte meldcode voor veel beroepsgroepen. Docenten, jeugdwerkers, medisch personeel, kinderopvanginstellingen moeten zich houden aan een vastgesteld protocol bij vermoedens van kindermishandeling. Er komt een meldplicht voor een aantal beroepsgroepen, zoals bijvoorbeeld in de kinderopvang. Bij iedere twijfel: melden. Dan is het gezin voor het Meldpunt Kindermishandeling – u weet wel, die verstroopte instelling waar de hele jeugd(gezondheids)zorg over klaagt.
Via de Centra voor Jeugd en Gezin moeten zoveel mogelijk ouders ondersteund worden in de opvoeding. Risicogroepen (lees arme en laagopgeleide mensen) moeten preventief meer bemoeienis krijgen.
Alle betrokken partijen (politie, Meldpunt Kindermishandeling, Bureau Jeugdzorg) moeten meer informatie uitwisselen. Daarnaast moeten ook de Veiligheidshuizen een rol krijgen. Deze Veiligheidshuizen zijn redelijk onbekend: dit zijn lokale samenwerkingsverbanden waarin verschillende partijen zich met een dader of probleemgezin bezighouden. In de praktijk is er maar weinig geregeld over welke informatie precies uitgewisseld mag worden.
Er komt een nieuwe kinderbeschermingsmaatregel. Niet alleen kan de rechter een jeugdbeschermingsmaatregel opleggen bij een ‘ernstige bedreiging’, maar ook al bij ‘een bedreiging’, wat dat ook moge behelzen.
En oh ja, er is ook een hippe app ontwikkeld, waarmee je de moderne burger met zijn iPhone kan bepalen hoe hij met zijn ‘niet pluis-gevoelens’ moet omgaan.
Het net rond gezinnen lijkt zich weer wat nauwer te gaan sluiten. En het basisprobleem wordt volgens mij nog steeds niet aangepakt: dat er teveel hulpverleners betrokken zijn bij gezinnen, maar te weinig hulpverleners daadwerkelijk durven in te grijpen – of daartoe niet in staat zijn. Telkens weer blijkt dat men dondersgoed weet in welke gezinnen het niet goed gaat. Er is genoeg informatie. Er zijn genoeg hulpverleners beschikbaar. Maar er wordt niet effectief ingegrepen. Er gebeurt te weinig.
Wat de jeugdbescherming vooral nodig heeft, zijn een paar stevige ballen. Die krijg je niet door maar te blijven organiseren, te praten, ingewikkelde risicoprofileringssystemen en signaaluitwisselingen te bouwen. En die krijg je al helemaal niet door iedere twee jaar een nieuw actieplan van stal te halen waarmee je weer allerlei nieuwe foefjes en samenwerkinkjes van stal haalt. Ballen krijg je door iets te doen. Doe iets.
Reacties (21)
Het is natuurlijk leuk, roepen tegen anderen dat ze iets moeten doen. Maar mij is niet duidelijk wie er dan nu geen ballen hebben, en wat er moet gebeuren om te zorgen dat er wel ingegrepen wordt op de manier waarop jij dat wil.
Het lijkt me nogal naïef om te denken dat het een kwestie is van onvoldoende wil tot ingrijpen. Ingrijpen betekent namelijk ingrijpen in de persoonlijke levenssfeer van ouders en kind, en dat mag niet zomaar, daar zijn regels voor. Die regels zijn er niet voor niets, want er zitten natuurlijk grote nadelen aan ‘ingrijpen’. Zo kan je het wel eens verkeerd hebben, en wat dan?
Want realistisch gezien staan er tegenover keren dat onterecht niet ingegrepen werd, ook situaties waarin onterecht wél ingegrepen werd. En dat kan ook voor een boel ellende en verwoeste levens zorgen. Je kan nou eenmaal niet alle risico uitbannen.
In de in dode kinderen resulterende zaken die in het artikel worden genoemd had volgens de regels al lang ingegrepen mogen/moeten worden. Dat dat niet gebeurt is lijkt daadwerkelijk samen te hangen met wat in het artikel al genoemd worden: teveel hulpverleners met gezamenlijk te weinig ballen en te weinig overzicht. Het hoeft dan ook geen onwil te zijn, het kan ook gewoon niet uit de verf komen door de inrichting van het proces.
En daar doet de overheid nu WEER niks aan. Nieuwe regels, nieuwe protocollen, wellicht weer meer automatisering. Terwijl er gewoon meer efficientie nodig is.
Het is duidelijk dat als er een dood kind is dat er dan iets niet goed is gegaan. Maar je moet het wel in perspectief plaatsen. je hebt ook zaken (mag ik toch hopen) waar wel correct is ingegrepen. En ook zaken waar onterecht is ingegrepen. Dat moet je wel meenemen in je analyse.
En zelfs al je de mensen zelf niet de schuld wil geven (‘gebrek aan ballen’) maar ‘het proces’, moet je bedenken dat die processen zo zijn ingericht met een bepaalde reden. Prima om processen te hervormen, maar houd ook rekening met de onbedoelde gevolgen. Het zou bijvoorbeeld wel eens veel duurder kunnen zijn.
Zou dat het probleem zijn? Dat ze te weinig doen? Te weinig doortastend? Ik heb mijn twijfels.
Ik geloof veel eerder dat het zo is dat hulpverleners die in het verleden doortastend waren hun neus hebben gestoten en door het systeem in de steek gelaten zijn. Hoe vaak komt het niet voor dat een hulpverlener in een bepaalde zaak achteraf juridisch of fysiek de kous op de kop krijgt?
Als doortastendheid niet beloond maar bestraft wordt dan krijg je vanzelf kopschuwgemaakte hulpverleners.
Ik vind het allemaal makkelijk gesproken. Praat eerst eens met wat medewerkers uit de jeugdzorg en jeugdhulpverlening, gezinsvoogden, etc. Dat zou voor een professionele journalist toch in de mogelijkheden moeten liggen.
Die mensen werken zich uit de naad, moeten wheelen en dealen met ouders die een gezin helemaal niet aan kunnen en de jeugdzorg als ‘de vijand’ beschouwen die hun kind af komt pakken; ze moeten stapels dossiers opbouwen, zijn vaak overwerkt… Ze functioneren in logge, bureaucratische organisaties, waar ze moeten zien te overleven. Rechtszaken en uithuisplaatsingen laten soms lang op zich wachten, en dan moet je maar hopen dat je een plek kunt regelen.
Snap je? Het is heel makkelijk om te oordelen vanaf de zijlijn: en hoe minder je er vanaf weet, hoe makkelijker de oplossingen.
En dan volgt er die nietszeggende, populistische aanbeveling: hulpverleners en politici moeten ‘gewoon’ ballen kweken en ‘iets doen’. Een lege-hulsuitspraak. Wat ze dan moeten doen, blijft totaal onduidelijk.
Hulpverleners hebben zich aan regels en protocollen te houden. En die zijn er om gezinnen te beschermen tegen willekeur. Daarnaast heeft een gezinsvoogd soms wel 25 dossiers (of meer) waar hij zich mee bezig moeten houden.
Die mensen zijn ooit uit bevlogenheid het vak ingestapt. In een paar jaar tijd zijn ze cynisch, murwgebeukt door de eisen van het systeem.
Ik heb heel veel hulpverleners gesproken door de hele keten heen. En ook een aantal gezinnen die onterecht jeugdzorg op hun dak hebben gekregen. Ik volg dit dossier al sinds 2003 nauwgezet.
Ja, mijn betoog is wat kort door de bocht. Het stuk is geschreven uit boosheid. Weer een nieuw actieplan, weer een protocol, etc. etc. zo emmeren we maar door.
Ben jij trouwens wel een deskundige?
Ik ken een gezinsvoogd, en daar heb ik lange gesprekken mee gevoerd over hoe het er op haar werk aan toe ging. Heb haar ook bestookt met kritische vragen natuurlijk.
Was zeer verhelderend.
Verder ben ik geen deskundige, maar goed, ik schrijf dan ook geen opiniestukken over de oplossing voor de jeugdhulpverlening en kinderbescherming.
Ik snap dat je moedeloos wordt van al die nieuwe actieplannen en protocollen, dat herken ik wel, maar juist met ongerichte boosheid schiet je niets op. Zo’n ongerichte boosheid is juist ook verantwoordelijk voor al die nieuwe actieplannen en protocollen.
Ik ben niet erg thuis in de jeugdzorg, dus inhoudelijk heb ik weinig toe te voegen, maar ben wel benieuwd naar een goede analyse waar de grootste knelpunten zitten en hoe die kunnen worden opgelost. Waarbij ook een zeker realisme blijkt: je kan niet alle risico’s uitsluiten. Uiteindelijk is jeugdzorg niet degenen die die kinderen heeft dood gemaakt.
Ik heb een paar van deze zaken onderzocht. Iedere keer was het bekend dat het niet goed ging in een gezin. Iedere keer waren er hulpverleners bij betrokken. Iedere keer was er veel overleg en werden er dikke dossiers samen gesteld. Maar de echte hulp bleef uit, kwam niet op gang, en overduidelijke signalen werden niet gebruikt om te reageren.
Wat men nu doet is: vooral heel veel extra overleg inlassen, heel veel meer informatie verzamelen, veel meer signaleringen bij elkaar brengen. Goed dan weet je dus wat er aan de hand is. Maar dat weten we al jaren.
Punt is dat er uiteindelijk een hulpverlener moet opstaan die zich echt aan zo’n gezin committeert. Dat betekent ook beschikbaar zijn op avonden, in weekenden, etc. Dat betekent verantwoordelijkheid nemen. Ja, hulpverleners maken fouten en dat is niet erg.. Dat gebeurt overal.
Ik heb de indruk dat het ook wel makkelijk is om jezelf achter afspraken, protocollen etc. te verschuilen. Of zoals ik ergens in een dossier las: ,,ik heb even bureau jeugdzorg gebeld, dan hebben wij tenminste aan onze verplichting voldaan.” Dat heeft niets met echte betrokkenheid te maken, maar vooral met bureaucratie/indekken.
Ik pleit juist – vooral in voorgaande stukken – voor meer armslag voor professionals. Geef ze echt de ruimte en reken ze niet op iedere fout af. Laat ze doen waar ze goed in zijn.
Tja, dan moeten we met zijn allen dus bereid zijn om een bepaalde mate van willekeur te accepteren.
Wat betreft je eerste alinea: is dit niet gewoon een kwestie van ‘achteraf makkelijk praten’. Hoe verhoudt het aantal van deze valse negatieven zich tot het aantal valse positieven? Kun je dat wel nagaan, wanneer uithuisplaatsing eigenlijk niet nodig was en het toch goed zou zijn gekomen met het gezin?
En als je hulpverleners wil hebben die 24/7 beschikbaar zijn, dan zul je ze daar ook naar moeten betalen. Zijn we hiertoe bereid?
Bijna alle beroepen vragen meer van je dan de wettelijke contracturen. En in bijna beroepen krijg je die overuren er ook niet uit. Of je hebt passie voor je werk, of je gaat maar lekker het gemeentehuis in.
Passie voor mijn werk? Zeker. Maar als ik het voor het zeggen heb wel graag voor een baas die mijn passie ook op waarde schat.
24/7 betalen, tja. Ik werk al tien jaar in de journalistiek. Overuren zijn nooit uitbetaald. Verslaggeverswerk is ook 24 uur per dag klaar staan. Je bent niet alleen bevlogen tussen 9 en 5 mag ik hopen.
En dat is het precies, we zullen een bepaalde mate van willekeur moeten accepteren. Die is er nu overigens ook. Nu werkt men zogenaamd volgens risicomodellen. Die geven de interventies een air van wetenschappelijke onderbouwing, maar die risicomodellen zijn vaak voor een groot deel uit de lucht gegrepen. Daar zit helemaal geen uniek wetenschappelijk onderzoek toe. Gestold fingerspitzengefuhl.
Dat kan wel wezen, maar het moet wel in verhouding staan. Als ik voor minimumloon zou werken zou ik wel weten wat mijn baas kan doen met zijn onbetaalde overwerk.
Ze zouden die hulpverleners veel hoger moeten opleiden. Het gebeurt namelijk ook vaak dat er onterecht wordt ingegrepen, of onterecht de dreiging van ingrijpen boven een gezin hangt (wat ook een zeer negatieve uitwerking heeft). Rechters vertrouwen vaak blindelings op hulpverleners met een SPW diplomaatje oid, terwijl de consequenties gigantisch zijn.
Nu besef ik ook wel dat ze belangrijk werk doen hoor, voor sommige kinderen. Maar het ingrijpen is vaak geen verbetering. Tientallen pleeggezinnen zijn geen uitzonderingen. Om de paar maanden een crisisopvang net zo. Het alternatief wat ze bieden is dus ook verre van ideaal, als hun beoordeling al juist is. Zo zijn er hulpverleners die hun beoordeling maken na één huisbezoekje ( heeft idd ook met overbelasting te maken) of een doktersvermoeden.
Al met al: beter personeel, betere alternatieven en zeer terughoudend zijn. Je praat immers wel over andermans kinderen!
Daar heb je het al…
DT zegt: “doe iets”
Thomas zegt: “zeer terughoudend zijn”
Zo eenvoudig is het dus niet.
Precies
Goed stuk, en de commentaren geven mooi aan hoe complex de materie en de werkelijkheid is. Maar ergens kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat het (wederom) wel een centen kwestie is. Lost meer geld ergens in pompen alles op? nee maar ik volg het een beetje vanaf de zijlijn via mijn zus die actief is in het veld als direct betrokkene (zij is gezinsvoogd/pedagoge) en de notie dat er te weinig professionals met teveel dossiers rondlopen en dat er teveel managers te veel protocollen en koude streefcijfers handhaven komt vaak bij mij naar voren. Nogmaals het is niet de hele oplossing maar als je nu meer professionals, beter/behoorlijk betaald dat ze gericht en betrokken hun werk kunnen doen zodat je echt veel betr inzicht krijgt en daarmee betere beslissingen kan nemen zou toch een bijdrage kunnen leveren?
Maar goed dat kost geld en we geven liever 132 miljoen uit aan het veiliger maken van snelwegen zodat we 130 km/u kunnen rijden.
Gisteren stond in de Volkskrant een artikel dat de nieuwe actieplannen een doodgeboren kindje zijn. Wat blijkt: onderdeel van het op te starten traject is een behandeling die vanaf volgend jaar niet meer volledig vergoed wordt. Waarmee de bodem onder de nieuwe plannen vandaan geslagen wordt en dit niet meer is dan publiciteit om toch zo doortastend over te komen…
Ik denk dat het probleem niet opgelost wordt door meer protocollen, want keer op keer blijkt een nieuw probleem (dood kind) te komen door situaties die net niet staan beschreven binnen de bestaande protocollen. Een nog hogere opleiding van de (jeugdzorg)professionals lijkt me ook geen oplossing: het professionele karakter is niet het probleem.
Het ware probleem ligt ‘m volgens mij vooral in de besluitvorming. Men durft tegenwoordig geen moeilijk besluit meer te nemen. En dan is dus de uitkomst dat er niet ingegrepen wordt. Eerst moet er meer onderzoek gedaan worden, meer gepraat worden etc.etc.
Overigens, een van de beste ontwikkelingen in de afgelopen tijd op dit vlak is de invoering van het EKD, verwijsindex of hoe die gekoppelde bestanden dan ook mogen heten (ook al zaten er wat vergaande foute christenunie-achtige kantjes aan).
Zoals hierboven ook al geopperd werd: het publiceren van kortdoordebochtartikelen heeft alleen maar tot gevolg dat er meer nutteloze protocollen bedacht gaan worden. Het valt me nog mee dat DT het onderwerp al vanaf 2003 volgt (dat is al meer dan menig journalist doet). Maar, het blijkt in ieder geval niet uit zijn stuk.
Jammer.
moeten we niet met zijn allen hardop durven uitspreken dat (hoe erg het ook is)
– incidenten nooit te voorkomen zijn.
– Kindermishandeling heel erg is maar altijd zal blijven bestaan.
– dat uithuisplaatsing (en het bijbehorende circus) soms meer negatieve kanten heeft als het af en toe krijgen van een klap.
– Dat we met het verbieden van de pedagogische tik, open gesprekken over dit thema in de kiem hebben gesmoord.