NIEUWS - 
Zo luidde een kreet op een van de borden tijdens een protest in Den Haag. Daar kwam het wetenschappelijk onderwijs in actie tegen bezuinigingen. Goed onderwijs heeft nu eenmaal een prijs.
De voorbije maanden heeft het landelijke platform ‘WO in actie’ aandacht gevraagd voor de onderfinanciering van de universiteiten. Echt geluisterd wordt er nog niet. Dus ging een grote groep wetenschappers staken, voor het eerst in de geschiedenis. Afgelopen vrijdag trok het platform voor een protest naar Den Haag. Zo’n 2000 wetenschappelijk medewerkers en studenten kwamen erop af.
Sommige deelnemers droegen een rood vierkant, dat een internationaal symbool tegen de bezuinigingen op hoger onderwijs is. Dat is namelijk wat hen dwars zit: het kabinet weigert aangekondigde bezuinigingen te schrappen.
Bovendien zei de minister van Financiën onlangs dat hij nieuwe bezuinigingen niet uitsluit. “Het is funest voor universiteiten om nog verder te bezuinigen,” zegt hoogleraar en organisator van actiegroep WO in Actie Rens Bod in een interview in De Volkskrant. De werkdruk zal verder stijgen en de kwaliteit van het onderwijs neemt af.
Werkdruk
Volgens de universiteitsvereniging VSNU daalde de rijksbijdrage per student sinds 2000 van 20.000 euro naar 15.000 euro. Of universiteiten hierdoor steeds armer worden, is onderwerp van discussie. “Hier kunnen we eindeloos over steggelen”, zegt Bod in het interview. “Maar wij zien gewoon dat de werkdruk toeneemt.” Uit een onderzoek van wetenschapsvakbond VAWO en de FNV bleek vorig jaar dat bijna 70 procent van het personeel op universiteiten de werkdruk als hoog tot zeer hoog beoordeelt. 60 procent zegt lichamelijke of psychische klachten te hebben gehad door te hoge werkdruk.
En hoewel het aantal masterdiploma’s tussen 2003 en 2016 toenam met 57 procent en het aantal promoties steeg met 86 procent, nam het aantal hoogleraren slechts toe met 16 procent, meldde het Rathenau Instituut begin dit jaar. Docenten krijgen hierdoor steeds meer studenten onder hun hoede. Dit zorgt niet alleen voor meer druk bij docenten, ook studenten hebben er last van. (Te) grote werkgroepen, weinig persoonlijk contact met docenten en alleen begeleiding op afstand.
Hiernaast is onderwijs steeds meer een ondergeschoven kindje geworden op de universiteit, stelde student Floor van der Hout in haar blogserie voor Studium Generale over de ideale universiteit van de toekomst. De focus komt steeds meer op onderzoek te liggen, omdat er een hoge publicatiedruk is. De kwaliteit van het onderwijs is hierdoor achteruit gegaan.
Resultaat
“Beter onderwijs kan alleen met meer geld of met minder studenten,” stelde Werner Raub, voormalig decaan van de Faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit Utrecht, op de avond ‘De Universiteit op Stelten’. En zo te zien zal het aantal studenten de komende tijd niet verminderen.
WO in Actie heeft daarom twee eisen: dat er een streep gaat door de aangekondigde bezuiniging van 183 miljoen euro per jaar. En dat de overheidsbijdrage terugkeert naar het niveau van het jaar 2000. Dat betekent: jaarlijks 1,15 miljard euro erbij.
Concreet resultaat heeft de betoging nog niet opgeleverd, behalve een uitnodiging van de minister om in gesprek te gaan. “We gaan kijken wat we verder gaan doen,” zegt Bod. “Ik sluit een volgende staking niet uit”.
Dit artikel verscheen eerder op Studium Generale Urecht.
Reacties (28)
Maar gelukkig zit zelfverklaarde onderwijspartij D66 in het kabinet, dus dat gaat helemaal goedkomen! /s
De economie groeit minder hard dan verwacht, en we hebben een dure Brexit en een miljarden verslindende energietransitie voor de boeg. Als de klimaat tafels het geld verdeeld hebben zal er weinig geld over zijn om dit soort dingen van te doen en zal er waarschijnlijk zelfs juist meer bezuinigd moeten worden.
https://www.volkskrant.nl/economie/cpb-hoogtepunt-nederlandse-economie-is-voorbij-grootste-risico-is-nu-harde-brexit~b0e2558e/
@2.
Ik denk dat je een punt heb, want onderwijspartij D66 liep te koop met het meest groene kabinet ooit, dus meer geld om klimaatdoelen te halen, en onderwijs ach, dat komt later wel.
Daarbij is universitair onderwijs belangrijk, maar moet mbo ook niet worden vergeten. De jongens en meisjes die elke dag letterlijk de mouwen moeten opstropen, en wat minder vergaderen en op een beeldschermpje heel de dag kijken.
@2
Het oude verhaal. Alle sectoren willen geld er bij en als je alles bij elkaar optelt kom je geld te kort. Als we de vergrijzing en de energie transitie kunnen betalen mogen we de handen al dicht knijpen. Burgers uitknijpen heeft ook geen zin, die gaan na de jaarwisseling al weer 3% meer betalen op de boodschappen. (Om maar eens wat te noemen, er zijn zo veel meer lastenverhogingen)
Men werkt maar wat harder in het onderwijs. Dat moeten we allemaal om het hoofd boven water te houden. Geklaag over de werkdruk is zo oud als de mensheid.
Daarbij is universitair onderwijs belangrijk, maar moet mbo ook niet worden vergeten.
Of hbo, of de universitaire niet-promovendi…
Beetje smalle basis voor een volksopstand, dit.
@4: interessant ook dat de tweede oplossing van Werner Raub volstrekt genegeerd wordt
“Beter onderwijs kan alleen met meer geld of met minder studenten,”
@6 Tja, dan kom je inderdaad uit bij nogal politiek onwelvallige conclusies, en het is ook niet fair om terug te gaan naar de dubbeltje-kwartje doctrine. Allemaal numerus fixus behalve techniek en zorg smaakt ook wat teveel naar planeconomie.
Dan kom je al snel uit bij de eerste oplossing, en dan is het kiezen tussen meer docenten óf meer ziekenhuisbedden óf meer F-35s…
Bij de BTW en klimaat gaat overigens het ook alleen over de lasten, en niet wat de prikkel wenst te bewerkstelligen. Méér BTW of minder consumeren/weggooien? Hógere energierekening of minder verbruiken?
Gooi bijvoorbeeld de knuppel maar in het hoenderhok met een speerpuntenbeleid zoals het VK dat heeft waar vol in wordt gezet op buitenlandse studenten en PhD studenten. Maak de taart maar wat groter in plaats van een grotere punt af te snijden? Ik roep maar iets.
Tja, dan kom je inderdaad uit bij nogal politiek onwelvallige conclusies,
met de huidige politiek zijn deze conclusies zeer welgevallig, het zijn juist de studenten(bonden), medewerkers en docenten die daar niet aan willen :).
Bij de BTW en klimaat gaat overigens het ook alleen over de lasten, en niet wat de prikkel wenst te bewerkstelligen. Méér BTW of minder consumeren/weggooien?
Wat betreft BTW is het volgens mij wel helder wat het doel is: meer directe belastingen en lagere lasten op arbeid.
Gooi bijvoorbeeld de knuppel maar in het hoenderhok met een speerpuntenbeleid zoals het VK dat heeft waar vol in wordt gezet op buitenlandse studenten en PhD studenten. Maak de taart maar wat groter in plaats van een grotere punt af te snijden? Ik roep maar iets.
wederom ik denk dat het wel duidelijk is waar de prioriteit van de meerderheid van de politieke partijen ligt: beheerste kostenstijgingen in de publieke sector waar zorg en pensioen voorrang heeft (want: schrijnende verhalen enzo).
@4.
‘Men werkt maar wat harder in het onderwijs.’
Tja, dooddoener, discussie is te moeilijk.
@8
Tuurlijk ligt prioriteit bij zorg en pensioen. “Beheerste kostenstijgingen in publieke sectoren.”
Oké. Maar waarom zijn er dan partijen met D66 voorop, die het graag over onderwijs hebben, en er kennelijk weinig tot niets er aan doen of deden. D66 heeft het gewoon slecht uitonderhandeld met de coalitiepartijen.
Leuk gevonden, ‘plofprof’, maar natuurlijk totaal potsierlijk. Een plofkip kent een leven van pijn en ellende, hooguit tien weken lang. Een hoogleraar daarentegen geniet aanzien en verdient zo’n 100.000 euro per jaar. Tegen de tijd dat ze met pensioen mogen zijn ze rijk. Ze hoeven bij lange na niet het hele jaar door onderwijs te verzorgen. En zo nu en dan mogen ze er een jaar betaald tussenuit (ruim víjf generaties plofkippen!).
Sowieso vind ik dat zelfbeklag van de hoogleraren bij tijden tenenkrommend. Uitspraken over hoe hun werkomstandigheden te vergelijken zijn met die van laat 19e-eeuwe fabrieksarbeiders… Hou eens op.
Ja, er is veel mis met de huidige manier waarop het universitair onderwijs georganiseerd wordt in Nederland. Maar een beetje zelfreflectie zou toch ook niet verkeerd zijn.
Humor is u vreemd?
@12: zelfmedelijden irriteert
@6
Beter onderwijs kan ook met minder geld indien de plofprof met minder salaris genoegen neemt. Als men genoegen neemt met 2/3 van het salaris dan kan er voor iedere 2 plofproffen een derde plofprof worden aangesteld en zo kunnen de ‘zware’ taken worden herverdeeld.
Jemig, plofbankiers zouden het eens moeten aan durven om te klagen over hoge werkdruk. Als je een riant salaris heb dan moet je niet zeuren maar aanpakken. Anders had je bouwvakker moeten worden.
@11 Des te hoger het salaris, des te meer men klaagt. Maar dat zie ik in het hele onderwijs. Men krijgt er riante salarissen, maar het geweeklaag is niet van de lucht. De hand van D66 reikt ver.
@13: och gussie toch
beste @4 en @11:
Ik werk zelf in het wetenschappelijk onderwijs, en volgens mij realiseren mensen zich niet dat de universiteit tegenwoordig echt heel anders is dan tien, twintig of dertig jaar geleden. het beeld van een universiteit met alleen hoogleraren die een paar maanden per jaar wat colleges geven is echt totaal achterhaald.
het ziet er nu eerder zo uit:
– Het overgrote deel van het wetenschappelijk onderwijs wordt niet gegeven door hoogleraren, maar door – vaak heel jonge – tijdelijke docenten, of beginnende universitair docenten zonder vaste aanstelling. Deze mensen werken vaak 50 tot 60 uur per week. Een fulltime aanstelling wordt vaak afgeraden omdat het dan onmogelijk is om onderzoek te doen, en dat is de enige manier om een vast baan te krijgen en door te groeien.
– Tegenwoordig loopt het collegejaar op de meeste universiteiten van eind augustus tot begin juli met tussendoor twee weken kerstvakantie en verder niks. De zomer is voor de scripties, en voor het bijwerken van het onderzoek, want dat is (wederom) nodig om uberhaupt een vaste baan te krijgen en daarna nog enige salarisgroei te krijgen.
– Hoogleraren maken niet meer dan 5-10% uit van de staf. Ze verdienen maar heel zelden 100.000. Beginsalaris is ongeveer 70.000 bruto voor een hoogleraar
(zie hier: https://vsnu.nl/files/documenten/CAO/Salarisschalen%20per%201%20januari%202017%20versie%20cao-akkoord.pdf) Hiermee verdienen hoogleraren helemaal niet slecht, maar wederom: dat is dus een kleine groep binnen de universitaire staf. Beginsalaris voor een UD is overigens ongeveer 45000 bruto, wat ik voor een zestigurige werkweek voor iemand die al gepromoveerd is (dus >30) met zeer onzekere vooruitzichten, niet uitzonderlijk royaal vind, zeker niet in vergelijking met bankiers.
Maar het onderliggende probleem is natuurlijk de afbraak van de hele publieke sector: over de hele linie, van zorg tot onderwijs to wetenscchap tot pensioen, overal hetzelfde: minder geld, meer (tijdrovende) controle, kunstmatige competitie die leidt tot focus op groei, mooie gebouwen, onnozele KPIs, en overbetaalde managers. En als klap op de vuurpijl: zorgen dat de hele publieke sector tegen elkaar wordt uitgespeeld. zodat iedereen gaat geloven dat het geld dat naar het onderwijs niet naar de zorg gaat, of vice versa. Als deze regering wel geld kan (kon) vinden voor de afschaffin van de dividendbelasting, odan moet dat ook kunnen voor de versterking van de hele publieke sector. De publieke sector is geen zero sum game.
@16: Even voor alle duidelijkheid: ik ben het er mee eens dat er veel mis is aan de Nederlandse universiteiten. Bijvoorbeeld, de deeltijdcontracten waarmee jonge docenten opgezadeld worden komen neer op pure exploitatie. Maar het ging me even om de hoogleraren. Het beginsalaris daarvoor is inderdaad ongeveer 70.000, maar 100.000 is wel degelijk vrij gemiddeld en er zitten uitschieters naar boven bij.
https://www.advalvas.vu.nl/nieuws/best-betaalde-hoogleraar-werkt-bij-de-uva
En 45000 “niet uitzonderlijk royaal” noemen is totaal wereldvreemd. Het is drie keer minimumloon. Dacht je dat er in andere sectoren niet hard gewerkt wordt? Dat daar geen sprake van onzekere perspectieven is? Als ik dat soort navelstaarderige reacties lees, denk ik ‘daar kan dus nog wel wat meer gesnoeid worden’.
Wat betreft de onderliggende problemen: het moet toch te denken geven dat het onderwijzend personeel momenteel eensgezind optrekt met die verfoeide managers. Blijkt het toch gewoon om meer geld te gaan. En ondertussen maar vloeken op het ‘neoliberalisme’ natuurlijk.
Ik weet niet zo goed wat je bedoelt met “De publieke sector is geen zero sum game.” De verwijzing naar de dividendbelasting (is dat dan wel een “zero sum game”?) klinkt mij in ieder geval als whataboutery. Maar misschien begrijp ik je verkeerd.
zeker niet in vergelijking met bankiers.
je weet dat “de bankiers” er nu met bakken uitvliegen he. terecht overigens, maar deze uitspraakt illustreert een ander probleem: medewerkers aan de universiteit (en eigenlijk de gehele semi-publieke sector) weten niet wat normale salarissen zijn en denken daarom dat ze onderbetaald worden. de enige oplossing voor dit soort geldklachten is: ga de markt op.
Als deze regering wel geld kan (kon) vinden voor de afschaffin van de dividendbelasting, odan moet dat ook kunnen voor de versterking van de hele publieke sector. De publieke sector is geen zero sum game.
eens, maar het zou naar kwaliteitsverbetering moeten gaan en niet naar hogere salarissen.
@16: verder heb je wel valide klachten over het gebrek aan vaste contracten/aanstellingen en lange werkweken. Ik werd getriggerd door de vergelijking met “bankiers”: dat kan je beter niet doen.
Maar on-topic: is een conflict over arbeidsvoorwaarden sec niet iets wat werknemers en werkgevers samen moeten oplossen? De werkdruk (doceren en onderzoek doen) lijkt mij niet iets wat opgelost wordt door extra geld. Hoe zie jij dat dan voor je?
@19 ik weet niet of wat #16 beschrijft een conflict over arbeidsvoorwaarden is. Het is volgens mij meer een constatering dat er en systeem is gegroeid waarbij, om alles gedaan te worden wat van je verwacht wordt in de wetenschap (in ruime zin, dus oa onderwijs, onderzoek, genoeg publicaties om een wetenschappelijke carrière voort te kunnen zetten) tezamen leidt tot idioot hoge werkdruk. En natuurlijk gaat dat om extra geld: als iedere opleiding morgen 2 extra mensen aan kan nemen die (om maar wat te roepen) een deel van het onderwijs overnemen, is er meer tijd vrij voor de rest. Als de financiën toereikend zijn om meer mensen in vaste dienst te nemen, telt dat ‘publish or perish’ opeens (voor die mensen) wat minder zwaar, zodat ze zich niet gedwongen voelen om werkweken van 60 uur te maken. (een deel zal dat alsnog doen, want vakidioten, maar dan is het een keuze).
@18:
Ja, bureaupersoneel in de (kleine) kantoren…
@16
Het is niet uitzonderlijk royaal, dat ben ik met je eens. Waar het pijnpunt zit is de vergelijking. Je zult begrijpen dat ik geen bankier ben, ik heb een ander referentiekader. Ik vraag dus je begrip omdat ik geen bankier ben maar iemand die 45000 bruto sowieso een hoog salaris vind. En dat ik ook degene ben, met dat veel lagere inkomen, die diezelfde 45000 op moet brengen via de belastingen. Dat komt op mij over als een omgekeerd Robin Hood effect, lagere inkomens plukken om de hogere inkomens tegemoet te komen. (Die jaarlijks 1,15 miljard euro valt misschien wel te realiseren door de BTW nóg meer te verhogen)
Ik gun een ieder het zijne of hare, maar heus, er zijn ergere zaken om je druk over te maken dan dit. En van een 60 urige werkweek ben ik ook niet onder de indruk.
@20: “En natuurlijk gaat dat om extra geld”
Ben ik het niet mee oneens.
Maar het gaat óók om lagere salarissen en minder studenten.
@22: ” iemand die 45000 bruto sowieso een hoog salaris vind.”
Vergeet je wel de rest van de nuancering: Dat salaris krijgt iemand pas vanaf circa 30 jaar en het kan goed zijn dat ie binnen een paar jaar weer werkloos is, want altijd tijdelijke aanstelling. Bovendien is het voor een 60-urige werkweek (als UD’er geldt: overuren worden niet uitbetaald), teruggerekend naar een 40-urige werkweek is dat dus nog niet modaal.
@24: Maar dan kan je toch veel beter 3 UD’s aanstellen voor elke 2 nu? Betere kans op een (vaste) aanstelling, minder werkdruk, hogere kwaliteit van onderzoek en onderwijs (want geloof maar niet dat die zich overwerkende academici efficiënt met hun tijd omgaan…) – iedereen blij.
@24
Bestaanszekerheid hebben nog maar weinigen vandaag de dag, Bismarck. Daarnaast geeft @16 aan dat het een beginsalaris is.
Ik vind het er niet verkeerd uit zien wat @16 schetst. Maar misschien kijk jij ook vanuit een modaal-plus positie. Het beoordelen van een salaris is erg relatief.
@20: En natuurlijk gaat dat om extra geld: als iedere opleiding morgen 2 extra mensen aan kan nemen die (om maar wat te roepen) een deel van het onderwijs overnemen, is er meer tijd vrij voor de rest. Als de financiën toereikend zijn om meer mensen in vaste dienst te nemen, telt dat ‘publish or perish’ opeens (voor die mensen) wat minder zwaar, zodat ze zich niet gedwongen voelen om werkweken van 60 uur te maken.
Publish or perish wordt toch veroorzaakt door een overschot aan promovendi en een tekort aan beschikbare onderzoeksplaatsen? Hoe kan meer promovendi aannemen dan een goeie oplossing zijn? Of verwacht je dat de extra promovendi zich als onderwijsassistenten zullen gedragen en zelf geen ambities richting wetenschap hebben? Dat lijkt mij toch echt sterk.
In het algemeen: hoe voorkom je in het universitaire onderwijs en onderzoek niet dat 2x zoveel geld voor 2x zoveel werk zorgt? In tegenstelling tot het basisonderwijs en de (delen van de) zorg zit er bij de universiteiten geen rem op. Als de budgetten voor het basisonderwijs verdubbelen zijn er niet opeens twee keer zoveel leerlingen. Wetenschappelijk onderzoek daarentegen kan altijd worden uitgebreid met nieuwe vragen, methoden, experimenten, etc.
Verder vinden veel studenten het (idee van) onderzoek gewoon leuk. Ik ken zo tientallen oud-medestudenten die serieus een phd hadden overwogen mocht de mogelijkheid er zijn. Het is op het oog een zeer aantrekkelijk beroep (“betaald krijgen voor wat je leuk en interessant vindt”), maar vanwege de concurrentie vallen de voorwaarden (lange dagen en weinig zekerheid voor wat gezien wordt als een laag loon) tegen. Zit een duurzame oplossing niet in een beheersing (in plaats van uitbreiding) van het aantal promovendi?
@24: tsja, waarde is niet gelijk (of zelfs niet proportioneel of evenredig) aan de hoeveelheid arbeid die verricht wordt.
Als ik in het weekend doorwerk worden die uren ook niet vergoed. Daarom zegt mijn baas “wel voldoende vrij nemen hoor”. Niet uit altruisme maar als expectations management: als je in je beroep geen (over)uren kan schrijven, is het beter om ze niet te maken.