COLUMN - President Donald Trump heeft nog niets over gezegd over de akkoorden van Parijs. Maar ook al zwijgt hij in alle talen, zonder actieve Amerikaanse bemoeienis zullen de internationale diplomatieke inspanningen om klimaatverandering tegen te houden, op een laag pitje komen te staan. Daarmee komt er de komende jaren ongetwijfeld meer aandacht voor andere projecten, zoals voor geoengineering. Dat is een scheldwoord in milieukringen. Want daar kunnen ze niet geloven dat technologie de aarde zal redden. Technologie is nou net de vijand van de natuur. Maar als de diplomatie het laat afweten, móéten ze ook daar wel verder kijken dan de conferentietafel.
Gek genoeg was het een Nederlander die voor het eerst op het idee kwam om klimaatverandering technisch te fiksen. Onze eigen Nobelprijswinnaar Paul Crutzen stelde in 2006 voor om een grote hoeveelheid zwaveldeeltjes in de hoogste luchtlagen te blazen. Op die manier zou het reflecterend vermogen van de aarde omhoog gekrikt worden, waardoor de aarde kon afkoelen. Zijn voorstel leidde toen tot verhitte discussies en een stroom aan andere ideeën voor ingrepen om de aarde te redden, zoals immense ‘stofzuigers’ die CO2 uit de lucht kunnen halen, bossen aanleggen, reflecterende schermen in de ruimte, ijzer dumpen in de oceanen, kalksteen dumpen in de oceanen, koolstofbindende gesteenten opgraven, verpulveren en rondstrooien – en nog veel meer. Afgelopen week verscheen er weer een dergelijk voorstel, van planetair geoloog Steven Desch van de Arizona State University.
Desch wil het verdwijnen van het Noordpoolijs keren door het drijvend ijs een handje te helpen. Zo’n ijslaag groeit aan vanaf de onderkant; daar bevriest het zeewater. Maar eigenlijk is de bovenkant van het ijs kouder, doordat daar de warmte vanuit het water omhoog verdwijnt, de atmosfeer en de ruimte in. De groei van zo’n ijslaag kan dan ook flink versneld worden door dat ijskoude water vlak onder het ijs naar boven te pompen en op het ijs te spuiten. (Elke ijsmeester weet dat dat goede resultaten geeft.) We moeten dus pompen naar het Noordpoolijs verslepen, die het koude water naar boven halen en over het ijs laten vloeien. Technisch is dat geen punt; met de huidige pomptechnieken moet dat goed mogelijk zijn. Desch heeft alleen héél veel pompen nodig. Ongeveer een miljoen stuks. Een beetje drijvende pomp zal enkele tienduizenden dollar kosten, dan komen we op enkele tientallen miljarden. Een spotprijsje voor het redden van de aarde.
Luchtfietserij, zeggen ze dan bij de milieubeweging. Nóg meer aantasting van een kwetsbaar natuurgebied! Maar als de politiek niet in staat is om tijdig de weg in te slaan naar een vergroening van de wereldeconomie, is het misschien niet onverstandig om rustig verder te denken. Wie weet zijn we straks in staat om de achilleshiel van klimaatverandering te identificeren, en kunnen we een slim plan bedenken om dáár in te grijpen.
Science fiction? Op dit moment beschikken we al over technieken waar de science fiction niet eens van droomde. We kunnen straks meer dan we nu denken. En dat is een feit. Een technische oplossing zou wel eens realistischer kunnen zijn dan wachten tot alle mensen broeders worden.
Reacties (14)
The Guardian schreef afgelopen februari al over dat plan van Desch. En gaf er toen het prijskaartje bij: 400 miljard pond. Om slechts één van de effecten van klimaatverandering tegen te gaan.
En dat is wat al die geoengineering ideeën met elkaar gemeen hebben: ze kosten gigantisch veel geld. En vaak ook gigantisch veel energie. Bovendien zullen er vrijwel altijd andere effecten zijn, die nooit helemaal voorspelbaar zijn. Ofwel: geoengineering brengt nieuwe risico’s met zich mee.
Hulspas maakt van dit soort zaken liever een enorme stropop, blijkbaar:
Volgens mij zijn er ook in de milieubeweging mensen die beseffen dat geoengineering ooit nodig zou kunnen zijn en dat onderzoek dus zinvol is. Maar vanwege de enorme kosten, onzekerheden en risico’s zou het nog beter zijn als we zouden voorkomen dat het nodig is.
Het nadeel van veel van die wilde plannen is tweeerlei. Ten eerste is het risicovol, omdat je vooraf nooit alle mechanismen, terugkoppelingsmechanismen daarop, en terug-terugkoppelingsmechanismen daar weer op kunt inschatten. En als je wilde dingen doet als op grote schaal zwaveldeeltjes in de hoge atmosfeer te blazen, dan lijkt me dat nogal een probleem als het onverhoopt anders uitpakt dan je denkt, want weer opruimen is vrijwel niet te doen.
Ten tweede is het gevaar van technologie uiteraard psychologisch: er bestaat een groot gevaar van een houding van “oh de technologie lost het wel op, dus hoeven we verder niets meer te doen”. En dat is natuurlijk ook de grote achterliggende vrees van die dwarsliggende milieuclubs. Je zou natuurlijk een en-en-investering moeten doen (zowel inzetten op besparing, transitie en wilde technologie), maar ja, ook aan die wilde technologie hangt uiteraard een prijskaartje, en geld kun je maar een keer uitgeven (hoewel dat laatste in een economie natuurlijk niet per se waar is).
Ideeen als ijzer of kalk in de oceanen, zwavel in de lucht, ruimteschermen etc lijken me inderdaad een hoog luchtfietserij-gehalte hebben, ook vanwege de onvoorspelbare neveneffecten. Maar dat van die pompen lijkt me helemaal nog niet zo’n gek idee – als uiterste redmiddel dan wel te verstaan.
Als het maar niet betekent dat we vervolgens menen niets aan besparing en transitie te hoeven doen.
@2: Ik heb een bang vermoeden dat Hulspas een zogenaamde ecomodernist is en dat “oh de technologie lost het wel op, dus hoeven we verder niets meer te doen” eerder nog de oorzaak is van zijn optimisme inzake geoengineering dan het gevolg ervan. De techniek zal het vast oplossen, dus ik omarm elke voorgestelde technologische oplossing om vooral niet echt iets te hoeven doen.
Zolang we geen perfect model van het klimaat hebben dat eeuwen vooruit kan voorspellen, kunnen we de “achilleshiel” van de klimaatverandering natuurlijk niet vinden en gevolgen van een ingreep niet doorrekenen. Zo’n model is onhaalbaar. We kunnen dus alleen maar proberen om de oorzaken van de ongewenste verandering weg te nemen. Dat is de CO2-productie dus, zo wordt over het algemeen aangenomen, maar zelfs dat is niet de conclusie uit een door en door begrepen theorie van het klimaat maar de meest waarschijnlijke kandidaat.
Het mooie van het voorstel hier is natuurlijk dat je het op kleine schaal in kunt zetten. Het mogelijke risico, bv dat je zo veel wind gebruikt dat je het klimaat op de pool op een andere manier verandert of dat je de stroming onder en rond de Noordpool wijzigt, zou misschien door heel langzame inzet in de gaten gehouden kunnen worden. Maar of langzaam en kleinschalig zin heeft?
Symptoonbestrijding dus. Ik begrijp het probleem niet zo dat mensen hebben met het maken van een schonere en betere wereld. Klimaatprobleem of niet.
Ice-9.
Ice-ko9.
Het zal niet het hele probleem oplossen, want de gletschers op het land komen niet ermee terug.
Ik schat dat Als je wel de hele wereld ermee wilt afkoelen, je het poolijs moet uitbreiden tot rond IJsland.
De bewoners van Canada zullen daarmee ook niet blij zijn.
Wat #basszje zegt.
Is er trouwens thermodynamisch aan gerekend? Het lijkt mij het equivalent van het open zetten van de koelkast in de keuken om je huis af te koelen. En, ter info voor hen die dat niet weten, dat werkt echt niet.
Het is niet per se symptoombestrijding. Als het ijs allemaal wegsmelt, is de pool een stuk minder wit, dus minder reflectie, dus meer opwarming. Door het ijs op deze manier sterker te maken, zal het minder snel helemaal wegsmelten, en voorkomt dat op die manier een extra zwaai de verkeerde kant op.
Wat niet wegneemt dat er nog steeds een hele bak methaan vanuit de ontdooiende permafrost omhoog gaat komen, de komende decennia, en dat ook dat een extra zwieber naar nog meer opwarming zal geven.
Kortom: we zijn gedoemd. En we zullen toch echt ook aan transitie en beperking moeten werken.
@5:
Werkelijk niet? Het is toch heel simpel: met iets uit de bodem trekken en de rotzooi voor anderen laten verdien je meer geld, dan wanneer je het netjes op zou ruimen.
En daar teren we allemaal op, omdat we ruimschoots boven onze stand leven.
Het probleem is, kortom, dat een serieuze aanpak van klimaatproblematiek niet onder economische krimp uitkan. En dan heb je pas echt problemen.
@11: Je kunt iets best begrijpen en toch je verbazing er over uitspreken.
Ik vind het verbazend, dat mensen niet handelen om te voorkomen dat onze leefomgeving (schonere en betere wereld is een vervelende term) richting vernietiging gaat. Dat is echt van belang voor de volgende generaties, voor onze voedselvoorziening. Dat wil dus zeggen, dat ouders van nu bezig zijn de leefomgeving, de ecologie van het leven, te vernietigen. Dat is vanuit meerdere (biologische) gezichtspunten – evolutionair, levensdrift – onbegrijpelijk.
Er spreekt een soort suïcidale neiging uit het handelen van de mensheid (zeg maar: het samenwerkingsverband tussen individuen), een zoektocht naar het gewenste einde.
En dat geld wat jij noemt, is slechts een insteek, een belangrijke maar het zou verbazend zijn, echt verbazend, als die insteek de enige waarheid zou zijn. Het zou betekenen, dat geld, dat je niet kunt eten, een importantie heeft verkregen, die ver uitstijgt boven natuurlijke (menselijke) factoren. Een soort goddelijke status zou ik zeggen.
Een punt dat ik overigens zelf wel ondersteun, maar het blijft verbazing wekken.
@12
Het is erg makkelijk om hierop te reageren met een volmondig JA, INDERDAAD. Maar dat is te simpel.
Het gaat vooral ook om de verdeling van dat geld. We moeten wel economisch groeien om de massa er niet op achteruit te laten gaan. Zoals Piketty ook heeft laten zien kennen de grote vermogens een natuurlijke aanwas van rijkdom waardoor hun kapitaal alleen maar groter wordt in de loop der jaren. Zou er economische nulgroei zijn, dan betekent dat dus dat rijk rijker wordt ten koste van de rest. Om ook de overgrote rest een beetje tevreden te houden moet je dus wel groeien, want dat creeert ruimte om naast die aanwas van grote vermogens ook de gemiddelde burger er tenminste niet op achteruit te laten gaan. Maar helaas, groei en klimaatstabilisatie, dat gaat nou eenmaal niet samen. Niet op dit moment in elk geval, en dat zal de komende jaren niet veranderen.
Daarom kan klimaatproblematiek ook niet losgezien worden van vermogenspolitiek en een discussie over de wenselijkheid van economische groei en herverdeling.
@13: Daarom kan klimaatproblematiek ook niet los gezien worden van vermogenspolitiek en een discussie over de wenselijkheid van economische groei en herverdeling.
Ik denk, dat het enige dat telt, de wenselijkheid van economische groei is. En economie is dan begrepen onafhankelijk van geld. Vermogensverdeling, herverdeling heeft er niets mee te maken. Egoïstisch gedrag (mijn portemonnee is belangrijker dan de jouwe) is essentieel.
Vermogenstheorie heeft ook geen verklaring waarom geld een status lijkt te hebben die onafhankelijk is van menselijkheid. Waarom de relatie tussen geld en economie niet lijkt te bestaan al denken politici daar anders over.
Het geld is een entiteit op zichzelf en wordt begeerd om zichzelf.