Homo’s helpen

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

’t Zou kwalijk zijn als er gemeenschapsgeld werd verkwist aan behandelingen die pretenderen van homo’s gezonde hetero’s te maken. Trouw suggereerde vorige week dat dat bij de zorginstelling Different veelvuldig gebeurt. Different ontkent dat. De nu ontbrande discussie beneemt het zicht op waar het wel om gaat. Homo zijn in orthodoxe kringen is moeilijk. Die problemen zijn niemands schuld, en waar ze ernstig genoeg zijn om psychotherapie te rechtvaardigen, dient die therapie op dezelfde wijze te worden vergoed als therapie overal elders. Het alternatief is discriminatie op grond van geloof, en dat moeten we niet willen, betoogt ethicus Bart Voorzanger.

Trouw schreef dat men bij de uiterst christelijke zorginstelling Different homo’s ‘geneest’ en die behandeling – onder valse voorwendsels – declareert bij de zorgverzekering. Dat leidt tot ophef waarbij zelfs Den Haag heftig meepiept. En als Different inderdaad ‘genezing’ van homoseksualiteit beloofde, zou die ophef terecht zijn. Alleen, die belofte doet Different nergens. Op de eigen site verwijst de instelling naar een onderzoek door christelijke studenten onder cliënten van Different waaruit blijkt dat die zich vooral geholpen voelde ‘bij het acceptatieproces van hun homoseksuele gevoelens en het vergroten van (zelf)inzicht’. Daar beroem je je niet op als je mensen zo snel mogelijk van die gevoelens wilt afhelpen.

’t Is natuurlijk denkbaar dat een individuele medewerker zich wel tot een radicale verandering van iemands seksuele voorkeuren in staat acht, en ’t is zeker mogelijk dat cliënten zich soms met die verwachting melden en niet of onvoldoende van dat idee worden afgeholpen. Dat zou wijzen op gebrek aan professionaliteit van de behandelaar in kwestie – typisch iets om voor te waken. Different geeft op zijn website aan een uitgebreid inspectieonderzoek toe te juichen. Laten we dat eerst eens afwachten voor we met al te veel modder gooien.

Volgens zijn directeur behandelt Different ‘psychisch lijden dat samenhangt met vragen rond seksuele identiteit’, en dat lijkt me volstrekt legitiem. Over de ernst en de behandelbaarheid van zulk lijden valt van alles te zeggen, maar voor we daaraan toekomen, moeten we eerst van wat nodeloze verwarring af.

De minister verklaarde dat homoseksualiteit geen ziekte is, dus dat een eventuele behandeling ervan niet door de zorgverzekering kan worden vergoed. Dat is om twee redenen onzin. De zorgverzekering dekt tal van zaken die geen ‘ziekte’ zijn. Brandwonden en gebroken ledematen zijn geen ziekten, en ouder worden, met de daarbij onvermijdelijke achteruitgang van gezicht, gehoor, geheugen, uithoudingsvermogen en tal van andere lichamelijke en geestelijke functies, is dat al evenmin. Toch gaat daar een fors deel van onze gezondheidsuitgaven aan op. Dus homoseksualiteit hoeft geen ziekte te zijn om voor een door de verzekering gedekte behandeling in aanmerking te komen.

Los daarvan is het ‘ziekte’-begrip behoorlijk vaag. Die vaagheid lossen we bij psychische verschijnselen op door ons te beroepen op het DSM, een Amerikaans handboek van psychische aandoeningen dat gezaghebbend is omdat het Amerikaans is en in een behoefte voorziet. (Ten overvloede: een begrip is ‘vaag’ als er naast de dingen die er evident wél en de dingen die er evident níet onder vallen, ook nog dingen zijn waarvan onduidelijk is of ze wel of niet door dat begrip worden gedekt. De stelligheid waarmee ik een gebroken been geen ziekte noem – en malaria of leukemie wel een ziekte zou noemen – is dus niet in strijd met de vaagheid van het ziektebegrip.)

Homoseksualiteit staat tegenwoordig, anders dan voorheen, niet meer in het DSM. Het opmerkelijke is dat pedoseksualiteit nog altijd wel in dat handboek staat, terwijl het toch om een in medisch opzicht vergelijkbare minderheidsvariant op het thema seksuele voorkeur gaat. Het onderscheid dat het DSM maakt tussen homo- en pedoseksualiteit is uitsluitend een kwestie van maatschappelijke aanvaarding en morele (voor)oordelen, maar het bizarre gevolg is dat velen bij homoseksualiteit verontwaardigd reageren wanneer iemand suggereert dat daar iets te ‘behandelen’ valt, terwijl bij pedoseksuelen steeds harder geroepen wordt dat er medisch moet worden ingegrepen.

Trouw gooit het over een iets andere boeg en stelt in een hoofdredactionele commentaar de klassieke ‘Nurture or Nature’-vraag: ‘Is het een kwestie van geaardheid, of liggen de oorzaken van homoseksualiteit in iemands jeugd, in trauma’s uit het verleden?’ De krant vraagt dat vanuit het idee dat het antwoord iets zegt over de behandelbaarheid van homoseksualiteit. Daarmee evenaart Trouw de minister in onzinnigheid.

Natuurlijk kun je onderscheid maken tussen zaken die voor de geboorte al vastliggen en ontwikkelingen die pas daarna plaatsvinden, alleen, dat zégt zo weinig. Een hazenlip dateert van vér voor de geboorte – puur ‘Nature’ dus – maar valt vaak gelukkig nog aardig te repareren, terwijl pakweg blindheid als gevolg van een ongeluk op latere leeftijd – ‘Nurture’ in optima forma – vooralsnog echt onherstelbaar is. Of je homoseksualiteit kunt voorkomen of genezen, is voorlopig een open vraag, en er zit nu weinig anders op dan ermee te leren leven.

Kortom, of homoseksualiteit een ziekte is en wanneer zo’n seksuele voorkeur precies wordt aangelegd, is irrelevant. En irrelevante vragen leiden af van waar ’t wel om gaat. Ik vermoed dat dat hier ook hun functie is. Zowel Trouw als de minister hebben grote moeite met een minderheid die homoseksueel gedrag afwijst (ten overvloede: dat is iets anders dan homo’s afwijzen), maar liever dan daar al te expliciet over te zijn, storten ze zich in een bij voorbaat gewonnen schijngevecht om vervolgens te kunnen roepen: ‘… en dus moet er geen geld heen!’ Ze richten hun aandacht op al dan niet fictieve psychologen die homo’s beweren te genezen, en halen die onderuit met het argument dat er niets te genezen valt omdat er geen sprake van ziekte is. Bij de minister is dat het hele argument – ‘geen ziekte, punt’ – Trouw voegt er nog iets aan toe – ‘geen ziekte, want geaardheid’.

Dát ze de discussie willen mijden is begrijpelijk. Het gewraakte oordeel over de zondigheid van homoseksueel gedrag wordt, uiteraard, theologisch gerechtvaardigd. Misschien kun je christelijke, joodse of islamitische orthodoxen uitleggen dat ze een bepaalde oud-Hebreeuwse of -Arabische term onjuist interpreteren, al zul je van goeden huize moeten komen om ze daarvan te overtuigen, maar het heeft weinig zin te roepen dat ze die teksten niet zo serieus en letterlijk moeten nemen. Je kunt wel willen dat ze een beetje meer gaan denken zoals jij, maar die wens is wederzijds en van beide zijden met evenveel recht en reden. Door buitenstaanders afgedwongen discussies leiden nogal eens vooral tot een extra angstvallig vasthouden aan het eigen gelijk. Daarmee los je dus weinig op.

Hoe verder? Wat zou er gebeuren als we Different wel serieus nemen, en de directeur geloven wanneer die ons verzekert dat de behandeling zich richt op ‘psychisch lijden’ als gevolg van een gegeven seksuele voorkeur, en dus niet op die voorkeur zelf?

Homoseksuelen in een gemeenschap waar homoseksueel gedrag als zondig wordt beschouwd hebben het moeilijk. In feite kunnen ze kiezen uit drie ongemakkelijke alternatieven. Ze kunnen hun geloof, dus hun gemeenschap, mogelijk met inbegrip van familie en vrienden, de rug toekeren. Ze kunnen – het andere uiterste – afzien van seksueel verkeer, althans van zulk verkeer met iemand met wie ze dat echt graag zouden willen. En ze kunnen kiezen voor een andere interpretatie van dezelfde, ook naar hun idee van God gegeven, woorden, en de (dan dus ínterne) discussie met hun geloofsgenoten aangaan.

In het eerste geval zullen ze een geheel nieuw leven moeten opbouwen en het is goed denkbaar dat ze aan die stap trauma’s overhouden waarbij enige psychologische hulp van pas komt. Ik neem niet aan dat Trouw en de minister zo harteloos zullen zijn te vinden dat ze die hulp volledig zelf moeten betalen. Maar ook de andere opties stellen hoge eisen aan iemands geestelijke weerbaarheid. Bij in elk geval de tweede optie – meegaan in de normen van de eigen gemeenschap – biedt Different hulp, althans naar eigen zeggen. Ik zie niet in waarom die hulp, mits professioneel en van voldoende kwaliteit, niet evenzeer voor vergoeding in aanmerking komt.

Je kunt natuurlijk boos blijven roepen dat het een schánde is wat orthodoxe gemeenschappen hun homoseksuele leden aandoen – ‘zomaar’ te eisen dat ze zich van het seksuele gedrag van hun voorkeur onthouden – maar bedenk dan dat wij, in onze seculiere samenleving, van bijvoorbeeld pedoseksuelen precies datzelfde verlangen. Ik ben net iets teveel moreel relativist om te kunnen menen dat wij die eis aan de laatsten mogen stellen omdat het heil van minderjarigen in het geding is, terwijl die eis in het geval van de eersten kant nog wal raakt – per slot gaat het daar om het zielenheil van de betrokkenen zelf, en het feit dat anderen dat anders zien, doet aan het belang ervan voor henzelf (en hun dierbaren) niets af.

Welzeker, de kosten van de gezondheidszorg blijven stijgen, en er komt een moment dat we die echt zullen willen begrenzen. Zo’n besluit zal hoe dan ook pijnlijk zijn, maar laten we ernaar streven die pijn niet eenzijdig af te wentelen op minderheidsgroepen waartoe we zelf niet behoren. De overheid dient levensbeschouwelijk neutraal te zijn. Een overheid die aangeeft het zielenheil van orthodoxe gelovigen irrelevant te achten door hulp vanwege de ermee verbonden psychische problemen van vergoeding uit te sluiten, is dat niet. Die kant moeten we niet op.

Reacties (25)

#1 Clickety
  • Volgende discussie
#1.1 Bart Voorzanger - Reactie op #1

U verwijst naar een WHO-bron waaruit u opmaakt dat brandwonden een ‘ziekte’ zijn, maar brandwonden worden daar met zorg ingedeeld onder het hoofdje ‘verwondingen, vergiftigingen en enkele andere gevolgen van externe oorzaken’, niet als ziekte dus.

#2 Weer een ander alias

Even de artikelen lezen op de website van Bart maakt al duidelijk uit welke wind de hoek waait. Onder het mom van ‘ik ben pro- noch anti-religie’ wordt elk onderwerp goed gepraat richting religieuzen (prima dat de SGP discrimineert, huwelijk is eigendom kerk, goedpraten weigerambtenaren en vooral alle ruimte voor gerelicapt geïnspireerde vooringenomenheid en rituelen die botsen met rationeel gedrag). Iemand die homo is en orthodox gelovig is inderdaad goed ziek. Dat heeft echter niets met homo zijn te maken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#2.1 Bart Voorzanger - Reactie op #2

Niet meer lezen, die stukjes van mij. Ze zijn bedoeld om de lezer aan het denken te zetten, en daar hebt u duidelijk geen behoefte aan.

#3 bvdbos

Op de eigen site verwijst de instelling naar een onderzoek door christelijke studenten onder cliënten van Different waaruit blijkt dat die zich vooral geholpen voelde ‘bij het acceptatieproces van hun homoseksuele gevoelens en het vergroten van (zelf)inzicht’.

Different zou wel gek zijn als ze de daadwerkelijke doelstelling op hun website zou plaatsen. Volgens het artikel en de follow-up in Trouw gaat het om een therapie om gevoelens te onderdrukken: “Psychologe Anouk Van Tooren, manager van de organisatie, claimt 30 procent van de homoseksuele cliënten van hun geaardheid af te helpen.”. De werkwijze van Different wordt afgewezen door zowel niet-christelijke als christelijke hulporganisaties.

Niemand zal ontkennen dat de omgeving het homoseksuele mensen moeilijk kan maken. Mensen aanleren hun seksuele gevoelens te onderdrukken werkt averechts…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3.1 Bart Voorzanger - Reactie op #3

U hoort mij er niet voor pleiten dat mensen hun seksuele gevoelens onderdrukken, en Different pleit daar ook niet voor. Als Different op dit punt al iets bepleit dan wel dat mensen hun seksuele gevoelens accepteren en serieus nemen. ’t Is denkbaar dat Different niet (of niet altijd) handelt naar dat pleidooi, maar dat horen we dan wel van de inspectie.

#4 su

Nee. Ik heb hun folder Become 1 met gekromde tenen doorgeworsteld. Het staat er niet letterlijk, nee. Maar het druipt van de paginas af wat de bedoeling van de behandeling is. Hier wordt geen hulp geboden, maar doctrine erin gewerkt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4.1 Inca - Reactie op #4

Nou, niet letterlijk…?

Uit het pamflet:
“er staan in de Bijbel zeker vijf teksten over
homoseksualiteit. Hierin wordt seks tussen
mensen van hetzelfde geslacht afgekeurd.
maar: dat betekent niet dat God jou afkeurt
Integendeel. Hij wil je de kracht geven om
naar zijn bedoeling te leven.”

Maar als ik die folder lees dan denk ik: zoveel religie zou geen plaats moeten hebben in de reguliere (geestelijke) gezondheidszorg. Wat mij betreft treedt de beroepsgroep daar tegenop, niet alleen de minister. Laat het lekker onder pastoraal werk vallen ofzo, maar niet onder de GGZ.

Een ziekenhuis dat gebedsgenezing als reguliere behandeling gebruikt wordt ook niet geaccepteerd.

  • Volgende reactie op #4
#4.2 su - Reactie op #4.1

Ik bedoelde dat er niet letterlijk in staat dat ze je van homoseksualiteit willen genezen. Maar de tekst, zoals het citaat wat je aanhaalt, is alles behalve dubbelzinnig welk resultaat ze nastreven.

  • Volgende reactie op #4.1
#4.3 Bart Voorzanger - Reactie op #4.1

U vindt dat er in de gezondheidszorg geen plaats zou moeten zijn voor de levensbeschouwing van Different. Wel voor die van minder orthodoxe, of van niet-gelovige behandelaars? En vanwaar dat onderscheid? Of denkt u dat een behandelaar zijn of haar levensbeschouwing thuis kan laten?

  • Vorige reactie op #4.1
#4.4 Olav - Reactie op #4.3

Een arts die zijn religie niet thuis kan laten is niet geschikt voor zijn vak.

#4.5 kevin - Reactie op #4

Dank je dat je die folder hebt gedeeld. Ik heb het verhaal maar zijdelings gevolgd en ik wist nog niet wat er nu waar was. Als ik echter die folder lees, is het overduidelijk: ze proberen wel degelijk iemands geaardheid te verbergen (omdat veranderen nu eenmaal niet gaat). De folder laat niets te raden over: de commotie is terecht. Dit artikel is daarmee ook meteen complete kul.

  • Volgende reactie op #4
  • Vorige reactie op #4
#4.6 Bart Voorzanger - Reactie op #4

U leest de folder van Different met kromme tenen. Die folder is geschreven voor geloofsgenoten; daar hoort u kennelijk niet toe. Daarin kunnen we elkaar dan de hand geven. :-) Of er al dan niet hulp wordt geboden moeten de cliënten zelf beoordelen; sommigen zijn kennelijk heel dankbaar voor wat Different voor ze deed.

  • Vorige reactie op #4
#4.7 Harm - Reactie op #4.6

Kinderen zijn ook altijd dankbaar als ze een snoepje krijgen.

  • Volgende reactie op #4.6
#4.8 su - Reactie op #4.6

Dat neemt niet weg dat de folder de teneur bepaalt. Er word in niet mis te verstane bewoording een negatieve beeld over homoseksualiteit geschetst en kwalijke kruisverbanden gelegd. Neem bijvoorbeeld de eerste citaat:

Hans (21): “Ik was actief in de kerk en leidde
de zondagsschool. Voor de buitenwereld was
ik de sociale christelijke jongen, maar ondertussen…
Mijn homoseksuele gevoelens waren
zo sterk dat ik sekslijnen ging bellen. Het ging
van kwaad tot erger. Het gevolg was dat ik me
vies en schuldig voelde.

Mijn eerste reactie is: hoezo heeft het compulsief bellen van een sekslijn met je homoseksuele gevolens te maken? Kunnen heteroseksuelen dan niet verslaafd raken aan pornografisch materiaal? En zoja, moeten die dan van hun heteroseksualiteit afgeholpen worden?

Het is dus duidelijk dat de uitgangspunten al niet deugen, laat staan dat de behandelmethode nog iets voorstelt. Roepen dat er cliënten zijn die tevreden zijn raakt kant noch wal. Die zijn er ook bij gebedsgenezers en new-age zeloten. Maar dat is toch geen reden om Jomanda op te nemen in het basispakket?

  • Volgende reactie op #4.6
  • Vorige reactie op #4.6
#4.9 Rob - Reactie op #4.8

Sluit me hierbij aan.

#4.10 kevin - Reactie op #4.6

Neem je verlies, Bart. Die folder is overduidelijk.

  • Vorige reactie op #4.6
#4.11 Olav - Reactie op #4.10

Dat weet Bart ook wel. Maar hij vindt dat we het niet zo moeten zien.

#4.12 Bart Voorzanger - Reactie op #4.11

De inspectie heeft inmiddels gesproken, en geconstateerd dat er weinig reden voor zorg is. Tja, dan kun je natuurlijk altijd nog concluderen dat de inspectie kennelijk niet goed gekeken heeft …
Wat de folder betreft: de daarin verwoorde visie op seksuele voorkeuren is beslist de mijne niet, maar dat mensen wier visie dat wél is zich kunnen laten helpen door mensen die die visie delen, kan ik alleen maar toejuichen. Ik verwacht van hulpverleners niet dat ze hun levensbeschouwing thuislaten (daar zíjn levensbeschouwingen niet voor), maar ik verwacht van wie mij helpt wel dat hij of zij de mijne respecteren. Mij dunkt dat ik andersdenkenden datzelfde respect moet gunnen. Kennelijk vindt niet iedereen dat?

  • Volgende reactie op #4.11
#4.13 su - Reactie op #4.11

Tja, dan kun je natuurlijk altijd nog concluderen dat de inspectie kennelijk niet goed gekeken heeft

Na het rapport gelezende te hebben denk ik dat de IGZ een nogal summier onderzoek heeft uitgevoerd. Er zijn welgeteld 7 patiënten bevraagd, waarvan één aangeeft dat de behandeling geen soelaas bood en duidelijk twijfels uit over de haalbaarheid van de gestelde doelen. Verder constateert het IGZ dat er onvoldoende diagnose wordt gesteld alvorens er wordt overgegaan tot behandeling. Ik ben wat dat betreft blij te horen dat Kamerleden van Gent en Hennis verdere kamervragen hieroven indienen.

Wat de folder betreft: de daarin verwoorde visie op seksuele voorkeuren is beslist de mijne niet, maar dat mensen wier visie dat wél is zich kunnen laten helpen door mensen die die visie delen, kan ik alleen maar toejuichen.

Naar mijn bescheiden mening mag de overtuiging van de zorgverlener, zij het religieus of anderszins, nooit de zorgvraag overschaduwen. Gebaseerd op wat ik van Different publicaties zelf heb gelezen en interviews met ex-cliënten in de media denk ik dat er bij Different vraagtekens gezet kunnen worden of dat wordt gewaarborgd. Met name de neiging van de zorgverlener om te gaan ‘belijden’, zijn eigen successverhaal en die van anderen voor te trekken terwijl de cliënt juist haar eigen verhaal kwijt wil, doet het ergste vermoeden. In dat geval zijn cliënten meer gebaat met zorgverleners die de nodige respect voor hun overtuigeng kunnen kunnen tonen, maar een grotere persoonlijke afstand tot de materie in acht kunnen nemen.

Mij dunkt dat ik andersdenkenden datzelfde respect moet gunnen. Kennelijk vindt niet iedereen dat?

Dat is een onderhandse opmerking waar ik verder niet op in ga.

  • Volgende reactie op #4.11
  • Vorige reactie op #4.11
#4.14 Rob - Reactie op #4.11

“Mij dunkt dat ik andersdenkenden datzelfde respect moet gunnen. Kennelijk vindt niet iedereen dat?”

Onder de gordel en het gaat ook voorbij aan de vraag of de zorgverzekeraar de hulpverlening van deze instelling moet vergoeden. Het is dus niet bewezen dat ze beloven om homoseksualiteit te genezen maar bij Different zit er desalniettemin een zekere richting in hun visie op homoseks die ik aanstootgevend en onwenselijk vind.

  • Vorige reactie op #4.11
#5 TFWC

Interessant artikel, maar:
“Volgens zijn directeur behandelt Different ‘psychisch lijden dat samenhangt met vragen rond seksuele identiteit’, en dat lijkt me volstrekt legitiem.”
Psychisch lijden behandelen is altijd legitiem, maar de vraag hier is of het klopt wat de directeur beweert, zullen we ook de ‘uitgebreide inspectieonderzoek afwachten’ voordat we dat als legitiem bestempelen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Rob

Peter Wierenga legt even uit hoe het zit met different: http://www.nu.nl/column-woensdag/2729473/kontjebonk.html

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 L.Brusselman

Het zijn niet alleen de allochtonen en christelijke scherpslijpers
http://www.youtube.com/watch?v=W7mkBrhmNZ0

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 L.Brusselman
  • Volgende discussie
  • Vorige discussie