ANALYSE - Pleidooi voor een nieuwe linkse samenwerking.
De winst van de PvdA is nog geen zegen voor links Nederland. Per saldo blijft de linkerkant van het politieke spectrum al jaren stabiel in de minderheid. Partijen met een prioriteit voor solidariteit, gelijke kansen, een betere verdeling van de welvaart en een duurzame economie, halen in Nederland tot nu toe geen meerderheid omdat ze werken als communicerende vaten. Winst voor de PvdA is meestal verlies voor min of meer verwante partijen en andersom. Anders dan in ons omringende landen slaagt links (zelfs met D66) er nog steeds niet in een meerderheid te krijgen. Nederland is door de bank genomen meer rechts dan links. En links is dus altijd gedoemd met rechts samen te werken of oppositie te voeren. In beide gevallen leidt dat tot frustraties van mensen die zich in hun stemgedrag hebben laten leiden door de hoop op verandering richting een meer solidair Nederland.
Om deze trend te doorbreken is al vaak het idee geopperd om één grote linkse partij te vormen die sterker zou staan in de strijd met de centrum-rechtse meerderheid. In de PvdA en ook in GroenLinks is er bij zo’n nieuwe formatie een sterke voorkeur voor D66. Het is echter de vraag of D66 haar comfortabele middenpositie wil prijsgeven voor het opheffen van de verdeeldheid op links, zeker als de PvdA ook de SP er bij wil hebben om te voorkomen dat een nieuw communicerend vat aan de linkerkant ontstaat. Ook als de SP wel meedoet is de kans groot dat een nieuw links samenwerkingsverband leidt tot nieuwe splinterpartijen van leden die vinden dat de eenheidspartij onvoldoende recht doet aan hun oorspronkelijke principes. De optelsom van onafhankelijke partijen kon op den duur wel eens groter blijken dan het hoogst haalbare resultaat van een nieuwe formatie, als die er ooit zou kunnen komen.
Een andere weg om aan de linkerkant meer stemmen te winnen is een gemeenschappelijk program op hoofdlijnen met een perspectief op verandering dat ook nieuwe kiezers kan aantrekken. Eerder in de geschiedenis is dat geprobeerd met Keerpunt ’72, niet direct een groot succes, maar wel de basis voor het meest linkse kabinet dat Nederland ooit heeft gehad. De rode draad van het programma was de spreiding van inkomen, kennis en macht, een streven dat breed werd gesteund in die tijd, ver over de grenzen van de initiatiefnemers PvdA, D66 en PPR heen.
Kunnen we veertig jaar na dit Keerpunt een nieuw gemeenschappelijk en wervend perspectief vinden voor de linkerkant van de Nederlandse politiek? Voordat we daar naar gaan zoeken stel ik voor dat we de politieke ruimte eerst wat verbreden. In de tussentijd is er namelijk wel wat veranderd als het gaat om de machtsverhoudingen en de mogelijkheden om een links beleid ten uitvoer te brengen. Den Haag is daarvoor al lang niet meer ‘the place to be’. Het is tamelijk zinloos -en in zekere zin kiezersbedrog- als je nu nog zou proberen een perspectief op verandering in de politiek te formuleren uitsluitend vanuit de beperkte mogelijkheden van de Haagse politiek. Alle grote veranderingen op sociaal-economisch gebied zijn afhankelijk van politieke ontwikkelingen in de Europese Unie. Datzelfde geldt voor doelen op het gebied van duurzaamheid, immigratie, buitenlandse politiek, privacy en aanverwante onderwerpen. Een Keerpunt voor 2012 kan hoe dan ook niet anders zijn dan een Europees politiek Keerpunt.
En een nieuw politiek perspectief voor links zal dan moeten beginnen met een visie op Europese samenwerking. De Europese Unie is van oorsprong en volgens sommigen nog steeds een neoliberaal project. Daaruit echter de conclusie trekken dat links de EU rechts moet laten liggen is te vergelijken met de keuze van onze (over)grootouders honderd jaar geleden om het kapitalisme zijn gang te laten gaan. Gelukkig waren zij wijzer. De vraag is of wij het tegenover onze (achter)kleinkinderen kunnen verantwoorden om af te wachten tot de Europese Unie hervormd is voordat we de strijd aangaan voor een duurzame economie en een eerlijker verdeling van de welvaart.
Wat links in Nederland mist -dat bleek ook duidelijk in de afgelopen verkiezingscampagne- is een gemeenschappelijke visie op de toekomst van de Europese samenwerking. Welk perspectief kunnen de partijen aan de linkerkant van het politieke spectrum in 2014 geven om naast hun eigen wisselende aanhang nu ook eens nieuwe kiezers te trekken? Ik denk dat daarvoor drie zaken moeten worden uitgewerkt.
Een route naar meer democratie in Europa
Hier ligt een absolute prioriteit. Gegeven de toenemende impact van Europese besluitvorming op het dagelijks leven van Europese burgers is er sprake van een groeiend democratisch tekort als die besluiten niet beter gelegitimeerd worden in zowel de nationale parlementen als het Europees Parlement. In het laatste geval heeft het Verdrag van Lissabon enige verbetering gebracht. Maar die winst verdwijnt als sneeuw voor de zon als landen toch weer buiten de Unie om intergouvernementele afspraken maken (het reddingspakket voor de euro). En op nationaal niveau schiet de controle van onze volksvertegenwoordigers op de Nederlandse inbreng in Brussel nog steeds tekort. Met als gevolg een dalend vertrouwen in de politiek op het niveau waar, hoe je het ook wendt of keert, meer en meer macht komt te liggen.
De Europese Unie heeft een dubbele grondslag. Het is een Unie van staten én tegelijk een Unie van burgers. De eerste is voortdurend in beeld met al die regeringsleiders in hun limousines en samen voor de fotograaf op het bordes. De laatste zien we eigenlijk nooit. Partijen die de democratie serieus nemen zullen aan de bak moeten om de kiezers te overtuigen dat het anders kan, dat burgers langs de weg van de nationale parlementen en het Europees parlement hun stem echt kunnen doen gelden. Clichés (superstaat, federatie, ‘alle macht aan Brussel’) kunnen we daarbij wel missen. Creativiteit in het bedenken en propageren van een nieuwe structuur niet.
Een visie op een gemeenschappelijke en duurzame economie die bestand is tegen een nieuwe crisis
Op dit punt was de afgelopen verkiezingscampagne ronduit teleurstellend. De meeste verhalen zijn toch blijven steken in een onsje meer of minder. Tegenover Rutte (geen vergezichten in deze tijd van crisis!) kon links geen vuist maken met een aantrekkelijk perspectief op een blijvende verandering in Europa (naar meer ‘mens en milieu’ in plaats van ‘markt en munt’). Daarvoor zijn de partijen helaas te zeer verdeeld. Maar daarin berusten is de strijd voor een andere koers van de Unie bij voorbaat opgeven. En zijn de verschillen nu echt zo groot dat er geen gemeenschappelijke doelen kunnen worden geformuleerd om een ombuiging te bewerkstelligen? De stap die gezet moet worden is dat er los van de Haagse verhoudingen (PvdA op het pluche, rest in de oppositie) en het primaat van de Haagse fractie gewerkt wordt aan een nieuwe coalitie. En daarvoor biedt Europa juist kansen.
Een uitzicht op Europabrede samenwerking en machtsvorming van gelijkgezinde partijen en maatschappelijke organisaties.
In z’n eentje maakt links Nederland weinig klaar, zelfs als het verenigd is en de meerderheid zou kunnen behalen in Den Haag. Veranderingen in de richting van een socialer, groener, mens- en diervriendelijker Europa kunnen alleen afgedwongen worden door intensivering van de samenwerking met gelijkgezinde partijen en maatschappelijke organisaties in andere landen. Gemeenschappelijke basisprogramma’s en gemeenschappelijke kieslijsten kunnen het uitzicht geven op voldoende macht en gewicht om echt iets te veranderen. Honderd jaar geleden wisten onze (over)grootouders heel goed wat het belang was van samenwerking over grenzen heen om de machtigen der aarde te weerstaan. Wat is er toch gebeurd dat we dit besef in een inmiddels veel meer geglobaliseerde wereld nauwelijks meer terugvinden?
Eenvoudig zal het allemaal niet zijn, dus minder dan twee jaar voor de volgende Europese verkiezingen kan er niet te lang meer worden gewacht. En nu aanpakken, zou ik met Alexander zeggen (doet hij misschien ook nog mee).
beeld: communicerende vaten http://wdeheij.blogspot.nl/favicon.ico
Reacties (35)
Goede punten staan in het artikel, met name:
“In z’n eentje maakt links Nederland weinig klaar, zelfs als het verenigd is en de meerderheid zou kunnen behalen in Den Haag. Veranderingen in de richting van een socialer, groener, mens- en diervriendelijker Europa kunnen alleen afgedwongen worden door intensivering van de samenwerking met gelijkgezinde partijen en maatschappelijke organisaties in andere landen.”
Dus links Nederland moet zeker Europa niet links laten liggen.
Wanneer je over de afgelopen 50 jaar kijkt, wordt links juist langzaamaan steeds groter, en wanneer we D66 en CU bij links rekenen, kan nu zelfs voor de allereerste keer een linkse regering gevormd worden. Zelfs het ‘meest linkse kabinet’ (een typering, die ik niet deel) kon niet regeren zonder steun van de rechtse conservatieve christelijke partijen.
Je hebt maar 1 kleine rechts conservatieve partij. De andere 2 zijn niet rechts.
Dat is jouw mening. Maar dat maakt het nog geen waarheid.
Alleen wel dichter bij de waarheid dan jou opmerking. CU rechts ???
Pedro had het met zijn rechts conservatieve partijen over de coalitie van de regering Den Uyl (het meest linkse kabinet). Daarin zat niet de CU (die bestond toen nog niet eens), maar wel de rechts conservatieve ARP en KVP.
Als je de verkiezingen van 2010 even wegdenkt, zul je zien dat de uitslag van 2006 welbeschouwd een behoorlijk stuk linkser was dan deze van 2012. Van links naar rechts (ongeveer):
SP toen 25 nu 15 => 10 verlies
PvD toen 2 nu 2 => neutraal
GL toen 7 nu 4 => 3 verlies
PvdA toen 33 nu 41 => 8 winst
50P toen 0 nu 2 => 2 winst
CU toen 6 nu 5 => 1 verlies
D66 toen 3 nu 12 => 9 winst
CDA toen 41 nu 13 => 28 verlies
VVD toen 22 nu 41 => 19 winst
SGP toen 2 nu 3 => 1 winst
PVV toen 9 nu 15 => 6 wint
SP en GL hebben zetels verloren aan de PvdA (minder links) en bovendien is dit linkse kerntrio netto 5 zetels kwijt. D66 wint veel, maar is economisch wel rechts(er) geworden. CDA verliest ontzettend veel zetels aan de VVD (traditioneel iets rechtser dan het CDA) en ook de SGP en PVV (de meest rechtse partijen die wij hebben) zijn nu groter dan in 2006.
Misschien dat het linkse blok (CU, D66 en 50P incluis) ietsjes groter is geworden, maar binnen de blokken is er een trend naar rechts.
Volgens mij is het huidige D66 rechtser dan Het CDA.
En gezien enthousiasme waarmee Samson Rutte benadert is het het maar de vraag of de PvdA links is.
Volgens mij is de meest linkse mogelijke combinatie (inclusief slap links)PvdA, SP, de Restanten van GL en het CDA, de CU, 50+, de PvdD (79 zetels)
Maar wil/durft de Salonsocialist Samson dat?
En vinden de pedofiele patertje c.a. en de overige zich christenen noemende partijbonsjes dat goed?
De tijd zal het leren.
D66 en CU bij links rekenen? Van Mierlo had wel een voorkeur voor samenwerking met de PvdA. Maar als je naar het programma van Pechtold kijkt zie je op sociaal-economisch gebied toch wel heel veel VVD. De CU kan ook wel eens meestemmen met links, maar het electoraat van deze partij is volgens mij nog principieel gristelijk op veel punten en daar zal de fractie toch rekening mee moeten houden. Dus nee, ik zou deze partijen niet zomaar bij links indelen.
Ik zou ze ook niet zonder meer indelen bij rechts. Misschien maar “midden” van die twee maken? Of mag dat niet in een dichotome wereld?
Het lastige van de middenpartijen is dat ze al naar gelang het uitkomt wat meer rechts of wat meer links kleuren. De politiek is in zekere zin wel dichotoom in de zin van meer naar links neigend of meer naar rechts neigend. Ook al blijft het resultaat meestal dichtbij het midden.
Wat lief, zo’n idealistische linkse visie.
Honderd jaar geleden wisten onze (over)grootouders heel goed wat het belang was van samenwerking over grenzen heen om de machtigen der aarde te weerstaan.
En 98 jaar geleden schoten ze elkaar massaal dood. Dat zal nu niet zo gauw gebeuren, maar een Europese democratie is nog steeds onmogelijk, omdat er geen Europees volk is.
In Nederland zijn er volgens mij best verschuivingen tussen het linkse en het rechtse blok mogelijk, maar het is niet te voorspellen welke kant ze op gaan. Door de vergrijzing wordt de verzorgingsstaat onbetaalbaar (rechts +) en worden er meer mensen van afhankelijk (links +). De gemiddelde Nederlander wordt steeds hoger opgeleid (links-liberaal +) en op de lange termijn ook welvarender (rechts +). Allochtonen hebben een relatief hoog geboortecijfer (links +) maar autochtone christenen ook (confessioneel +). Het zou erg toevallig zijn als al deze ontwikkelingen elkaar precies opheffen.
een Europese democratie is nog steeds onmogelijk, omdat er geen Europees volk is.
Ik ben wel benieuwd naar je definitie van volk, hoe het bestaan van een volk zich verhoudt tot de mogelijkheid tot democratie en hoe je in dat licht aankijkt tegen bijvoorbeeld Oostenrijk, of de gemeente Maasgouw (die kan immers geen democratie zijn want er is geen Maasgouws volk).
Het punt is dat de culturele en economische verschillen binnen Nederland veel kleiner zijn dan binnen Europa.
In Griekenland wordt jaarlijks een 30 tot 40 miljard belasting ontdoken, iets soortgelijks vindt niet plaats in Maasgouw.
Ook regeert in Maasgouw niet de maffia, zoals in Z Italië.
Evenmin is ooit de hele Maasgouwse gemeenteraad gearresteerd wegens fraude, zoals wel gebeurde met een Spaanse gemeenteraad.
En in Nederland wordt geprobeerd, het lukt niet geweldig, vast goed criminelen achter de tralies te krijgen.
Ook kennen wij niet het Franse gebruik ex presidenten te vervolgen wegens fraude, het strekt Frankrijk tot eer dat er zo nu en dan ook nog veroordelingen volgen.
In Griekenland wordt jaarlijks een 30 tot 40 miljard belasting ontdoken, iets soortgelijks vindt niet plaats in Maasgouw.
Ik vind dat een heel boude uitspraak die vooral aantoont hoe diep men in Nederland de kop in het zand steekt als het belastingontduiking in eigen land betreft. Dat in Nederland itt Spanje niet gearresteerd wordt (sterker nog, de heren van de SInterklaas-affire bevinden zich nog/weer in dezelfde positie als toen die uitkwam) zegt meer over het gebrek aan voortvarendheid alhier in vergelijking met Spanje. Dus daar noem je nu niet echt een groot cultureel verschil op: Overal ontduikt men belasting waar men de mogelijkheid ziet en overal zijn politici corrupt als er wat extra broodbeleg mee verdiend kan worden.
“Nederland is door de bank genomen meer rechts dan links.”
In mijn ogen valt dit wel mee.
Links en rechts zijn ongeveer even groot en de rest zit in het midden.
Zonder dit midden haalt geen van beide de meerderheid.
Zie ik dit verkeerd ?
Volgens mij zie je dat goed. Belangrijker nog is de notie dat zowel globaal links als rechts niet bestaat.
Mensen stemmen niet uit idealen maar uit zelfzuchtige belangen; als het niet lekker is gegaan tijdens links, stem je rechts en vice versa. Je maakt mij echt niet wijs dat het gros pvda stemmers zo bewogen is.
D66 noemt zich sociaal-liberaal. Maar ze beweren dat zij en niet de VVD de echte liberalen zijn. Ze hebben nog nooit beweerd dat zij de echte socialisten zijn in plaats van de SP of de PvdA. D66 ziet zichzelf helemaal niet als sociaal, wel als liberaal. Deel ze maar gewoon in bij rechts hoor, vinden ze vast niet erg.
Nog steeds wordt niet begrepen dat het samenvoegen van landen met zeer verschillende culturen niet werkt, niet werkt in de zin van het beter maken voor burgers.
Kretologie over een democratisch Europa, de EU superstaat, als je opnamen ziet van de vergaderzaal van het EU parlement krijg ik het gevoel van ‘laat elke hoop varen dat hier iets zinnigs gebeurt’.
Dat dat niet gebeurt zie je aan de euro ellende, de hoogbetaalde volksvertegenwoordigers, tegen de netto twee ton per jaar voor gewone parlementsleden, deden niets om de euro ellende te voorkomen.
Zij hielde zich bezig met belangwekkende zaken als de persvrijheid in Hongarije, en anti slip zooltjes voor kappers.
Die Grieken die nu honger hebben, en gebrek aan medicijnen zijn even blij met de EU als de Spaanse werklozen.
Ook in Nederland zal de blijdschap over de EU en de euro toenemen nu de Brusselse knoet voorschrijft dat wij ons in een recessie moete bezuinigen.
Niemand durft z’n mond open te doen, alleen oud minister Witteveen waarschuwt.
En dat noemen we democratie.
Het is verwonderlijk hoe een geloof, in dit geval het EU superstaat geloof, bestand is tegen feiten.
Was ik niet duidelijk genoeg over die clichés?
Om deze trend te doorbreken is al vaak het idee geopperd om één grote linkse partij te vormen die sterker zou staan in de strijd met de centrum-rechtse meerderheid
Dat werkt slechts 1 maal want bij de volgende verkiezingen staat daar dan 1 grote rechtse partij tegen over, welkom 2 partijen stelsel.
Samenwerken is OK, maar dan aan het gezamelijk uitdragen van duurzame en linkse idealen, en de onderlinge nuances.
Juist daarmee geven partijen kleur aan de verandering.
Duurzame ontwikkeling is een zo veel omvattende verandering, dat daar heel goed verschillende partijen aan kunnen werken.
Het samenwerken moet dan gericht zijn op het aantrekken van kiezers van de randen van het linkse spectrum.
En de nu en dan en spel stemmers, die stemmen als een spelletje zien.
@anoniem#7: de enige reactie, die mijn stelling enigszins onderuit lijkt te halen. Anderen met kritiek hebben het er vooral over het niet links zijn van D66 en CU, volgens hen, of verschuivingen naar rechts binnen een partij of blok, maar dat zijn allemaal zeer subjectieve waarnemingen, die bovendien sterk beïnvloedt worden door het verloop van de peilingen. De sterke opkomst van PvdA en VVD tijdens de huidige verkiezingen is vooral aan tactisch stemmen te wijten: mensen stemmen op die 2 om te proberen een van beiden het grootst te maken (links wordt veel op de meest ‘rechtse’ linkse partij gestemd, en rechts op de meest ‘linkse’ rechtse partij, omdat de grootste de formatie mag gaan leiden).
Maar om op je valide vergelijking met 2006 terug te komen: volgens mij moet je juist die verkiezingen uit het rijtje weg laten, omdat bij die verkiezingen de SP zo veel proteststemmen trok, die we m.i. niet tot links kunnen rekenen, want een groot deel van die mensen switchte bij de volgende verkiezingen gewoon van uiterst links naar uiterst rechts. Maar, nog even daargelaten of we D66 en CU links mogen noemen, als we de aantallen van wat ik zeker links noem en D66 en CU bij elkaar optellen, en dat links noemen (SP, PvdA, GL, D66 en CU), heeft links 3 zetels meer dan in 2006. In 2006 hadden die partijen samen geen meerderheid. Nu wel.
Maar daar moet je dan wel bij bedenken, dat D66 en CU niet zonder meer tot links te rekenen zijn. De suggestie dat die 2 partijen echter ver naar rechts getrokken zijn, en daarom niet meer tot links gerekend mogen worden, lijkt mij niet erg houdbaar. Om met Den Uyl te spreken: dat is gerommel in de marge. Een beetje meer links of een beetje meer rechts? Ach, de PvdA heeft haar verkiezingswinst nu ook voor een belangrijk deel te wijten aan het feit, dat ze een veel linksere campagne dan de laatste paar keren hebben gevoerd, dus een beetje naar rechts schuiven door D66 wordt daar ruimschoots door gecompenseerd.
@pedreo
Alsof de PVV stemmers nu niet naar PvdA en VVD zijn overgestapt, tijdleijk.
@Henk Daalder: vooral naar de VVD. De PvdA heeft meer stemmen van de SP weg getrokken. Maar dat heeft verder niet zo veel met mijn argument te maken.
Comment spam! Verwijderd door redactie
Google Translate much?
Ja, ik ben verliefd op iemand die niet lijken over te geven op mij. Help mij.
Als het een grap is, is het wel een hele slechte … en bovendien een die nodeloos over het hele internet is gekwakt. (Google maar eens op, zeg: “Laat me je helpen door het gieten van een van mijn veel gezocht Na Geld spreuken.”)
Gewoon slecht vertaalde spam:
Spell Casting
Spell Gieten
seem to care about you
lijken te geven over jou
Bijzonder eigenlijk. De crux van Van Dijks verhaal is dat links Nederland samenwerking moet zoeken met organisaties in het buitenland, met name in de EU.
Maar wat gebeurt er? De reacties hier blijven, op een enkele na, doorzeuren over de politieke situatie in Nederland.
Op Krapuul wordt als reactie op Jos van Dijks stukje wel op de pointe ingegaan: http://www.krapuul.nl/blog/87623/links-laat-europa-links-liggen/
Een eurofiel aan het woord! Het is een hoop bla bla bla, maar het raakt de realiteit van de dag niet!
Dit soort artikeltjes zijn gewoon verschrikkelijk, het is een soort verantwoording voor een gebrek aan inzicht jaren na dato!
Het is idealistisch gelul, en je wordt er mee dood gegooid;
….”Een route naar meer democratie in Europa”….
het is klinkklare onzin want de schrijver van dit artikel zegt het zelf;
…”hoe je het wendt of keert, meer en meer macht zal in Brussel komen te liggen”.
Etc.etc….
Het is steeds weer hetzelfde relaas, zonder Europa gaan we als Nederland naar de kloten….daar komt het min of meer op neer!
Echter het omgekeerde blijkt het geval…en het maakt voor wat dat betreft niet uit of je Links of Rechts stemt!
Een eurofiel aan het woord! Het is een hoop bla bla bla, maar het raakt de realiteit van de dag niet!
Dit soort artikeltjes zijn gewoon verschrikkelijk, het is een soort verantwoording voor een gebrek aan inzicht jaren na dato!
Het is idealistisch gelul, en je wordt er mee dood gegooid;
….”Een route naar meer democratie in Europa”….
het is klinkklare onzin want de schrijver van dit artikel zegt het zelf;
…”hoe je het wendt of keert, meer en meer macht zal in Brussel komen te liggen”.
Etc.etc….
Het is steeds weer hetzelfde relaas, zonder Europa gaan we als Nederland naar de kloten….daar komt het min of meer op neer!
Echter het omgekeerde blijkt het geval…en het maakt voor wat dat betreft niet uit of je Links of Rechts stemt!