‘Avatar‘ is een spectaculair vormgegeven SF-film, met een boodschap die, oppervlakkig gezien, vanuit een progressief-links perspectief prijzenswaardig is. De film is voor het milieu, voor een natuurlijke manier van het leven in overeenstemming met de natuur, tegen militarisme en roofkapitalisme. De vernietiging van de planeet Pandora lijkt nadrukkelijk geinspireerd op de diverse imperialistische projecten van de Verenigde Staten. Het is een beetje Vietnam, een beetje Iraq, een beetje Afghanistan, en het bevat zelfs een snufje Somalië. Op het oog is de film, met zijn Amerikaans snauwende schurken, het volmaakte tegendeel van de patriottische, schreeuwerige, western-achtige films waarop Hollywood ons soms tracteert. Op een iets dieper niveau blijkt echter, dat de film voortkomt uit een denkwijze die heel erg met die van zijn ´rechtse´ tegenhangers overeenkomt.
Het probleem is tweeledig. Enerzijds is in ‘Avatar’, net zoals in veel Amerikaanse westerns en vergelijkbaar ongenuanceerde films, het kwaad altijd iets externs. De inheemse bevolking van Pandora, de Na’Vi, leeft in een volmaakte harmonie met de natuur. Zoals columnist Ross Douthat in de New York Times opmerkt, zijn echte natuurvolkeren nooit zo volmaakt en harmonisch als in deze film. De Na’Vi zijn niet corrumpeerbaar – ze voelen geen nieuwsgierigheid voor de leefwereld van de menselijke kolonisten, en kunnen niet afgekocht worden.
Hun tegenstanders, de (overwegend Amerikaanse) mensen in de film worden in het begin nog enigszins genuanceerd neergezet, maar ontaarden, aangevoerd door kolonel Miles Quaritch, geleidelijk tot karikaturen. Zij zijn een kwaadaardige externe bedreiging voor het utopia van de Na’Vi. Er dient met ze onderhandeld te worden. De conclusie van de Na’Vi, zonder veel ironie neergezet, is dat de mensen van de planeet verdreven moeten worden om de harmonie, inherent aan de leefwijze van de Na’Vi, te redden.
De mensen hebben weliswaar een ontzagwekkend technologisch overwicht, maar slagen er, dankzij het grensverleggende tactisch onvermogen dat ze delen met de slechteriken in films als Star Wars, Saving Private Ryan en de Rambo-serie, nooit in dit uit te buiten. Dat je een vernietigingsoorlog het beste kunt voeren met door middel van kruisraketten afgeschoten massavernietigingswapens komt blijkbaar niet in ze op. Ze gooien de infanterie erin, en vallen aan met helikopter-formaties zoals in Vietnam. Daarmee maken ze zich onnodig kwetsbaar. Uiteindelijk keert de hele natuur van de planeet zich tegen ze, en ze worden verpletterend verslagen. Na hun nederlaag worden de de overlevende mensen van de planeet verbannen. Etnische zuivering in plaats van genocide. Het externe kwaad is vernietigd, en de Na’Vi kunnen terugkeren naar hun paradijselijke toestand.
Het angstaanjagende aan deze film is dat het een weerspiegeling is van het morele reductionisme dat ook onder milieu-activisten en anti-globalisten hoogtij viert. Ze hebben een beeld van een ecologisch en socialistisch utopia, dat zou kunnen bestaan, ware het niet dat veel mensen eenvoudigweg te slecht zijn om dit te realiseren. De conclusie dat zulke mensen dan eigenlijk het beste maar gewoon dood zouden moeten is snel bereikt.
Reacties (21)
Berend, leuk stukje, maarre….
SPOILERALERT!
@1: Oh? Een beetje hetzelfde als zeggen dat in Titanic aan het eind de boot zinkt.
@2 Dat heb ik de makers altijd kwalijk genomen.
@3: Ze hadden inderdaad wel wat creatiever kunnen zijn. Bijvoorbeeld iets met dit, bijvoorbeeld.
“Het angstaanjagende aan deze film is dat het een weerspiegeling is van het morele reductionisme dat ook onder milieu-activisten en anti-globalisten hoogtij viert”. Wat een bullshit. Het lot van de slechteriken in deze film is dezelfde als die van de slechteriken in films als Star Wars, Saving Private Ryan en de Rambo-serie, zoals je zelf zegt. Gewone stomme standaard Hollywood beeldtaal.
HA HA, ”De conclusie dat zulke mensen dan eigenlijk het beste maar gewoon dood zouden moeten is snel bereikt.”
Zo als er nu naar uitziet zou dat nog de beste oplossing zijn :-)
‘Het morele reductionisme’ wordt aan de andere kant ‘idealisme’ genoemd, maar je persoonlijke afkeer van milieu-activisten en anti-globalisten kon je daar tenminste lekker in kwijt. De film gaat daar verder helemaal niet over.
Het is gewoon een SF film en ik acht het daarbij best mogelijk, dat er in het heelal hogere beschavingen dan de mensen bestaan, waarbij ik hogere beschavingen dan definieer als beschavingen, waarin de wezens elkaar niet voortdurend naar het leven staan en waarin de leefomgeving niet voortdurend geplunderd wordt in de hoop later met technologische oplossingen de gecreëerde troep weer op te kunnen ruimen. Maar misschien bestaan dat soort beschavingen niet…
@Pedro: de film gaat wel degelijk over leven in harmonie met de natuur. Daar wordt bij herhaling tamelijk expliciet op gewezen.
Dit maakt dat de duiding die Berend in zijn stukje aan deze film geeft in grote lijnen correct is.
@8: het is een film, mtts, het is niet echt. Daarnaast zijn er veel meer mensen, die in harmonie met de natuur leven of willen leven dan alleen milieu activisten en / of antiglobalisten. De meeste anti-globalisten weten niet eens wat dat inhoudt, lat staan dat de film op hen van toepassing zou kunnen zijn. Berend plakt gewoon zijn eigen wereldbeeld op een fictief verhaal.
Maar vooral zijn conclusie, die daar vlak achteraan komt, is van dik hout zaagt men planken: moreel reductionisme, een ecologisch en socialistisch (ook zonder enige onderbouwing er bij gesleept) utopia, de anderen zijn slecht en moeten dus (???) dood. Dat is een staaltje moreel reductionisme van de bovenste plank.
@9: ik zou eerder, met Berend, overigens, zeggen dat er uit de film een bepaald, nogal reductionistisch wereldbeeld spreekt, waarin er zoiets bestaat als “leven in harmonie met de natuur”, en dat dat toevallig een wereldbeeld is dat door nogal wat milieu-activisten en anti-globalisten lijkt te worden gedeeld.
Overigens heb ik, net als jij, geen socialisme in de film kunnen terugvinden, dus wat dat betreft overdrijft Berend inderdaad. Maar ik blijf erbij dat-ie in grote lijnen wel gelijk heeft.
@10:
Dat is sowieso alleen maar reductionistisch, wanneer je de menselijke wereld op aarde als voorbeeld neemt. Als het een wereld of maatschappij is, die zich tot op dat punt ontwikkeld zou hebben, is er niets reductionistisch aan. Je kunt dat dus alleen reductionistisch noemen, wanneer je er eerst je eigen wereldbeeld op plakt.
En dat is dus de foute conclusie, die je daar uit trekt. Het is niet het wereldbeeld van de milieuactivisten of de antiglobalisten: het is wat jij denkt, dat het wereldbeeld van de milieuactivisten en de antiglobalisten is. Je denkt, dat die lui dat wereldbeeld hebben, herkent dat in de film, en concludeert daarna, dat die film dat wereldbeeld bevestigd.
En verder ga je niet in op het argument, dat ‘leven in harmonie met de natuur’ een wereldbeeld is, dat door talloze mensen gedeeld wordt en helemaal niet specifiek iets is voor milieuactivisten en zeker niet voor anti-globalisten. Vrijwel alle boeren zullen bijvoorbeeld aanvoeren, dat zij proberen in harmonie met de natuur hun werk te doen. En ook dat is nog maar het topje van de ijsberg.
Je bent dus zelf ook heel erg reductionistisch bezig om dat wereldbeeld op de milieuactivisten en anti-globalisten van toepassing te verklaren.
Die laatste zin had ik wat beter kunnen formuleren: om dat tot het wereldbeeld van de milieuactivisten en antiglobalisten te benoemen, was al iets beter geweest.
Ik vind het een goed stuk. Het politieke contra milieuaspect ligt er duimendik bovenop idd.
In de film laat Cameron het milieuaspect sneuvelen t.o.v. het politieke (militaire) aspect, wat idd. de situatie was onder voormalig president Bush, toen deze film nog gemaakt werd.
Maar de trend in Amerika is toch een steeds groter milieubewustzijn, onder de huidige president.
Dat is wel typisch.
Ik vond het gewoon een hele goede film omdat het puur op entertainment ook erg goed in elkaar zit.
Zeer subjectief, ik weet.
Ander punt:
Het feit dat zo’n maatschappelijk geëngageerde film met een zeer kritisch, zelfs cynisch en satirisch zelfbeeld (Amerikaans, westers/kapitalistisch zelfbeeld) uit mag komen, is tevens een voorbeeld van de vrijheid van meningsuiting die het westen heeft.
De vrijheid van meningsuiting van het westerse land wat door haar politieke tegenstanders het meeste bekritiseerd wordt, Amerika, wordt hier door James Cameron glansrijk aangetoond.
Ik vind persoonlijk dat dat de grootste boodschap van de film is.
Iedere vorm van samenleving in de wereld heeft haar fouten en gebreken, maar het westen zoals wij het ook hier kennen, heeft nog altijd de vrijheid van het individu en de meningsuiting in pacht als hoogste goed, vergeleken bij enkele andere samenlevingen in deze wereld.
Ik denk dat ik met de bedoeling hier achter grotendeels eens ben, maar dat je het wat ongelukkig op hebt geschreven. De vrijheid van meningsuiting in Amerika wordt door niemand bekritiseerd. De kritiek richt zich zelfs vrijwel nooit op het land zelf, maar voornamelijk op bepaalde politieke beslissingen van bepaalde personen.
De vrijheid van meningsuiting moeten we hier in het westen en overal anders voor iedereen verdedigen. Voor PVVers en SPers, voor orthodoxe christenen en voor fundamentalistische islamieten. Zij moeten die vrijheid ook hebben, zelfs als zij de onze zouden willen beperken, anders is onze eigen vrijheid niets waard.
Verder ben ik het eens met jouw invalshoek, dat de film het (machts)politieke tegen het milieu aspect uitspeelt. Maar ik vind het niet gepast wanneer mensen daar dan meteen allerlei morele waardeoordelen over bepaalde groepjes in de samenleving aan vast knopen, omdat dat niet uit de film blijkt.
De bekritisering van de vrijheid van meningsuiting van westerse landen wordt door juist die landen gepleegd, die het zelf niet hebben. Hoe minder zij het hebben, hoe meer de kritiek op landen die het wel hebben, zoals gewoonlijk als afleidingsmanoevre om de eigen gebreken te bagatelliseren.
Dat was waar ik op doelde.
Inderdaad, wij moeten er met z’n allen zorg voor dragen dat die vrijheid ook gewaarborgd blijft.
Je laatste alinea, over het niet blijken van morele aspecten van groepen in de samenleving…daar ben ik het niet mee eens.
Neem de NL regering: er wordt ontzettend veel geld verdiend over de rug van de bevolking met een milieusmoesje, terwijl het de overheid helemaal niet om het milieu gaat, maar om de centen.
Dat geldt voor alle overheden ter wereld.
Dat is de hele achterliggende gedachte van de felle oppositie van de klimaattop in Kopenhagen, en het mislukken ervan.
Daar kan je, mijns insziens, weldegelijk morele conclusies aan verbinden.
Die blijken al decennia, zoniet eeuwen.
Ik daag je uit om daar voorbeelden van te geven. Die landen bekritiseren ons voldoende, maar ik zie zelden of nooit aanvallen op onze vrijheid van meningsuiting, of je zou daar de keren toe moeten rekenen, dat een stelletje achterlijke boeren protesteren tegen wat cartoons bijvoorbeeld, maar in dat geval zijn er natuurlijk ook meer dan voldoende aanvallen van christenen op onze vrijheid van meningsuiting te noteren, als ook die weer eens een boek of film willen verbieden. In geen enkel geval gaat het daar bij om landen.
Hè? Wat je daar schrijft is totaal niet logisch, als je je daarvoor geschreven zinnen serieus meende. Als onze overheden alleen maar geld willen verdienen aan een ‘milieusmoesje’ (ik zet het maar tussen haakjes, want ik verwacht niet dat jij nu ineens met wetenschappelijke tegenargumenten aan zult komen, maar het ook weer alleen maar bij verdachtmakingen zult laten), had de milieutop in Kopenhagen juist moeten slagen, want dan zouden ze veel meer geld aan dat smoesje kunnen verdienen. Als jouw fabeltje waar zou zijn, was de top dus niet mislukt.
Natuurlijk kun je altijd en overal morele conclusies aan verbinden. dat betekent echter niet dat die conclusies waar of terecht zijn. En wanneer je morele conclusie aan een fictief verhaaltje in een film verbindt, leef je imnsvho niet in de realiteit. Kun je aan de film de conclusie verbinden, dat de makers het leven in harmonie met de natuur willen promoten? Ja, dat kan en daar heb ik geen enkel probleem mee. Kun je op basis van de film de conclusie trekken, dat milieuactivisten en antiglobalisten aan moreel reductionisme leiden? Ga gauw buiten spelen met je vriendjes. Dan gebruik je de film alleen maar om je eigen beeld van milieuactivisten en antiglobalisten uit te dragen, maar met de film heeft dat niets te maken, of je bent dan nog gewoon een klein kind, dat het onderscheid tussen fictie en realiteit nog niet kan maken.
Die uitdaging is an easy call: kijk maar naar de laatste uitlatingen betreffende Mahmoud Ahmadinnejad en zijn minister van buitenlandse zaken betreffende de gigantische rellen in eigen land (Iran).
Je kent ze vast wel, de anti-westerse commentaren van Noord-Koreaanse leiders, van diverse andere dictaturen..komop Pedro, dit is een open deur.
Om dichter bij huis te blijven: Surf eens maar Marokko.nl (de grootste (en gesubsidiëerde) Islamitische communitysite in NL en België waar ook een hoop autochtone Nederlanders plegen hun mening te ventileren), en je wordt bont en blauw geslagen met haatverhalen jegens het Westen en haar vrijheden.
Dat zijn geen ‘stelletje achterlijke boeren’ meer hoor, dat is zo’n beetje een dwarsdoorsnede van de Nederlands sprekende Islamitische bevolking in heel de wereld wat daar reageert, van Frankrijk tot Marokko tot waar dan ook.
Die massaal Nederland afdoen als een land van varkens, kaffers en hoeren.
Surf er maar naartoe, http://www.marokko.nl, een gelegaliseerde en gesubsidiëerde haatsite voor de hele familie.
Over het mislukken van de milieutop in Kopenhagen: je schijnt te vergeten dat het Westen van nu niet meer die overheersende wereldmacht is van weleer.
India, China, Brazilië e.d…die maken nu de dienst uit.
En die hebben alle mooie praatjes tegengehouden, en als jij niet weet welk argument zij daarvoor gebruikt hebben, dan zou ik me daarover maar gaan informeren voor je hier mij komt vertellen alsof je weet waarover je praat.
Als je ook niet beseft dat in NL alleen al op het gebied van alternatieve energiebronnen, de hele discussie van critici over de energiekosten van de opwekking van die energie, de morele kwestie van het verbouwen van gewassen voor brandstof in onze auto’s i.p.v. als voedsel voor de stervenden, hier genegeerd worden ten gunsten van energielabel autootjes, als je niet beseft dat men natuurlijk nooit subsidies op zonnepanelen kan laten opraken als het écht te doen is om het milieu zonder er wat aan te verdienen, dan ben je wel heel er naïef Pedro.
Anti westerse commentaren zijn geen aanval op onze vrijheid van meningsuiting. Ook op maroc.nl zijn genoeg haatverhalen jegens de westerse maatschappij te vinden, maar ook dat zijn geen aanvallen op de vrijheid van meningsuiting. Holle retoriek van jouw kant dus, want je geeft geen enkel voorbeeld en weet zelfs het mogelijke voorbeeld dat ik je aan gaf niet eens op waarde te schatten. Je ziet bij dat voorbeeld niet eens, wat de band met vrijheid van meningsuiting in dat voorbeeld is. Ik vraag me nu zelfs af, of je wel weet, wat vrijheid van meningsuiting eigenlijk betekent.
Wil je nu zeggen, dat die landen geen geld willen verdienen aan het milieu? En dat je opmerking in je vorige reactie, dat alle overheden daar aan willen verdienen, dus slechts holle retoriek was?
Ja die discussie over wie de goedkoopste is… Daar hebben we wat aan. Dat is geen kritiek op het milieubeleid, maar gewoon egoïsme, gebaseerd op de inhoud van de eigen portemonnee. Kom nu eens met argumenten en bewijzen i.p.v. alleen maar met holle retoriek. Hier nog een argument, waar je ook weer wel niet op in zult gaan: als de hele wereld op alternatieve energie omschakelt, valt er veel geld te verdienen met alternatieve energie. Door het kortzichtige geklets van mensen zoals jij, zullen investeringen in alternatieve energie in Nederland achter blijven bij andere landen, waardoor wij later gedwongen zullen zijn de alternatieve energie bij die andere landen te kopen en we veel duurder uit zullen zijn. Onze kinderen gaan dan de rekening betalen van het feit, dat wij op korte termijn onze centjes in onze eigen zakken hebben weten te houden.
PS: volgens mij kick jij op haatsites, want gezien je uitlatingen hier zul je je daar heel erg thuis voelen.
Nee Pedro, maar als je goed leest hadden jij en ik het oorspronkelijk niet over ‘aanvallen’ op de westerse vrijheid van meningsuiting, maar op de ‘bekritisering’ daarop.
Weet je nog Pedro? Je hebt het zelf gequote, in #16.
En zo toon je in iedere posting weer je gebrek aan leesvermogen aan, gelukkig heb ik nu tijd genoeg om je het e.e.a. te verduidelijken.
Ga nu geen domme conclusies trekken over de rol van China e.d. zonder dat je jezelf geïnformeerd hebt over wat voor argument zij hadden om niet mee te gaan met de emissie-eisen van de westerse landen, Pedro.
Doe het nou maar, probeer eerst te weten waarover je praat voordat je erover praat, en termen als ‘holle retoriek’ te pas en te onpas te gaan gebruiken ;)
‘de discussie over wie de goedkoopste is’ …
Nou, jij hebt het dus totaal niet begrepen, of jij wilt het niet begrijpen Pedro.
En met je laatste opmerking laat je een typisch Links trekje zien: alles en iedereen die het niet met je eens is, is automatisch lid van een haatsite, de PVV, rechtsextremistisch of whatever.
Waar hebben we dat meer gezien?
OMG. Mierenneuker-alert. Ook als je bekritisering zet op de plaatsen waar ik aanvallen schreef is het argument, waar je weer niet op in gaat, gewoon geldig. In alle commentaren in Iran en Noord Korea wordt met geen woord over onze vrijheid van meningsuiting gesproken en je toont dat weer niet aan, maar je hebt weer wel een woordje gevonden om over te mierenneuken.
Ook als je jezelf met je holle retoriek blijft herhalen, bewijs je daarmee niet je eerdere stelling, dat alle overheden geld willen verdienen aan het milieu.
Dat kan ook aan je slechte uitleg of je slechte argumenten liggen.
Ja hoor, daar hebben we de rechtse Calimero weer. Wat schreef je elders ook al weer over de moslims, die zich altijd in een slachtofferrol wentelen? En nu doe je het zelf… En dat allen maar omdat ik rechtse mensen gewoon rechts noem, en mensen, die moslims haten, moslimhaters noem, die zich op haatsites wel thuis zullen voelen.
Waar jij dat meer hebt gezien, weet ik niet, maar ik weet wel, waar ik dat soort generalisaties, die jij over moslims maakt, meer heb gezien, gelezen en gehoord.
Nee, jij hebt het niet begrepen Pedro, dat ligt aan jezelf.
Ik generaliseer nergens, dat doe jij zelf door mensen die commentaar leveren op moslims, voor racist uit te maken.
En zo heb je vast wel een benaming voor me als ik ergens anders commentaar op lever, want ik lever overal commentaar op.