het Saillant | Niet nog meer bezuinigen op het hoger onderwijs

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

SaillantLOGO Al sinds Lubbers wordt er te weinig geïnvesteerd in het hoger onderwijs, maar nu dreigt men ook nog de basisbeurs af te schaffen. Het collegegeld, boeken, huur en levensonderhoud etc vormen al een forse investering. Daarom is het een slecht idee om het hoger onderwijs door nog meer financiële prikkels nog minder toegankelijk te maken.

Studenten bezetten in diverse steden collegezalen en universiteitsgebouwen en terecht. Hoewel dit en voorgaande kabinetten altijd hun mond vol hebben van de kenniseconomie, blijft het altijd bij een mondelinge belijdenis. Het volgende onzalige plan is om de basisbeurs in te ruilen voor een ‘sociaal leenstelsel’. Dat klinkt mooi, want het is een sociaal stelsel, maar is de facto gewoon een keiharde bezuiniging op het hoger onderwijs welke eufemistische naam je er ook aan geeft. Bovendien is het een maatregel die de minst draagkrachtige potentiële studenten zal raken, want die moeten hoe dan ook duizenden toekomstige euro’s per jaar extra investeren. En juist zij zullen hun beslissing om al dan niet te gaan studeren hier eventueel door laten beïnvloeden.

De VSNU staat niet per definitie negatief tegenover de omzetting naar een sociaal leenstelsel, maar dan wel onder voorwaarde dat het vrijgekomen geld in het onderwijs wordt geïnvesteerd. Dat lijkt me nou juist niet de bedoeling van het kabinet. Bezuinigen heeft zo weinig zin als je het langs een andere weg weer in hetzelfde investeert.

Daarnaast is de prestatiebeurs al een voorwaardelijke gift, alleen als je aan de afstudeerverplichting voldoet wordt deze omgezet in een echte gift. En als iemand eenmaal afgestudeerd is, dan zal hij of zij de prestatiebeurs binnen de korste keren terugbetalen in de vorm van loonbelasting. De enige rendabelen van onze samenleving zijn immers de hoger opgeleiden.

De verschraling van de afgelopen 25 jaar heeft al duidelijk zichtbare consequenties voor het niveau van afgestudeerden, denk maar aan PABO-studenten die eigenlijk het niveau van groep 8 niet aankunnen. Als we in Nederland in de toekomst überhaupt enige rol van betekenis willen spelen in een wereldwijde kenniseconomie, dan zal er juist meer geld naar onderwijs moeten in plaats van minder. En niet alleen naar het hoger onderwijs.

Reacties (32)

#1 Taco Zip

Kenniseconomie is slechts een woord. Heel populair, behalve als ervoor betaald moet worden. Dan wint de economie, niet de kennis.

  • Volgende discussie
#2 Van Katerschoten

“De enige rendabelen van onze samenleving zijn immers de hoger opgeleiden.”

Hoe kun je in hemelsnaam dit soort dingen beweren?

Voor jou is de wereld dus verdeeld in hoger opgeleiden enerzijds en steuntrekkers+nettozorgconsumenten anderzijds? Laat me niet lachen!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 JSK

Hal, kom op. Dit is een beetje van het niveau “Onderwijs geen markt” en “Iedereen *moet* kunnen studeren”. Leuk voor de SP/PvdA achterban maar niet voor een serieuse discussie. Het niveau van de Nederlandse student is natuurlijk gedaald omdat er ivm 30 jaar geleden drie keer zoveel (per hoofd) van zijn.

We kunnen niet 50% van de jeudige bevolking het lange luxe studentenleven laten leven dat onze ouders hebben geleden. We hebben daarvoor het geld niet (meer).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Spam

Nergens voor nodig al dat gratis geld voor het gelukkige deel van de jeugd dat toevallig hoger onderwijs mag genieten. Gewoon laten lenen tegen uiterst soepele voorwaarden (lage rente, alleen terugbetalen als mogelijk).

Ik ben voor veel geld naar onderwijs, maar niet naar veel geld naar student. Met het oog op toegankelijkheid onderwijs, mogen ze van mij wel het collegegeld en de studiekosten (bijv. boeken) kunstmatig laag houden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Peter

@4: minder geld naar student, meer naar lager collegegeld, etcetera? Zie Hal’s opmerking over de VSNU: “Bezuinigen heeft zo weinig zin als je het langs een andere weg weer in hetzelfde investeert“.

@JSK: (…)”maar niet voor een serieuse discussie“? En dan die volgende zin! Ironieteken vergeten?

Een discussie heeft eigenlijk geen zin. Wel een goed en toegankelijk onderwijs voor iedereen? Wat mag dat dan kosten?
Daarbij: de voorgestelde wijziging gaat ook kosten met zich meebrengen. Een hele geschiedenis van onderwijsbezuinigingen heeft met als resultaat? De kosten bleven stijgen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 JSK

De kosten bleven stijgen.

Omdat de studentaantallen bleven stijgen niet waar?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 seven

Niets mis met een leenstelsel. Beter dat er daar bezuinigd wordt dan op het onderwijs zelf. Ze zouden ook heel goed kunnen kijken naar de overhead van al die hogescholen en uni’s Van sommige leerfabrieken gaat er inmiddels meer naar het (hogere) management en de steeds uitdijende bureaucratie dan naar echte studie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Tjerk

Bezuinigen op de opleiding sociologie zou anders niet verkeerd zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 seven
  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 su

De enige rendabelen van onze samenleving zijn immers de hoger opgeleiden.

‘kLas randdebielen.. ;oP

Maar serieus, ik verwacht dat deze stelling niet klopt. De meest rendabelen voor de samenleving zijn degenen die het minst kost en het meest oplevert. Ik vermoed dat de meest rendabelen onder de productiemedewerkers vallen die een lage opleidingsgraad bezitten en hun hele leven hebben gewerkt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 JSK

@8: Die paar boeken en archiefkasten zullen echt zoveel opleveren. Beta’s zijn nog altijd de grootste geldverslinders.

@allen: Wat Hal zegt over lageropgeleiden klopt in een heel enge economische zin wel. Volgens het CPB ontvangen lager opgeleiden over hun gehele leven ongeveer een half miljoen van de overheid, die hoger opgeleiden netto afdragen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 parallax

Zullen we dit even toevoegen aan het onderwerp?

http://www.eerstekamer.nl/wetsvoorstel/31821_versterking_besturing_bij

Gefeliciteerd, mocht iemand nog een nieuwe Ba/Ma willen beginnen, mag ik even 20k vangen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Rene

@0: het “saillant” begint een beetje te verworden als elk stukje met een mening een saillant is. Dit kun je toch moeilijk een vooruitgeschoven stelling vinden immers. Het is veeleer “de verwachte mening” voor politiek links tot midden, en bijvoorbeeld de mening die al die protesterende studenten ook zijn toegedaan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Share

Studeren moet nu eenmaal niet voor iedereen weggelegd zijn. Net als kaartjes op de eerste rij bij een TROS-gala.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Bismarck

@3: “We kunnen niet 50% van de jeudige bevolking het lange luxe studentenleven laten leven dat onze ouders hebben geleden. We hebben daarvoor het geld niet (meer).”

Dat is dan heel kortzichtig, want mensen (langer) laten studeren verdient zich (makkelijk) terug.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 DJ

Er zit wel ergens een optimum tussen die twee uiterste natuurlijk, een 4-jaars studie in 8-jaar doen zonder financiële prikkels/vol gesubsidieerd is ook weer over de top (was vroeger vrij normaal). Is trouwens niet bijna 2/5+ van de jongeren hoger opgeleid (HBO+)? Devaluatie van term en algemeen niveau ….

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 parallax

Zonder meer. Daarom kun je je afvragen of het nog wel zo zinnig is.

Er zijn veel vakgebieden waar het bedrijfsleven het een worst zal wezen of je een diploma hebt, zelfs als het gaat over functies waar je hoger-opgeleid voor moet zijn.

Uiteraard zullen de meeste bedrijven vragen naar je waardeloze papiertje, en of je een 6 tot 5 mentaliteit hebt. Maar dat komt door HR-afdelingen.

Afschaffen die incompetente dozenschuivers, dat zou al een slok op een borrel schelen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 JSK

Dat is dan heel kortzichtig, want mensen (langer) laten studeren verdient zich (makkelijk) terug.

De collegepremium is ivm de jaren ’70 gedaald. Juist de omdat de gemiddelde kwaliteit van de student lager wordt naarmate er meer mensen studeren. Dus dat ‘makkelijk’ terugverdienen wordt steeds moeilijker.

@16: En volgens mij gaat van alle schoolverlaters de helft naar het hoger onderwijs.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 parallax

Is al dat bijlessen voor de cito toch nog ergens goed voor.

“Ik ga slagen bij luzac.”

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 AntonB

@ 18

Een afgestudeerde levert veel meer belastinggeld op dan iemand zonder diploma. Iemand zonder (noemenswaardig) diploma is, de eerste paar werkjaar op de belasting balans ongeveer neutraal en levert later een bescheiden bijdrage. Een studie beurs kan derhalve gezien worden als een zeer rendabele investering en dus een verantwoorde overheidsuitgave.

Dat wil overigens niet zeggen dat lager/niet opgeleiden voor de maatschappij als geheel onrendabel zijn, zoals Marcel van Dam en co ons willen doen geloven. Hun werkzaamheden zijn net zo goed een belangrijk onderdeel van de gehele economie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 JSK

Een afgestudeerde levert veel meer belastinggeld op dan iemand zonder diploma. Iemand zonder (noemenswaardig) diploma is, de eerste paar werkjaar op de belasting balans ongeveer neutraal en levert later een bescheiden bijdrage. Een studie beurs kan derhalve gezien worden als een zeer rendabele investering en dus een verantwoorde overheidsuitgave.

Nou ja, je vergeet het windfall effect van de basisbeurs: voor veel mensen is het een aardige fooi maar maakt niet het verschil tussen wel of niet studeren. Mensen betalen voor wat ze toch al gingen doen is geen goed idee.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 Jan

De lening voor het studeren maakte het voor mij onaantrekkelijk om te gaan studeren. Dit plan nog verder doorvoeren is effectief arme gezinnen met jongeren de kans ontnemen die armoe te ontvluchten. Als dat niet zo is, waarom wordt er op TV dan spots gemaakt over dat scholen de enige weg uit armoe zijn voor kinderen uit landen in Afrika en Azië?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 parallax

Het paradoxale is dat ’t papiertje steeds minder waard wordt, waardoor die lening ook steeds minder aflosbaar wordt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 Marc

Ik wil best meer zelf betalen voor m’n studie, maar dan mag de kwaliteit en het niveau van de opleiding gvd ook wel eens omhoog!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 Jan

Overigens, veel van die BA, MA e.d. zaken zijn gewoon “benchmarking”, zodat men je in een hokje kan stoppen. Het devalueert het “papiertje”. Waardoor de kosten voor een hogere opleiding vaak ten kostte gaan van daar waar je het voor doet: Een beter betaalde baan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 Hal Incandenza

@2
Volgens het CBS dat voor de politiek bijkans heilig is.
@3/JSK
Voor mij hoeven we geen eeuwig studentenleven te subsidiëren. Maar dat doen we ook al lang niet meer. Heeft wat mij betreft weinig met een marktdiscussie te maken.

Het niveau is niet alleen gedaald door democratisering, dat is in andere landen ook gebeurd. Wij zijn relatief afgezakt van basisschool tot universiteit.

@10/11 su/JSK
Ik bedoelde het inderdaad zo. Niet omdat ik het ermee eens ben, maar omdat op die (inderdaad enge) basis (te) veel politiek beslissingen worden genomen.

@13/Rene
Keuzes, keuzes inderdaad. Ik had deze ook diametraal kunnen formuleren, dat was hier tegendraadser geweest. Gelukkig is JSK er nog.
@21/JSK
Precies dat is een probleem, mensen betalen voor wat ze toch gingen doen is als economische prikkel onzinnig, maar zoals Jan terecht opmerkt is er ook het omgekeerde effect.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 JSK

@Jan#22: Dus je hebt het niet gedaan?

@Hal:
Voor mij hoeven we geen eeuwig studentenleven te subsidiëren. Maar dat doen we ook al lang niet meer. Heeft wat mij betreft weinig met een marktdiscussie te maken.

Wat ik met dat voorbeeld bedoelde is dat slogans als “onderwijs/zorg geen markt”, “inkomen zou niet uit moeten maken voor je opleiding” of “Als we in Nederland in de toekomst überhaupt enige rol van betekenis willen spelen in een wereldwijde kenniseconomie, dan zal er juist meer geld naar onderwijs moeten in plaats van minder.” (jouw afsluitende zin) getuigen van een naief linksig wensdenken.

Gelijke kansen, gratis en kosteloos onderwijs zijn heel wenselijke zaken. Punt is alleen dat het de huidige realiteit en de verwachtingen voor de toekomst volledig negeert.

De realiteit, zoals ik het zie:
1). Ouderlijk inkomen heeft al een bovenmatige invloed op je hoger onderwijs kansen. Twee derde van alle studenten in het WO hebben bovenmodaal verdienende ouders.
2). Itt wat vaak wordt gezegd, en itt het basis- en middelbaar onderwijs, vloeit de winst van het studeren voornamelijk naar de individuele student.

De verwachting voor de toekomst, zoals ik het zie:
3). De intersectie van negatieve economische en demografische ontwikkelingen – de vergrijzing, het opraken van het gas, de relatieve verzwakking van de concurrentiepositie – beperken de mogelijkheden tot (extra) belastingheffing.
4). De toenemende mobiliteit van mensen en de opkomst van de wetenschap in Azie maakt een overheidsinvesting in hoger opgeleiden riscovoller: waarom mensen ‘de beste opleiding’ gratis geven als ze er toch mee naar het buitenland vertrekken?

Uit deze realiteiten en aannemelijke verwachtingen trek ik de conclusie dat er zeker niet meer geld aan studenten handje-contantje gegeven moet worden. Niet vanuit het oogpunt van de kenniseconomie, niet vanuit het oogpunt van de eerlijkheid.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#28 Hal Incandenza

@JSK/27
Jij kunt simplistisch linksig denken noemen, dat doet echter niets af aan het feit dat het relatieve niveau van het onderwijs in Nederland tov andere landen gewoon gedaald is. (Daarbij is het onderwijs in ons omringende landen goedkoper/gratis dus nog meer democratisering zou je zeggen, zonder dezelfde mate van resultaatsverlies.) Dat alles heeft niet alleen met financiering te maken, maar jij gaat er gemakshalve maar geheel aan voorbij.

@1.)
Inderdaad en bovendien nog hoogopgeleid ook, veelal toch. Als er een inkomensgrens aan de basisbeurs wordt gehangen, prima.
@2.)
Natuurlijk vloeit het meeste naar de student zelf. Maar dat feit heeft ook een aardige correlatie met de belastinginkomsten van diezelfde student voor de Staat. Overigens heeft het inkomenstechnisch ook best zin om je MBO af te maken ipv te blijven steken op VMBO.
@3.)
Dus? Wat is jouw voorstel om de belastinginkomsten op peil te houden?
@4.)
Dus eigenlijk gaan er heel veel hoger opgeleiden emigreren? Waar baseer je dat op?

Ik zeg toch ook nergens dat er meer geld handje-contantje gegeven moet worden?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#29 JSK

Jij kunt simplistisch linksig denken noemen, dat doet echter niets af aan het feit dat het relatieve niveau van het onderwijs in Nederland tov andere landen gewoon gedaald is. (Daarbij is het onderwijs in ons omringende landen goedkoper/gratis dus nog meer democratisering zou je zeggen, zonder dezelfde mate van resultaatsverlies.)

Nee, de oplossingen die je aandraagt noem ik simplistisch. En wat bedoel je met ‘relatieve niveau tov andere landen’ wat hoger onderwijs betreft? Ik bedoel, ik weet dat de PISA-scoren de laatste jaren tegenvallen, maar dat is middelbaar onderwijs. Ik heb niet het idee dat in Duitsland of Frankrijk het hoger onderwijs zoveel beter geregeld is, eerder het tegendeel.

Als er een inkomensgrens aan de basisbeurs wordt gehangen, prima.

Zoiets heet de aanvullende beurs. Overigens woon ik tegenover de bezetting enneh.. ik heb nul keer de vraag gehoord “waarom niet de basisbeurs inkomensafhankelijk maken?”.

Maar dat feit heeft ook een aardige correlatie met de belastinginkomsten van diezelfde student voor de Staat.

Ja maar hoger onderwijs is ook kostbaar… het rendement van een investering in hoger onderwijs voor de staat is niet bijster hoog hoor.

Dus? Wat is jouw voorstel om de belastinginkomsten op peil te houden?

Nou ik denk niet dat dat kan. Uitgaven zullen hoe dan ook omlaag gaan. Maar we kunnen de Duitsland route doen – op alles beknibbelen tot dat vrijwel alle overheidsdiensten onder de maat zijn – of de Zweden route, namelijk dat we gericht bepaalde overheidstaken afstoten.

Ik zeg toch ook nergens dat er meer geld handje-contantje gegeven moet worden?

Goed, maar dat is wel de boodschap van de bezetters. Waarmee je je post begon.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#30 Hal Incandenza

@JSK
“Zoiets heet de aanvullende beurs.”
Dan schaffen we de basisbeurs af en verhogen de eventuele aanvullende beurs voor diegenen die het nodig hebben. Mijn zegen heeft het.

“Ja maar hoger onderwijs is ook kostbaar…”

Hoger onderwijs is voor OCW niet kostbaarder zeggen ze:

http://www.postbus51.nl/nl/home/themas/onderwijs/kosten-onderwijs/bekostiging-scholen/welk-bedrag-geeft-het-ministerie-van-ocw-per-leerling-uit.html

“Nou ik denk niet dat dat kan.”

Dus moeten er keuzes gemaakt worden, maar ik denk dus niet dat het ‘gericht afstoten’ van onderwijs de verstandige route is.

“Goed, maar dat is wel de boodschap van de bezetters. Waarmee je je post begon.”

Omdat ze m.i. terecht protesteren tegen verder bezuinigen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#31 SalonSocialist

Ik denk dat het goed is voor de sociale ontwikkeling alsmede ‘het leren waarderen van de waarde van geld’ als aankomende studenten zelf voor zijn of haar collegegeld een jaartje gaan werken.

‘T is weer eens wat anders dan een jaartje Australie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#32 Jan

@27: Onaantrekkelijk hoeft niet te betekenen dat je iets niet doet, maar in mijn geval: Inderdaad, financieel niet interessant en heb middels wat geluk, doorzettingsvermogen, avondstudie betaald door de baas, en ervaring toch een leuke baan.

  • Vorige discussie