COLUMN - Van je vrienden moet je het maar hebben. In zijn laatste column op Follow the Money boort Ewald Engelende ambitie van de Engelse Jeremy Corbyn om de EU socialer en democratischer te maken bij voorbaat de grond in, en noemt hem naïef. Maar… wie is er nu naïef?
Ewald Engelen is een bekend en scherp euro-criticus, maar gelooft niet in verbetering. Hij put zich uit in bewijs dat dit een illusie zou zijn, en valt grofweg terug op twee argumenten: ten eerste dat de EU zich de laatste decennia nu juist bijzonder neoliberaal gedragen heeft, en ten tweede dat dit gedrag inmiddels vastligt in verdragen die niet zo makkelijk te veranderen zijn.
Maar resultaten uit het verleden bieden niet altijd garanties voor de toekomst, ook in dit geval. Bovendien is het in het verleden ook wel eens anders gegaan. De verzorgingsstaat van weleer die nu wordt afgebroken door neoliberale sloopdrift is immers ook ooit ontstaan. Daarbij vergeet Engelen maar al te gemakkelijk wat de EU betekend heeft voor de mensenrechten – misschien niet in dit land, maar in Zuid- en vooral Oost-Europa des te meer.
En het is zeker waar dat verdragen niet makkelijk te veranderen zijn, maar daartegenover staat dat juist nu meer en meer blijkt dat die verdragen niet in steen zijn uitgehouwen. Zelfs het Schengenverdrag wordt momenteel ter discussie gesteld, waar daar altijd het grootste taboe op lag. Dus waarom zou het niet kunnen dat een brede Europese progressieve beweging uiteindelijk op lange termijn de EU herontwerpt? Het ‘neoliberalisme’ waar zowel Corbyn als Engelen zich tegen kant is zich in ieder geval steeds verder en verder vast aan het draaien.
De Griekse situatie is immers nog steeds niet opgelost. Er wordt momenteel dan wel niet meer koortsachtig vergaderd, maar dat is feitelijk slechts een kwestie van afwachten. De EU houdt nog steeds vast aan het idiote bezuiniging- en privatiseringsbeleid, waardoor de Grieken steeds minder in staat blijken ook maar iets van hun schulden terug te betalen. Daardoor verdiept de crisis zich meer en meer. Dat proces wordt sinds het akkoord van deze zomer niet tegengehouden, maar versneld. De Griekenland-paniek komt daardoor binnen niet al te lange tijd dus vanzelf weer terug, daar kunnen we vergif op innemen.
Ondertussen begint de economische crisis steeds meer een politieke crisis te worden. De gepresenteerde oplossing stuitte afgelopen keer op zo een brede weerzin – dit keer ook onder voormalige EU-adepten en het gros van de economen – dat de kans er is dat de volgende keer de tijd wél rijp blijkt voor een verandering van strategie. En anders komt dat de keer daarna wel. Ondertussen groeit met de onvrede met a-sociaal Europa ook de roep om een meer democratisch Europa.
Dat deze economische en politieke crisis iets goeds (of in ieder geval in de ogen van Engelen en Corbyn: progressiefs) op zou leveren is natuurlijk niet gezegd. Maar verandering is mogelijk als de politieke machtsverhoudingen veranderen. En in andere landen van de EU vindt die verandering langzaam aan plaats. De Fransen lagen al dwars. Het Griekse Syriza lijkt even geknakt maar bleek tijdens de afgelopen verkiezingen zeker nog niet weg. In Spanje is het progressieve Podemos in opkomst. Corbyn is in Groot Brittannië een reizende ster.
Het zou onzin zijn te spreken van een progressieve omslag. Eén zwaluw maakt nog geen zomer, en drie of vier ook nog niet. Dat de opkomst van progressieve krachten in de EU zich doorzet, dat is zeker niet gegarandeerd. En indien dat al gebeurt, dan zullen die progressieve krachten nog een harde dobber hebben het op te nemen tegen grote economische partijen, die gevaarlijker en machtiger zijn dan de politieke conservatieve en neoliberale partijen.
Engelen noemt Corbyn naïef, met zijn sociale en democratische Europa. Maar wat is het alternatief dat hij voor ogen heeft? Een progressieve politiek die vormgegeven wordt via de nationale parlementen?
In Griekenland zou je er misschien nog in kunnen geloven. Maar in Nederland? Nederland is nog veel rechts-conservatiever dan de EU. Sterker nog, Nederland is juist in hoge mate verantwoordelijk voor neoliberaal Europa. En zonder de EU was Nederland zelf hier ongetwijfeld nog veel verder in doorgeslagen. Wij hebben nooit een Europese knoet nodig gehad om te privatiseren, de sociale zekerheid uit te hollen en keer op keer de wil van de eigen kiezers te negeren als dat uitkomt. Daar zijn onze eigen politieke partijen van zichzelf al goed genoeg in.
Of dacht Engelen nu werkelijk dat een sociale en democratische samenleving begint in Ruttistan? Met Samsom als vaandeldrager, Schippers en Klijnsma als herauten en Dijsselbloem op de trom? Ik zie het op zijn zachtst gezegd nog niet gebeuren. Laten we het onder ogen zien: vooral Nederland is binnen de EU een neoliberale hardliner, en van meer macht naar de nationale politiek hoeft progressief Nederland helemaal niets te verwachten.
Maar stel dat het progressieve gedachtegoed inderdaad nationaal wordt vormgegeven. Moeten die nationale parlementen het dan opnemen tegen het internationale bankwezen? En tegen Poetin? En daarbij ook de crisis in Syrië even oplossen? Iedereen die niet doet aan wensdenken ziet wel in dat dat nog veel onwaarschijnlijker is. Dus wie is er hier nu naïef?
Ben ik optimistisch? Nee. Er moet nog heel veel gebeuren voor er een nieuwe wind waait door de EU, en hoewel de tijden er rijp voor zijn, zijn de Europese progressieven daar nog lang niet klaar voor, en in Nederland al helemaal niet. Maar juist daarom zou progressief Nederland andere progressieve Europeanen tot voorbeeld en inspiratie moeten nemen, en progressieve politici die echt iets willen veranderen, niet alleen in eigen land maar ook in de EU, vooral blijven steunen. Want wie één front opgeeft zal de uiteindelijke strijd nooit winnen.
Reacties (11)
Misschien bedoelt hij dat het makkelijker is om de hele boel af te breken en opnieuw op te bouwen dan om het huidige misbaksel te hervormen.
Hier heb ik toch mijn twijfels bij. Die neoliberale krachten zijn er absoluut, zeker in Nederland, maar ik heb het idee dat Nederland in Europa een strenger regime voorstaat dan dat het zichzelf ooit zal opleggen. Het leed dat veroorzaakt wordt en de protesten die dat oproept zijn namelijk een stuk makkelijker te negeren als het ver van je bed is.
Ik denk dus dat een Europa zonder EU socialer zou zijn. Neoliberalen kunnen de dienst uit maken dankzij het democratische schemergebied dat zich tussen nationale en Europese richtlijnen bevindt. De euro is wat dat betreft natuurlijk helemaal een kunststukje. De botsing tussen monetair en economisch beleid die dat oplevert geeft technocraten alle macht.
Maar hier heb je zeker gelijk in. Al met al neig ik daardoor toch ook naar hervormen in plaats van afbreken.
Corbyn in niet progressief, maar een uiterst conservatieve socialist die het als Don Qichotte gaat opnemen tegen niet bestaande Neo Liberale windmolens. Dit is geen probleem SNP en LibDem staan klaar om het progressieve stokje over te nemen en dan kan Labour, voor de nostalgen onder de socialisten, een soort SP aan de zijlijn worden
Dus waarom zou het niet kunnen dat een brede Europese progressieve beweging uiteindelijk op lange termijn de EU herontwerpt? : => Duitsland, zolang daar de conservatieven aan de macht zijn en geen “echt” links zie ik door Europa wel een linkse wind waaien maar geen ommezwaai.
Wat is eigenlijk het kostenplaatje van de haalbare progressieve gedachte? Ik denk dat van Engelen gelijk heeft als hij Corbyn daarin naief noemt.
Engelen weet als econoom dat het niet betaalbaar is OF dat een deel van de neoliberalen in de EU er met macht een stokje voor steken… net voordat zijzelf hun doelen bereikt hebben.
Een sociale sticker van de EU die geen geld kost, mensenrechten was natuurlijk een mooie basis voor de EU. Net als het Schengen verdrag, wat voor goedkope werknemers zorgde. Nu haalt men de werknemers buiten de EU en zijn die immigranten maar duur voor de verzorgingsstaat.. kortom bye bye sociale plaksticker. Alleen een veilige werkplek met een goedkoop EU leger is wel handig. Engelen roept terecht op dat het tijd is om de rekenmachine te pakken en je knopen te tellen, nu het nog kan.
De “progressieve” hoop op een sterk Ruttistan is wat dat betreft misschien vooral het wensdenken dat we onze nationale pensioenpot kunnen beschermen van een EU naheffing. Dromers als Corbyn zijn daar eerder een bedreiging voor, zou de cynist zeggen. Het is een negatief verhaal, maar wel eentje met de voeten op de grond.
De EU is veels te veel een lappendeken van bevoegdheden en veto-punten om daadwerkelijk een koerswijziging te kunnen bewerkstelligen. Heel kort gezegd, te veel variabelen en te veel actoren binnen een juridisch en gewoonte institutioneel kader zullen ervoor zorgen dat er altijd voorspelbare uitkomsten zullen zijn. De status quo is te goed ingekapseld/ingebouwd. Wil je verandering, tel dan je knopen en begin opnieuw.
” Een progressieve politiek die vormgegeven wordt via de nationale parlementen?
In Griekenland zou je er misschien nog in kunnen geloven. Maar in Nederland? Nederland is nog veel rechts-conservatiever dan de EU.”
BTW: dit riekt naar anti-democratische tendensen. Nederland is rechts-conservatief, dus wil je een progressieve politiek dan moeten we dat maar afdwingen via buitenlands beleid? Dan krijg je opnieuw legitimiteitskwesties en grote en terechte weerstand. Probeer het nou gewoon via nationale democratieen. Dat is ook niet zaligmakend, maar wel beter dan alle andere vormen van overheid. Zeker beter dan de EU op dit moment, met haar governance without government.
ik word heel blij van zulke posts. Meer! Meer!
Ik waardeer Engelen’s analyses in hoge mate. Het probleem is inderdaad dat hij geen enkel perspectief biedt en Europa voor eeuwig in handen laat van de neoliberalen. Hoe komt dat?
Ik heb het idee dat Engelen niet veel verder kijkt dan het beperkte Nederlandse rechts-conservatieve politieke landschap. Europa is een stuk groter dan Nederland. Kijk eens naar de enorme anti-TTIP beweging in Duitsland en andere landen. Kijk eens naar de sociale bewegingen in de zuidelijke landen. En naar de omwenteling in Labour, het einde van Blair c.s.
Het is waar, de resultaten blijven vooralsnog uit. Maar al die bewegingen, die Nederland dus voorbijgaan, mag je niet negeren als je het over politieke perspectieven voor Europa hebt. De pest is dat we er hier zelden iets over horen. Dat komt ook door de onevenwichtigheid in de berichtgeving die vrijwel uitsluitend gefocust is op de Commissie en de Raad, terwijl er in het parlement vaak genoeg stemmen doordringen van de oppositie. De mainstream media bevestigen uitsluitend het rechts-conservatieve beeld. Engelen zou wel eens wat verder mogen kijken.
@4 Duur? Dat valt nog te bezien. In ieder geval is duidelijk dat de neoliberale agenda de crisis oneindig veel gerekt en verergerd heeft, en dus gigantisch duur is gebleken.
Je kan de uitkeringen wel verlagen, maar met werkloosheid die oploopt tot de helft van je beroepsbevolking ben je dan allerminst goedkoop uit. Het afkopen van schulden of het om laten flikkeren van banken zijn scenario’s die niet geprobeerd zijn dus het blijft koffiedik kijken, maar dat het duurder zou blijken te zijn dan de situatie waar we nu in zitten wordt jaar in jaar uit onwaarschijnlijker. Het mensenrechtenhoofdstuk hoeft daarbij helemaal niet duur te zijn, en democratisering zou besluitvorming alleen maar kunnen versnellen. Gelijke kansen en een betrouwbaar vangnet geeft zekerheid en maakt energie los. Het hoeft niet duur te zijn.
@2: In het licht van de EU behoort zelfs een klassieke socialist als Corbyn tot de progressieven. Ik behoor ook tot een ander kamp, maar we hebben genoeg verschilpunten overeen met de gezamenlijke tegenstander die het neoliberalisme heet.
@5: Dat NL zich door de rest van EU zou moeten laten overheersen zeg ik helemaal niet. Ik pleit ervoor dat Nederlandse progressieven zich meer door die in het buitenland zouden moeten laten inspireren, want hier in den lande zijn ze diffuus, ideeënarm, en ze hebben, inderdaad Jos, geen flauw idee van wat er allemaal in het buitenland aan de hand is qua kansen.
Verder, die stugheid van de lappendeken geldt ook voor het afbreekscenario. Uittreden uit de EU bijvoorbeeld kan niet met één vingerknip, want de EU is niet één verdrag maar een lappendeken van verdragen. Dat is dus geen snellere oplossing, en het levert in eerste instantie alleen maar vermindering van invloed en controle op, en bovendien geen progressievere politiek, zolang het Nederland betreft. Dat is voor een progressief denker dus geen optie.
@3: Zelfs Duitsland is uiteindelijk niet in steen uitgehouwen. Daarbij is Duitsland in de EU nog een stuk milder dan Nederland, dus ook aan de politiek daar kunnen progressieven zich nog optrekken.
@1: Strenger voor je buren dan voor jezelf ja. Maar wat in de EU bepleit wordt, geldt ook voor jou. Het is inderdaad zo dat Nederlandse neoliberalen de EU als hefboom kunnen gebruiken. Maar dat zouden andere stromingen natuurlijk in principe ook kunnen bereiken. Wat ik maar wil zeggen: het probleem zit hem niet in het platform, maar in de vormgeving daarvan. En de huidige vormgeving is voor een zeer groot deel made in Holland, dus verwacht met een ‘uittreding’ vooral geen omslag.
Klokwerk, daar hebt u idd. een punt. De Ned. politieke machtscentra aanbidden vanouds de VOC-mentaliteit.
We hebben dan ook nog altijd die gemankeerde volksvertegenwoordiging, i.c. de monarchie. (in andere landen is die louter ceremonieel van aard; zo niet in de BV Nederland.
Engelen verdient echter meer krediet. Zijn vak is uitleggen, de mensen moeten zelf kiezen wat en hoe ze het willen.
De man toont aan dat hij zijn vak in onafhankelijkheid belijdt. Hij staat – in zijn vak – zeker niet alleen. Zijn vakgenoten in ons land houden zich stil. (subsidie junks).
EUR neemt geld aan van G.S., Leiden van Soros (CEU).
De EU heeft zelf geen ruggengraat, geen binding met de kiezers.
De EU voert uit wat het wordt opgedragen.
De Europese Council of Foreign Relations overziet de EU.
Neo-liberalen? Wat is daar nieuw aan? Vergis je niet, het is de Europese variant van de Am. neo-cons. Feitelijk fascisten dus; anti-democraten, zij willen alles laten dicteren door Wall Street. Weer 75 jaar terug in de tijd.
De EU voert het beleid uit zoals het IMF dat oplegt.
Met succes! . . . .
De middenklasse verarmt hard. Werkloosheid is blijvend hoog. (de robotisering cq. digitalisering van de samenleving is nog nauwelijks uitgerold; ca. 5 miljoen meest jonge mensen worden vanuit het hele Zuidelijk Halfrond naar de EU gedirigeerd).
TTIP gaat natuurlijk niet om handel, groei, banen, noch welvaart. Het onderwerpt de vertrouwde wereldorde – van democratische landen – aan een totaal nieuw regime; de wereldregering onder de gesel van de globalisten.
Het is derhalve idd. super naïef om nog de illusie te koesteren als dat met deze EU de narigheid nog (werkelijk) afgewend kan en zal worden. Een EU die n.b. de Oekraìne in het geheim heeft geannexeerd, nadat die door het IMF onder de schulden is begraven. De EU maakt dat wij garant gaan staan voor de moorddadige oligarchen!
(aan mooie beloften zal het niet ontbreken; het beleid wordt verpakt in Orwelliaanse dubbelspraak).
De EU heeft alles – wat van fundamenteel belang is – overgedragen aan juridisch onschendbare entiteiten.
ESM, ECB, NAVO – zelf heeft de Europese Commissie zichzelf discretionaire bevoegdheid gegeven.
Die is onlangs al gebruikt;
terwijl de lidstaten de verplichte verdeling van quasi vluchtelingen om goede redenen niet accepteerden; reageerde Juncker door zelf een verdeling dwingend op te leggen.
Macht corrumpeert. Concentratie van macht versterkt democratie niet; voorbij het kritische punt ondermijnt machtsconcentratie de democratie.
Nu hebben we het ´point of no return´ echt wel bereikt.
De alg. verg. van de VN gisteren toont dat aan.
Het beweert dat het de enige weg is om alle problemen effectief op te lossen.
Terwijl de VN zelf oorzaak is aan het roofkapitalisme (WTO, CETA, TISA, TRIPS, FSA, etc.), monopolisering van medicijnen, voedselboycots, handelsembargo´s, honger, zgn. democratiserings of zelfs humanitaire oorlogen en genocides.
U bent toch niet gek?
De EU ca. neo-cons/liberalen benutten iedere crisis; enkele hints:
The EU juggernaut uses the migrant crisis to expand powers
http://www.breitbart.com/london/2015/09/18/nigel-farage-for-breitbart-the-eu-juggernaut-uses-the-migrant-crisis-to-expand-powers/
UN immigration official: Use migration to undermine European national homogeneity. http://beforeitsnews.com/immigration/2015/09/the-carefully-calculated-mass-migration-agenda-2451726.html
This study adds to the preceding. It shows that the current wave of migration to Europe is organized to direct human crowds to Germany. http://www.voltairenet.org/article188774.html
De neo-cons/liberalen hebben al lang besloten dat alle Wereldoorlogen in Europa worden uitgevochten, de EU is het stealth vehikel om dat mogelijk te maken: http://www.takeoverworld.info/grandchessboard.html
Ondertussen is er opwinding in de Kamer over de verbouwingsplannen van hun kantoor- en vergaderruimte. . . .
Ik ben het grotendeels met Maarten van Rossem eens. Ondanks alle problemen die we de afgelopen tijd mee maakten, gaat het aardig vooruit met de EU. De problemen met de Euro en Griekenland krijgen we idd binnenkort terug. Want Griekenland word nog steeds kapot bezuinigd en andere landen volgen binnenkort. Op Europees niveau zijn er nu toch een bankenunie om alles overeind te houden en bij nationale parlementen begint het weerwoord te groeien. Dat gaat de goede kant op.
De huidige migrantencrisis heeft ook een hoop landen al op een lijn gekregen. Met een beetje geluk krijgen we er een Europees migratie beleid en instanties uit. Jammer van onze eigen souvereiniteit. Alleen blijkt nu dat elk EU land afzonderlijk toch in de problemen gaat komen. De 4 landen die tegen stemden zullen binnenkort toch wel de rekening gaan krijgen voor het tegenstribbelen.
Gelukkig zien meer mensen de huidige crisis eerder als kans dan als apocalyps.
“The Fire Forging Europe” – Carl Bildt
https://www.project-syndicate.org/commentary/crises-lead-to-greater-european-integration-by-carl-bildt-2015-09
@7: Het zou niet voor het eerst zijn dat Nederland achterloopt met sociale hervormingen (afschaffing slavernij, vrouwenkiesrecht, AOW).