Het naakte kind (1): Savanna

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
,

GeenCommentaar heeft altijd ruimte voor gastloggers. Dit stuk is van Dimitri Tokmetzis, een journalist die op zijn weblog over privacy, controle en toezicht in Nederland en daarbuiten schrijft. Dit is het eerste deel in een serie van acht.

Naakte pop (Foto: Flickr/a visual invasion)

Het is donker op het verlaten bospad, vlakbij het Twentse Holten. De maan hangt achter de wolken. Het heeft de hele dag gemiezerd. Een auto rijdt over de natte modderweg. Twee agenten nemen poolshoogte. Voorin zit Mario Bijleveer. Naast hem Sonja de Jong, zijn echtgenote. Op de achterbank zit de vier maanden oude Rowena ingesnoerd in haar kinderstoeltje. In de kofferbak ligt haar driejarige zus Savanna. Dood.

De feiten van Savanna’s leven zijn ronduit treurig. Sonja’s eerste twee kinderen zijn al uit huis geplaatst als Savanna op maart 2001 wordt geboren. Sonja behandelt haar dochter zoals ze vroeger door haar eigen moeder behandeld werd. Ze slaat. Sluit haar urenlang op in kleine kastjes. Zet haar onder de koude douche. En hongert haar bijna uit. Als Savanna een paar weken is, wordt ze voor vijf maanden uit huis geplaatst. Sonja krijgt een nieuwe kans. De mishandelingen gaan verder. Savanna groeit enorm geïsoleerd op. Geen vriendinnetjes. Geen peuterspeelzaal. Nauwelijks mensen over de vloer. Af en toe komt huisvriend Reffles langs. Die mishandelt Savanna ook.

Beluister de podcast hier, download hem op iTunes, of lees verder.

Download

Toch staat het gezin sinds februari 2003 onder toezicht van Mieke, een voogd van Bureau Jeugdzorg Noord-Holland. Zij is een hulpverlener, maar bovenal een ‘regisseur’ van zorg en informatie. En aan informatie is geen gebrek. Na de geboorte van Rowena, in mei 2004, gaat het snel slechter met Sonja. Ze slikt haar angstremmers niet meer. Andere hulpverleners dringen aan op uithuisplaatsing van Savanna. Of desnoods dagopvang voor het kind, om iedereen een beetje te ontlasten. Mieke kiest ervoor om de relatie met de moeder goed te houden, ook al signaleert ze blauwe plekken op Savanna’s lijfje en ziet het kind er volgens haar bleek uit. De voogd bezit het uitgebreide dossier van Sonja’s traumatische verleden en moeilijkheden met haar eerste twee kinderen. Ze vindt die informatie ‘beperkt relevant voor haar werk’. Het kind blijft thuis bij haar moeder.

Op 20 september 2004 gaat Sonja dan eindelijk een stap te ver. Ze krijgt ’s ochtends ruzie met haar kind. Onduidelijk is waar het om ging. Ze deed, zoals gebruikelijk, een washandje in Savanna’s mond en bond dat vast met tape. Ze tilde de peuter op bij haar nek. Smeet haar in de badkuip. Duwde haar daarna onder haar bedje. Sloot de deur. En liet haar anderhalf uur alleen. Ze wist dat haar dochtertje verkouden was en niet goed door haar neus kon ademen. Toen Mario thuiskwam, wikkelden ze het lijkje in een deken en een douchegordijn en stopten het pakketje in een zak. Met een karretje brachten ze haar naar de auto, die voor de 11-hoog flat stond geparkeerd. Onder een grijze namiddaglucht reden ze de Castorstraat uit in Alphen aan den Rijn en vertrokken in de richting van Twente.

Sonja wordt veroordeeld tot zes jaar cel, gevolgd door dwangverpleging. Mario krijgt twee jaar cel met TBS. Huisvriend Reffles wordt veroordeeld tot 120 uur werkstraf met drie maanden voorwaardelijke celstraf. Ook gezinsvoogd Mieke wordt vervolgd. Een unicum. De rechtbank concludeert in 2007 dat de “verdachte als gezinsvoogd van Savanna niet al datgene heeft gedaan wat van haar in die situatie kon en mocht worden verwacht.” Toch werd ze vrijgesproken. De ‘strafrechtelijke causaliteit’ met het overlijden van Savanna ontbreekt. Het bestuur van Bureau Jeugdzorg Noord-Holland stapt op na een vernietigend rapport van de Inspectie Jeugdzorg.

Nationale kwestie
Het vonnis is geveld, recht is gesproken, maar de zaak wil niet sluiten. De dood van Savanna is uitgegroeid tot een nationale kwestie. Al jaren komt de ene na de andere schokkende mishandelingzaak aan het licht waarbij het lijkt alsof telkens een leger aan hulpverleners langs de zijlijn toekijkt hoe een gezin totaal ontspoort (zie de lugubere lijst onderaan artikel).

Voogden klagen op hun beurt over een veel te hoge werkdruk. Hulpverleners vinden dat ze teveel gezinnen moeten helpen en geen tijd meer hebben om een vertrouwensrelatie op te bouwen. Het is steeds onduidelijker waar in het oerwoud van instanties de verantwoordelijkheden liggen en waar men informatie kan vinden. Kinderrechters zien dat hulpverleners hun weg niet meer kunnen vinden door de bureaucratie. Artsen en docenten zijn boos omdat met hun signalen over kindermishandeling niets wordt gedaan. De Hoofdinspecteur voor de Jeugdgezondheidszorg en hoogleraren hekelen de geringe professionaliteit van de jeugdhulpverlening: er wordt veel te weinig gebruik gemaakt van wetenschappelijk getoetste interventies en te veel vertrouwen gehecht aan geheel onbewezen benaderingen en begeleidingsmodellen. Commentatoren en opinievormers eisen in de media op hoge toon meer maatregelen en daadkracht van de overheid en meer persoonlijke moed en een grotere besluitvaardigheid van hulpverleners.

De discussie wordt al snel verbreed, want de Nederlandse jeugd en opvoeders lijken koers- en stuurloos. De kranten en nieuwsbulletins staan vol met verhalen over verwaarlozing, comazuipen en drankketen, leer- en gedragsproblemen, drugs, breezer- en kelderseks, kortom alle problemen die ertoe kunnen leiden dat kinderen niet ’tot een evenwichtige volwassenheid’ komen.

Niet alleen de monden en pennen komen in beweging. Daden volgen. Studies brengen in kaart hoe groot het probleem van kindermishandeling is (ruim 100.000 kinderen per jaar). Onder de noemer Operatie Jong werkt de landelijke overheid aan manieren om de verschillende instanties beter te laten samenwerken in zogenoemde ketenzorg, daarbij de muren tussen deze instanties doorgebroken worden en men zich rond personen en problemen gaat organiseren.

Nu de storm enigszins is gaan liggen, is pas goed te zien hoeveel er de afgelopen jaren is veranderd.

Het is niet overdreven te zeggen dat kinderen ? en in hun spoor het hele gezin ? naakt staan voor het oog van hulpinstanties en overheid. Waarom kom ik tot die conclusie? Voor wie staat het kind naakt, wie loopt er dan te turen? Hoe doen ze dat? Wat gebeurt met al die observaties? En belangrijker nog, is het naakte, zichtbare kind daadwerkelijk een beter geholpen en gelukkiger kind?

  • Het in stukken gesneden lichaam van Rowena Rikkers wordt in augustus 2001 op strand Nulde gevonden. Door wanbeleid van een hulpverlenerteam komt haar getraumatiseerde zusje Rochelle in een psychiatrisch kinderziekenhuis terecht.
  • Zes kinderen verbranden op 13 juli 2002, omdat hun radeloze vader het huis in de brand steekt. Tot die dag bekommeren 23 instanties zich om het gezin.
  • Hetzelfde jaar wordt baby Janine gevonden in Wormerveer. Haar verslaafde ouders hebben drugs ingespoten.
  • Baby Mikolazs wordt kort na zijn geboorte doodgeslagen door zijn vader. Het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling in Haaksbergen heeft de weken ervoor al meerdere verontrustende signalen binnengekregen, maar omdat de Kerst nadert, valt het besluit om in te grijpen pas op oudejaarsdag. Mikolazs is dan al aan zijn verwondingen overleden. [1]
  • En een paar jaar later de 12-jarige Rotterdamse Gessica, beter bekend als het Maasmeisje, wiens lichaam in de vroege zomer van 2006 in de rivier wordt gevonden. Het gezin was al langer bekend bij diverse instanties omdat de vader ernstige psychiatrische problemen had.
[1] Bron: Zembla, Vermoorde Kinderen.

Over enkele dagen deel 2, De Verwijsindex.

Reacties (5)

#1 Peter1948

Ik vind het een goed stuk.

Zelf denk ik dat jeugd zorg veel te ver is door gelagen, “Normale” ouders komen al in aanraking, (zuigenlingen bureau) wanneer het kind niet aan het gemiddelde voldoet, volgen al adviezen, een klein beetje afwijken en je wordt al de molen in gedrukt. Helaas zijn er ook ouders (meestal probleem ouders) die niet op bureau komen en tussen het wal en het schip komen. Daar begint het meestal mee.

  • Volgende discussie
#2 Juriste

Er wordt alleen ingegrepen wanneer een gezin kan worden vernield. Bijvoorbeeld wanneer het academisch geschoolde ouders betreft met beiden een persoonlijk goed inkomen en een tiener dat het aan niets ontbreekt. Dan slaat de jaloezie toe en gaat het GGZ personeel met hakbijlen op het gezin in slaan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Juriste

Aanvulling:
Voor het lager geschoolde GGZ personeel dat meteen met diagnoses klaarstaat: Een hakbijl is niet letterlijk bedoeld, maar verwijst naar de bijlen die gebruikt worden door patienten onder invloed onder Seroxat moorden plegen. Ik heb het dus niet over moord met een bijl door GGZ personeel, voor het geval zij menen meteen weer te moeten rapporteren aan de redactie met een klaagzang erbij.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Joost

@3: “en gaat het GGZ personeel met hakbijlen op het gezin in slaan”.

Sowieso slaat je comment #2 zonder verdere uitleg nergens op, zelfs als het niet letterlijk bedoelt is (waar ik ook vanuit ging).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 wena

ik vind dit een goed stuk!
jeugdzorg faalt wel vaker!
paar jaar gelede , me moeder kon mij wel achter het behang plakke zovaak gebelt met jeugdzrog maar ze zagem nog geen rede om mij in behandeling te neme..
nu ben ik er zelf met mijn moeder uitgekome
en zijn we nu 4 jaar veder, en je raad het misschien al ben nu 19 met allerlei instantie;s die allemaal het goede voor mij wille bepale..

WAAR WARE ZE TOEN IK ZE ECHT NODIG HAD?
NADAT IK HEB VAST GEZETEN EN DIE DINGE.
KREEG IK PAS DE HULP! TERWIJL IK AL WEER HELEMAAL RESTELD WAS EN EEN VASTE BAAN EN EEN EIGE HUISJE HAD!
TOEN PAS KWAMEN ZE EN DAT IRRITEERT ME!

  • Vorige discussie