COLUMN - Daar viel de term weer:
De premiers Giorgia Meloni (Italië) en Mark Rutte hebben samen met de EU-commissievoorzitter Ursula von der Leyen op bezoek in Tunis “het cynische businessmodel” van de mensensmokkelaars gehekeld.
Rutte bezigt de term niet voor de eerste keer. In 2019 kwamen zeven mensen om toen hun boot kapseisde in de Egeïsche zee. Een journalist wilde zijn reactie en Rutte sprak:
(…) hier zie je dus uit dat het cynische businessmodel van die bootjessmokkelaars (…)
Dat Tunesië 150 miljoen euro “budgethulp” in de staatskas gestort krijgt om de economie van het land te steunen, daar is natuurlijk niets cynisch aan? Tunesië is immers een ‘veilig’ land, waar president Kais Saied Afrikaanse vluchtelingen de schuld geeft van de economische malaise. Wat voor sommige Tunesiërs wordt gezien als vrijbrief er op los te slaan.
Autocratische despoot regeert Tunesië
Diezelfde president heeft sinds 2021 de Tunesische democratie volledig ontmanteld. De regering en parlement ontbonden. De grondwet buiten werking gesteld. En politieke tegenstanders opgepakt. Dat alles bij elkaar is voor sommige Tunesiërs en Afrikaanse immigranten reden het land te ontvluchten. Met overvolle begraafplaatsen en mortuaria in de Tunesische kustregio Sfax tot gevolg.
Het Europese Parlement besloot een resolutie aan te nemen waarin ‘het racistische discours van president Saied tegen migranten uit gebieden ten zuiden van de Sahara en de daaropvolgende aanvallen’ wordt veroordeeld.
Mark Rutte zei na afloop van het bezoek dat Tunesië een veilig land is voor asielzoekers. Daarnaast wees Europese commissaris Von Leyen nog op de steun van de Europese Unie die
als eerste handelspartner en investeerder’ in Tunesië is die ‘sinds 2011 (de Jasmijnrevolutie) Tunesiës weg naar democratie steunt
De weg naar Tunesisch democratie is vooralsnog volledig geblokkeerd door een autocratische despoot. Die krijgt nu miljoenen euro’s aangeboden als hij zijn daadkracht loslaat op vluchtelingen. In een eerste reactie liet de Tunesische president weten er niets voor te voelen als Europa’s grenswacht op te treden.
Geld garandeert geen mensenrechten
Eenmaal het grote geld geroken zwichtte hij en maakte afspraken met de EU-delegatie en verwelkomde ook het aanbod van Nancy Faeser en Gérald Darmanin ((Duitse en Franse ministers van Binnenlandse Zaken). De laatste heeft 25,8 miljoen euro toegezegd voor de opleiding van personeel en materiaal voor de grensbewaking.
In een vraaggesprek met Eénvandaag betwijfelde Carolus Grütters, onderzoeker bij het Centrum voor Migratierecht (Radboud Universiteit) de betrouwbaarheid van de Tunesische president:
“Het IMF heeft een aantal voorwaarden gesteld om Tunesië financieel te helpen, mits dat land mensenrechten zoals persvrijheid waarborgt. Dat heeft de Tunesische president geweigerd.”
Grütters voegde daar aan toe:
Het is interessant om te zien dat bij Europese politici het belang van het stoppen van migratie zwaarder weegt dan de mensenrechten van migranten in Tunesië.
De ervaringen met zulke deals zijn tot nu toe niet best (understatement). De Turkije-deal leidde tot deplorabele kampen in Griekenland en Turkije en tot illegale pushbacks. Hetzelfde gaat op voor Libië. Het geld dat de Libische overheid (welke eigenlijk?) kreeg heeft niet voorkomen dat er illegale pushbacks worden uitgevoerd en mensen in detentiecentra worden opgesloten waar de omstandigheden miserabel zijn.
Cynische migratiedeal EU-landen
Koehandel met asielzoekers gaat ook een rol spelen bij de recente migratiedeal die een meerderheid van de 27 EU-lidstaten maakte. Daarin is onder ander afgesproken dat alle landen een aantal migranten overnemen van ‘aankomstlanden’ (denk aan Griekenland en Italië). Maar als een land dat niet wenst te doen, dan kan het worden afgekocht door 20.000 euro te betalen voor elke migrant die niet wordt overgenomen.
Het Europees Parlement moet de deal nog goedkeuren. Hopelijk gaat een meerderheid van dat parlement niet mee in de ‘cynische businessmodellen’ van de neoliberale ‘wie-betaalt-die bepaalt’-elite.