Hendrik en Willem Valk: een dubbelportret (2/2)

Deze winter komt het Veenkoloniaal Museum in Veendam met een verrassende tentoonstelling over twee talentvolle broers: Hendrik Valk – de kunstschilder en Willem Valk – de beeldhouwer. Deze week aandacht voor Willem Valk (1898-1977)

Wat Hildo Krop is voor Amsterdam, dat is Willem Valk voor Groningen; overal in de stad kom je zijn beeldhouwwerken tegen. Voor het stadhuis staat de in brons gegoten buste van Rabenhaupt. In de Herestraat vind je de beeldschone decoraties aan gebouw De Faun. En op de Kijk in ’t Jatbrug staan vier beelden gehouwen uit Zweeds graniet, ze markeren de hoeken van de brug.

Groningen is na Amsterdam de voornaamste stad waar in de stijl van de Amsterdamse school gebouwd werd. Een belangrijke locale architect was Siebe Jan Bouma, hij ontwierp meerdere scholen, overheidsgebouwen en woonhuizen. Zijn stijl kan getypeerd worden als een mix van Amsterdamse school en kubisme. De ornamenten liet hij vaak door Willem Valk ontwerpen. Deze samenwerking leverde opmerkelijk versierde architectuur op. Een mooi voorbeeld is het gebouw van het Grafisch Museum in Groningen, dat oorspronkelijk dienst deed als schoolgebouw. Willem Valk maakte hiervoor de sluitsteen boven de poort.

Je vindt de beelden van Willem Valk ook buiten de stad. Het
Heideschaap, dat jarenlang in het grootste park van Hoogezand stond, dat staat nu even geparkeerd in de hal van het Veenkoloniaal Museum. In Harlingen vinden we Joris en de draak. Het mooiste beeld van Willem Valk staat in Assen. Het gaat om het Provinciaal Gedenkteken, dat de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend houdt.

Willem Valk was in het dagelijks leven docent beeldhouwen aan de Academie Minerva in Groningen. Hij wordt vaak gepresenteerd als autodidact, maar hij had wel een kunstzinnige basis. De vader van Hendrik en Willem Valk was vormgever bij een zilverfabriek. Het was aanvankelijk de bedoeling dat Willem in de voetsporen van zijn vader zou gaan treden, daarom volgde hij een opleiding tot zilversmid. Later behaalde hij een onderwijsbevoegdheid voor boetseren. In die tijd ging hij zich ook op de beeldhouwkunst richten. In 1937 werd hij bijgeschoold door de wereldberoemde beeldhouwer Aristide Maillol die in Frankrijk werkzaam was.

In tegenstelling tot zijn broer Hendrik Valk, de schilder die altijd autonoom bleef, sloot Willem zich wel aan bij een kunstkring. Nadat hij in Groningen was komen wonen werd hij lid van De Ploeg. Hij participeerde regelmatig in overzichtstentoonstellingen van de kunstkring.

Het is jammer dat het werk van Willem Valk op tentoonstelling in het Veenkoloniaal Museum niet zo goed uit de verf komt. Er zijn wat kleine beeldhouwwerken, bustes en pastels, best mooi, maar niet zo
indrukwekkend als de beelden en de ornamenten die je in de gebouwde omgeving vindt. Nu is het niet eenvoudig om een goede beeldententoonstelling in te richten. Je zit met vervoer van de kunstwerken en de verzekeringen, de vloeren moeten het kunnen houden en je kunt standbeelden niet zo maar van hun sokkel lichten. Toch had er wel een diashow gemaakt kunnen worden van zijn werk. Of er had een filmpje gedraaid kunnen worden, al was het maar een oude reportage over Willem Valk van een lokale omroep. De bezoeker had dan een betere indruk kunnen krijgen van het werk van deze kunstenaar.

Toch hoop ik nog eens op een echte overzichtstentoonstelling van het werk van Willem Valk. Nu het Groninger Museum de kunstenaars van De Ploeg heeft omarmd en een paviljoen voor deze kunststroming heeft ingericht, hoop ik op een kloeke expositie over de beeldhouwkunst van De Ploeg. Dat Willem Valk centraal zal staan op die tentoonstelling, dat lijkt me evident. Niemand heeft de stad Groningen zo mooi versierd als hij.

Hendrik en Willem Valk, een Arnhemse kunstschilder en een Groningse beeldhouwer, 26 november t/m 4 maart, Veenkoloniaal Museum Veendam.

Het CBK in Groningen organiseert in januari, februari en maart 2012 stadswandelingen langs de beelden van Willem Valk

Hieronder een interessante documentaire over Willem Valk, waarin ook een bezoek aan zijn woonhuis wordt gebracht:

Een documentaire over het beeld Inwendig Oor van Willem Valk: