Heisessies

De vers afgetreden PvdA-voorzitter Michiel van Hulten noemde ze om aan te tonen dat hij echt alles had geprobeerd om het tij te keren: de heisessies. Vier heisessies nog wel. Hij bedoelde maar: als zelfs vier heisessies geen zoden meer aan de dijk zetten, wat kan je dan nog meer doen, als partijvoorzitter, of überhaupt als mens. Ik heb nooit begrepen waar het vermeende heilzame effect van de heisessie vandaan komt. Het idee erachter is dat je er even helemaal uit bent, zonder knellend korset van vaste patronen, zonder schurende sleur van dagelijkse beslommeringen, dat je even met je hoofd in de frisse plattelandslucht kunt lopen, een lentebiertje erbij kunt drinken en je collega’s eens diep in de ogen kunt kijken. Zaken uitpraten, eerlijk zijn, zeggen wat je al maanden zeggen wou, maar waar je eerder de tijd noch moed voor had. Het is een bedrieglijk idyllisch beeld. Heisessies zijn namelijk een recept voor onheil. Echt, wie de bom wil laten barsten moet op de hei zijn.

Het is niet voor niets dat mensen zo hechten aan een vast ritme, aan geformaliseerde omgangsvormen. In ons allen schuilt een beest, of op z’n minst een ongemanierde hork. Wij slikken dingen in, onderdrukken impulsen en tellen tot tien. Dat doen wij dagelijks en dat heet beschaving. Je moet er toch ook niet aan denken dat je de hele dag zou moeten zeggen wat je denkt en zou moeten doen wat je zegt. Maar op de hei gelden nou juist die maatstaven. Daar wordt opeens van je verwacht dat je alles open en bloot op tafel gooit. Huis en haard worden achtergelaten en mensen gaan de hele dag op elkaar inpraten, desnoods in de vorm van rollenspellen. Ik dacht dat we het rollenspel definitief hadden afgeschreven als de doos van Pandora. Ontneem mensen hun identiteit en je ontneemt hen hun remmingen. Zodra mensen zich niet meer tegenover zichzelf hoeven te verantwoorden – “ja, ik speel een ról”- veranderen ze in diabolische kruitvaten. Je zag het aan Maxime Verhagen tijdens de verkiezingscampagne: ongetwijfeld een zeer fatsoenlijke man, maar toen hij de rol van Bos-basher ging spelen, veranderde hij in een rat van Luciferiaanse proporties.

Het mag al een godswonder heten dat de formatiebesprekingen destijds in Beetsterzwaag zich in relatieve harmonie voltrokken. Het kan niet anders dan dat de vele gebeden van Christen Unie-aanhangers daaraan debet zijn. Misschien ook dat de aanwezigheid van twee christelijke partijen God mild stemde. Misschien is het gewoon puur geluk. Dat de PvdA onder leiding van Van Hulten op eigen houtje nog vier keer richting hei vertrok, was natuurlijk de goden verzoeken. Heisessies moet je vooral níet houden als er reeds een hoop onderhuidse spanningen zijn en iedereen zich aan elkaar loopt te ergeren. Het PvdA-bestuur op de hei. Het is als een sigaret op een lekkende gasleiding. De zoveelste misstap.

Nu maken ze als bezetenen schoon schip. De Wouter Tapes gaven daartoe al de eerste aanzet; er moest iets veranderen wilde de partij nog enig vertouwen kunnen wekken. De Wouter Tapes. Nog bijna elke nacht wordt Bos aangestoten door z’n vrouw. “Wouter, Wouter, je lag weer tegen jezelf te praten.” Als journalisten hem interviewen en beleefd vragen of ze een bandje mogen laten meelopen, zie je Bos ineenkrimpen. Sinds Nixon op televisie ongeschminkt en zwetend met Kennedy in debat ging, hebben we niet meer zo’n duidelijk geval van imagovernietiging gezien. Bos beseft dat. Nixon had trouwens ook een behoorlijk ambivalente relatie met tapes, maar dat terzijde.

Er worden binnen de PvdA dus eindelijk spijkers met koppen geslagen. Maar dat de partij nu pas aan het uitvinden is waar ze nou eigenlijk voor staat, welke koers er gevaren moet worden, is natuurlijk te gek voor woorden. Ik ben geen politicoloog, maar dat lijkt me iets wat je moet bepalen vóórdat je gaat regeren. Als burgers kunnen wij nu alleen maar hopen dat ze die koers niet middels nog meer heisessies gaan uitzetten. En ze moeten zich vooral verre houden van rollenspellen. Om die te overleven moet je namelijk beschikken over een rotsvaste identiteit. Iets wat zowel Bos als de PvdA ontbeert.