hashtag

Zomergasten

Foto: Zomergasten 2016 (VPRO) - Mark Rutte
Foto: Zomergasten 2016 (VPRO) - Mark Rutte

Recensie Zomergasten | Mark Rutte

RECENSIE - Helemaal aan het eind van Zomergasten met Mark Rutte merkte presentator Thomas Erdbrink op dat zijn gast, door fragmenten te tonen die vrij hard waren, een kant had laten zien die we niet van hem kennen. Rutte antwoordde dat hij ervan houdt als het soms schuurt: “Het moet af en toe even lastig zijn, je moet elkaar soms irriteren, dan kom je tot betere dingen.”

Het moge weinig verbazing wekken dat Onze man uit Teheran niet in staat bleek om het onze minister-president lastig te maken. Erdbrink heeft nu eenmaal de bagage noch de ballen om een virtuoze babbelaar als Mark Rutte tegen de grond te dwingen. Eén keertje kreeg hij Rutte een beetje op de kast (waar Rutte, voor alle duidelijkheid, niet in zit – gelukkig werd dat in een bijzinnetje afgehandeld), toen Erdbrink zich afvroeg of het fragment met Turkse Nederlanders die een journalist intimideerden, nu werkelijk een groot probleem liet zien. Daar schoot Erdrink volgens Rutte precies in de cultuur-relativerende reflex waar de ‘stille meerderheid’ (kennelijk de opvolger van de hardwerkende Nederlander, ik hoorde ‘m vaker langskomen) zo’n genoeg van heeft. 

Stevig doorvragen

Rutte had net verteld dat die ‘stille meerderheid’ zich niet meer durfde te uiten tussen het polariserende geschreeuw van de twee dominante uitersten in Nederland (linkse elite die van mening is dat iedereen een vluchteling op z’n zolderkamertje moet opnemen versus rechtse aso’s die overal een piemel in willen zien) en heel even leek het inderdaad een beetje te gaan schuren. Vooral de vraag van Erdbrink aan Rutte wat de Nederturken die de verslaggever intimideerden gemeen hadden met ‘ons’, verleidde mij om op het puntje van mijn stoel plaats te nemen. Maar Rutte antwoordde met een eenvoudig ‘niks’ en we gingen door naar het volgende fragment.

Foto: The Conmunity - Pop Culture Geek (cc)

Zomergasten | Rubberen Rutte

VOORBESCHOUWING – ‘Teflon Tony’ werd ‘ie destijds genoemd, de toenmalige Britse premier Blair. Tefal Tony. Niks kwalijks bleef aan hem plakken. Dat is na het Irak-debacle, waar Blair zich mede verantwoordelijk voor maakte wel iets veranderd, maar nog altijd is hij een graag geziene gast. Tegenwoordig verdient Blair miljoenen met het uitventen van zijn netwerk met de groten der aarde. Slechts in de marges van het publieke debat wordt hem dat kwalijk genomen.

Mark Rutte mag dan de gravitas van een Blair missen, hij beschikt over diezelfde tefalpan-kwaliteit. Politieke affaires glijden van hem af als water van een eendenrug. In zee gegaan met de PVV? Duizend euro beloofd? Bonnetjesaffaire? Rutte zegt gewoon dat hij ‘een grote fout heeft begaan’, kijkt wat spijtbewust de kiezer aan, en hij is weer goed voor een volgende verkiezingsronde.

Of hij lacht het schaterend weg. En kijk, onze wonderboy oogt weer even fris en fruitig als voorheen. Alsof er niks gebeurd is.

Een deel van zijn geheim ligt in zijn vermogen om in alle richtingen mee te buigen, al naar gelang de politieke wind staat. Zelf is ‘ie een sociaal-liberaal, maar als dat electoraal zo uitkomt tapt ‘ie even makkelijk uit een nationaal-populistisch vaatje. Wat dat betreft is Mark Rutte zo’n beetje het politieke equivalent van Mister Fantastic, de rubberen man uit de Fantastic Four.

Foto: Andrea Maier - Zomergasten 2016, VPRO

Recensie Zomergasten | Andrea Maier

RECENSIE - Zomergasten met Andrea Maier begon met een serie korte fragmenten waarmee de hoogleraar gerontologie (de wetenschap die zich met ouderdom bezighoudt) aan ons werd voorgesteld. We zagen Maier voor een huisje staan. Een oud huisje. Ze zei dat het huisje mankementen had en hier en daar verzakt was, maar dat dit z’n eigen schoonheid had.

De schoonheid van het ouder worden, kwam tijdens de rest van de avond niet aan de orde. Ook niet toen we net een fragment uit ‘69: liefde, seks, senior’ hadden gezien, waarin een ouder echtpaar vertelt hoe hun seksleven door de ouderdom is veranderd en dat inmiddels de handen en de mond belangrijker zijn dan de geslachtsdelen. Het was een ontroerend fragment dat een mooie aanleiding had kunnen zijn om het ook even te hebben over de manier waarop aftakeling juist voor verdieping kan zorgen. Maar Maier liet het fragment zien om te kunnen praten over het taboe van seks op oudere leeftijd, waar zij in haar tijd als arts vaak tegenaan liep. Op zich prima, maar het toonde ook aan wat ik deze avond miste: de meeste fragmenten waren een aanleiding om een beroepsmatig puntje te maken, niet omdat het indruk op haar had gemaakt. En dat leverde een vrij eentonig avondje op.

Foto: Gerard Stolk (cc)

Zomergasten | Over beschadigde klungels en botsende relaties

VOORBESCHOUWING – Zomergasten zou natuurlijk niet compleet zijn zonder een romanschrijver. Schrijvers nemen een bijzondere plaats in onze cultuur in (en niet alleen de onze). Ze brengen een aura van diepzinnigheid met zich mee. De schrijver is de intellectueel onder de kunstenaars, en kunstenaars, zo leerden we vorige week van Hedy d’Ancona, leren je opnieuw naar de wereld te kijken.

Griet op de Beeck (morgen wordt ze 43), Vlaams dramaturge, journaliste en inmiddels romanschrijfster, brak in 2013 door met Vele hemels boven de zevende, waarin ze aan de hand van vijf romanpersonages de menselijke worsteling in de zoektocht naar geluk blootlegde. De recensenten waren lovend: middels vertellingen in ik-perspectief wist Op de Beeck schijnbaar moeiteloos een inkijkje te bieden in hoe doodgewone mensen door het bestaan klungelen, laverend op een zee van verwachtingen, behoeften en zelfopvattingen die botsen met elkaar en die van familieleden en beminden.

In Kom hier dat ik u kus (2014) deed ze dat kunststukje nog eens over, waarbij ze aan de hand van drie perioden uit het leven van haar protagonist ook de biografische ontwikkeling die mensen maakt tot de relationele klungels die ze zijn, beschadigd en opgescheept als ze zijn met elkaar, en in de verhalenbundel Gij Nu (2016) kookt ze die thematiek samen in een aantal korte vignettes.

Foto: Zomergasten 2016 - Hedy d'Ancona

Recensie Zomergasten 2016 | Hedy d’Ancona

RECENSIE - Als blikken konden doden, dan waren wij tijdens deze aflevering van Zomergasten 2016 met Hedy d’Ancona vermoedelijk getuige geweest van de moord op Thomas Erdbrink. Het was na het fragment waarin Joop Admiraal zowel zichzelf als zijn dementerende moeder speelt. Erdbrink en d’Ancona spraken over de verzorging die d’Ancona (of ‘Hedy’ moet ik eigenlijk zeggen, laat ik, om haar een plezier te doen, maar louter haar voornaam gebruiken, dat heeft ze wel verdiend) op zich had genomen nadat haar geliefde, de kunstenaar Aat Veldhoen, een herseninfarct had gehad.

Hedy had net verteld hoe vanzelfsprekend deze zorg was geweest en hoe goed Aat, naar omstandigheden, was hersteld en dat hij geestelijk nog volledig in orde was, toen Thomas haar de vraag stelde of er een moment was geweest dat er door haar hoofd had gespookt of ze haar geliefde nu misschien zou moeten helpen om op een waardige manier uit het leven te stappen. En terwijl hij die vraag aan het formuleren was, kwam die blik.

Het zweet brak me uit. Die mondhoeken die richting het voorgeborchte wezen, dat kapsel dat als een donderwolk rond haar hoofd hing en die half geloken ogen die dwars door Thomas Erdbrink heen boorden, terwijl hij zijn vraag al struikelend tot een goed einde probeerde te brengen. Ze hield de blik toen hij uit gestruikeld was nog even vast, om ‘m even te laten voelen wat voor debiele vraag hij had gesteld. Ze had eerder gepleit voor het recht om je eigen leven op een gewenst moment voortijdig te beëindigen, niet het leven van een ander. Eigenlijk had Thomas haar gevraagd of ze even had overwogen om haar man te vermoorden, zoals Rein van Bemmelen in het derde fragment van de avond (uit: Zij moet eerst) dat bleek te hebben gedaan met zijn vrouw Lucie. Naar aanleiding van dat fragment had Hedy al prima duidelijk kunnen maken welk standpunt zij innam in de euthanasiewet, maar kennelijk was het Thomas nog niet duidelijk genoeg. 

Foto: Promotiefilmpje Zomergasten 2016 – Hedy D’Ancona copyright ok. Gecheckt 15-11-2022

Zomergasten | Epigoon van de Linkse Kerk

VOORBESCHOUWING – Hedy d’Ancona belichaamt alles waar domrechts een hekel aan heeft. Alleen daarom al wordt het genieten met deze Zomergast vanavond. 

Voor wie is opgegroeid na de revolte Fortuyn zal het wellicht nauwelijks meer voorstelbaar zijn, maar zo’n twintig jaar geleden golden voormalige politici en bestuurders nog als morele autoriteiten, zeker als ze een indrukwekkende staat van dienst hadden.

Dat is inmiddels wel anders. Rancuneus rechts heeft met twintig jaar kankeren op de ‘boven-ons-gestelden’ en ‘regenten’ het gezag van politici en bestuurders volledig uitgehold, in ieder geval op het internet. Zeker als ze links zijn, gelden ze als verdacht. Baantjesjagers, graaiers en linkse zakkenvullers zijn zo maar wat verwijten die grif en bij voorbaat rondgestrooid worden.

Mogelijk is het wantrouwen jegens politici het logisch vervolg op de afbraak van autoriteiten (de staat, de kerk, het gezin, de politieke partij, hoogwaardigheidsbekleders) en de democratische revolte van de jaren zestig, maar ik bespeur nog iets anders: misantropisch revanchisme tegenover een generatie politici, journalisten en intellectuelen die van de jaren zeventig tot de eeuwwisseling het publieke debat heeft gedomineerd en in die positie elke kritiek op de keerzijde van de multiculturele samenleving smoorde met het verwijt van racisme.

Foto: Abou Jahjah over True Detective (VPRO Zomergasten 2016)

Zomergasten 2016 | Dyab Abou Jahjah

RECENSIE - Ondanks dat presentator Thomas Erdbrink als een stuiterbal door het gesprek heen kaatste, maakte de gast deze eerste Zomergasten 2016 toch alleszins onderhoudend.

Dat een interviewprogramma geen aangever in optima forma behoeft om toch onderhoudend te zijn, heeft Thomas Erdbrink in zijn vuurdoop als presentator van het programma Zomergasten wel bewezen.

‘Onze’ man uit Iran stuiterde als een kwispeldolle terriër met ADHD en te weinig tijd van de hak op de tak en van het ene onderwerp naar het andere, daarbij zijn Zomergast voortdurend in de rede vallend met tussenwerpingen en premature vragen over iets dat later nog aan de orde zou komen.

Voortaan beter luisteren, Erdbrink

Goed interviewen is ook luisteren, maar Erdbrink was vooral bezig met alle vragen die hij zich voorgenomen had te stellen. Tot driemaal toe begon Abou Jahjah over zijn Werdegang ten aanzien van religie – en tot driemaal toe viel Erdbrink hem in de rede:

‘Vertel eerst eens iets over je achtergrond als tiener in Libanon. Hoe ging dat bij jullie thuis? Uit wat voor gezin kwam je?’

‘Geloof, ja, maar, zeg, vertel eerst eens iets over je dochter. Hoe voedt je die eigenlijk op? Je vrouw is gelovig, jij niet zeg je, hoe doen jullie dat?’

‘Daar hebben we het straks over. Nu eerst een fragment.’

Foto: Dyab Abou Jahjah in het programma Pauw! 9-5-2016 copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Zomergasten | Staatsvijand nummer één

VOORBESCHOUWING – Dyab Abou Jahjah roept vooral zoveel weerzin onder onze intellectuelen op, omdat hij het als Arabische moslim waagt, het Westerse superioriteitsbesef uit te dagen.

Ach ja, Dyab Abou Jahjah. Ik kan me nog herinneren hoe de Libanese Vlaming en voorman van de Arabisch Europese Liga in de jaren na de aanslagen van 9/11 op het toneel verscheen.

De cultuursupremacistische verdachtmaking van moslimgemeen-schappen door Frits Bolkestein en zijn ideologische opvolger Pim Fortuyn hadden met die aanslagen in één klap profetische klanken gekregen.

Overigens kwam die problematisering van migranten met een islamitische culturele achtergrond zo rond de eeuwwisseling niet enkel uit conservatieve en nationaal-populistische hoek: zelfs keurige sociaal-democratische intellectuelen als Paul Scheffer schreven inmiddels openlijk over ‘Het multiculturele drama’ (NRC, 2000).

De aanslagen op de Twin Towers in 2001 gaf die problematisering een acuut en dramatisch karakter. Menigeen vroeg zich nu af wat voor geloof dat nou toch was, dat haar aanhangers aanspoorde duizenden onschuldigen mee te sleuren in nihilistische kamikazeacties, en in het verlengde daarvan: wat we in vredesnaam met de migrantengemeenschappen uit Marokko en Turkije in huis gehaald hadden.

Het integratiedebat

Het Paard van Troje, aldus onze cultuursupremacisten. Die moslims waren een vreemd, ja vijandig element in het Westers lichaam. Ze hielden hardnekkig vast aan hun achterlijke gewoonten en attituden, een anti-Westerse ideologische blik op de wereld en daarboven op kwam nog de straatcriminaliteit en het machismo van Marokkaanse adolescenten; als die lui nou maar zouden ‘integreren’, dan kwam het allemaal wel goed.