Harlem is een van de meest beroemde buurten van Amerika, het epicentrum van Afro-Amerikaanse cultuur en politiek. Het is ook een van de armste wijken van New York. Sargasso-correspondent Dimitri Tokmetzis woont er met zijn jonge gezin middenin en doet wekelijks verslag over het razendsnel veranderende leven in de wijk en daarmee over het razendsnel veranderende leven in de Verenigde Staten. Vandaag de eerste aflevering: een tweede Harlem Rennaissance?
De eerste aflevering kan maar op één plek beginnen: 125th street. Het is de levensader die de beroemde New Yorkse zwarte wijk doorkruist. Onderaan de post vindt u een introductie van de wijk en de serie met een virtuele rondleiding op 125th Street. Klik op de tabbladen naast de kaart aan en ontdek wat er de komende tijd op Sargasso’s Harlem Shuffle volgt. De tekst gaat onder de kaart verder en kijk gerust even rond op streetviewniveau. Deze ultieme 2.0 kaart is gemaakt door Sargasso-redacteur Daniël Hoenderhos.
Waarom een serie over deze wijk? Mijn vrouw en ik zijn hier een jaar geleden komen wonen en we zien de wijk iedere dag veranderen. De wijk komt niet alleen bij van de knock-outs die de drugsepidemie in de jaren zestig, zeventig en tachtig keer op keer uitdeelde; ze is bevangen geraakt door een geheel nieuwe energie. Mark my words: over een paar jaar is Harlem een van de hipste wijken van New York. Blanken durven eindelijk de wijk in, aangetrokken door dalende criminaliteitscijfers, het snel beter wordende woonklimaat, de prachtige en nog betaalbare huizen, de nabijheid van Central Park en goede transportverbindingen en de uit de grond springende restaurantjes, winkels en cafés. De wijk wordt afgestoft en opgepoetst. Het verleden glimt er weer doorheen.
En wat voor verleden is dat! Om even een paar namen te noemen van plaatselijke beroemdheden die in de wijk hun thuis en muze vonden: F. Scott Fitzgerald, George en Ira Gershwin, Alexander Hamilton, Oscar Hammerstein, Harry Houdini, Arthur Miller, Louis Armstrong, Count Basie, W.E.B. duBois, Duke Ellington, Lionel Hampton, Billy Holliday, Donald Jones, Al Pacino, Adam Clayton Powell jr., Harry Belafonte, Chevy Chase, Ben E. King, Malcolm X, Sugar Ray Robinson, Sonny Rollins, J.D. Sallinger, Nina Simone, Dinah Washington, Tupac Shakur, P. Diddy, Kelis, Bizz Markie, Kareem Abdul Jabbar en Jonathan Franzen. De culturele opleving aan het begin van de twintigste eeuw, de zogenoemde Harlem Rennaissance, heeft de wereldwijde muziek en kunst blijvend en grondig beïnvloed.
Of het tot een tweede Rennaissance komt, is ongewis. De problemen blijven levensgroot. Nog steeds is iedereen bang voor een terugkeer naar de criminaliteit van weleer. Nog steeds zijn de leefomstandigheden in the projects gevaarlijk. Nog steeds lopen er gewoon teveel gekken los op straat. Maar Harlem vertelt nog veel meer verhalen dan dat, verhalen die in veel metropolen te horen zijn. Over hoe het is om op de onderste trede te moeten leven in een rijke stad. Over gentrification, wat er gebeurt als de oorspronkelijke bevolking uit een wijk wordt verdreven en de culturele verbindingen oplossen. Over het leven in een multiculturele metropool aan het begin van de 21ste eeuw. En tot slot vertelt Harlem ook verhalen over belangrijke Amerikaanse sociale kwesties: de gebrekkige gezondheidszorg voor velen, de poverty trap dat het zicht op de Amerikaanse droom ontneemt, de food deserts in het land van obesitas, over hoe religie een taai weefsel vormt dat mensen in die continue dynamiek op de been houdt.
Over dit alles zal de serie gaan, vertelt vanuit een bijzondere wijk. Ik zal de wijk eerst in wat grotere, meer abstracte lijnen schetsen om daarna wat meer in te zoomen op het menselijk niveau. Daar is simpelweg nog wat meer tijd voor nodig. Verzoeken, vragen en suggesties zijn uiteraard van harte welkom. Daar zal ik rekening mee houden tijdens de verslaggeverij.
Het is al met al een ambitieus streven, maar eentje dat past bij New York en de wijk die haar credo zo treffend belichaamd: alles verandert, razend snel.
En nu, sit back and enjoy the ride…
Jazz
Gentrification
Stedelijke verelendung
Criminaliteit
Markt vs Overheid
Disneyficatie
Black Power
Levensstijl
Joodse wortels
Religie
Kinderen
De laagste trede
The Cotton Club is een nachtclub met een rijke historie.Er is zelfs een musical over gemaakt. Duke Ellington trad er vaak op en zijn concerten werden over heel Amerika uitgezonden. In nachtclubs als deze werd een aantal beroemde dansen groot: de Charleston, the turkey trot, the shim sham en the boogie-woogie.Maar zelfs in dit zwarte cultuurpaleis bleef de segregatie hardnekkig. W.C. Handy, ook wel de vader van de blues genoemd, mocht niet naar binnen. Het verhaal gaat dat hij buiten stond, terwijl binnen zijn muziek werd gespeeld.
Manhattanville. Van oudsher een (Nederlands) wijkje met pakhuizen en loodsen waar vracht werd ingeladen voor het vaarverkeer stroomopwaarts.
Manhattanville ziet er wat onooglijk uit, maar de bewoners voeren een verbeten strijd tegen Columbia University die de meeste huizenblokken heeft aangekocht. De campus van Columbia (tien blokken lager, rond 116th street en Broadway) barst al jaren uit zijn voegen. De bewoners willen zich echter niet laten verjagen en zien in de uitbreidingsplannen de zoveelste aanslag op het authentieke karakter van Harlem.
The projects…. Die benaming voor sociale woningbouw klinkt altijd omineus. Als je zegt dat je in the projects woont, nou dan ben je een bikkel.
En dat is ook wel zo. Het wordt mij afgeraden om daar als blanke naar binnen te gaan. Een vriendin van ons is social worker en bezoekt psychisch gestoorden. Ondanks dat zij zwart is, gaat ze er niet graag de troosteloze woonflats in. Ze kleedt zich erop. Zorgt dat ze er niet al te middenklasse-achtig uitziet. Binnenkort ga ik waarschijnlijk een keer met haar mee en zal ik daar natuurlijk over berichten.
Het verhaal achter the projects is een bekende. De optimistische naoorlogse stedebouwkundige plannen (hier van uberbouwmeester Robert Moses) bleken niet bestand tegen de rauwe realiteit van de jaren zeventig en gingen definitief teloor in de crack-epidemie van de jaren tachtig.
Charles Augusto Jr. was afgelopen augustus even een buurtheld. De 72-jarige man schoot vier overvallers neer, waarvan er twee uiteindelijk aan hun verwondingen bezweken. Zo zijn onze manieren hier!
Criminaliteit blijft een enorm probleem in Harlem, maar het is lang niet meer zo erg als in de donkere decennia van de vorige eeuw: de jaren zeventig, tachtig en negentig. De criminaliteit was zo erg dat de bevolking halveerde naar een magere 100.000 inwoners. Harlem had meer weg van een oorlogsgebied.
Het is een stuk beter nu, maar nog steeds zit de schrik er goed in, bevreesd als de bewoners zijn voor een terugkeer naar die donkere dagen. Vorig jaar werden zo’n twintig moorden gepleegd. Begin jaren negentig waren dat er bijna tien keer zoveel.
Het postkantoor. Amerika is het land van de ondernemingszin. Publieke diensten zijn voor mensen die commerciele diensten niet kunnen betalen. Zoals het postkantoor.
We vinden het leuk om pakjes te krijgen, maar niet als ze aangetekend worden verstuurd. In dat geval moeten we ze bij het postkantoor afhalen. Dat kan zomaar een a twee uur vergen, met een behoorlijk risico dat je nog eens terug moet komen.
De rijen zijn lang en klanten worden on-Amerikaans langzaam geholpen. Dat leidt tot frustratie aan beide zijden van de balie. Geregeld scheldt een klant zijn frustraties richting het plexiglas. De beambte daarachter ziet het verveeld aan.
Eerst vond ik dat nogal onbeschoft van de klanten, maar als je zelf een paar keer hebt staan wachten… Je hoort dat er zat mensen rondlopen achter de balies. Er wordt gegrapt en gegeind, maar niemand die even komt helpen. Pakjes kunnen ze niet terugvinden, post wordt niet opzij gelegd, hoewel je daar flink voor moet betalen.
Ik begrijp dat er zoveel is bezuinigd op de publieke postdienst, dat de motivatie van de bezorgers en personeel weg is. En dat is jammer. Want mensen zoals ik stappen gewoon over op FedEx, UPS of DHL. Het postkantoor blijft over voor de armen.
The Apollo, wie is er niet groot geworden. Michael Jackson, Billy Holliday, Lauryn Hill, Steve Wonder, Bessie Smith, James Brown, Ella Fitzgerald.
Harlem heeft een rijk cultureel en politiek verleden. Naar goed New Yorks gebruik wordt het verleden in hapklare toeristische brokken verpakt en dat proces is nu ook in Harlem begonnen. Je kunt er gangstertours doen en zelfs het crackverleden wordt tot attractie omgetoverd. De buurt wordt in oude glorie teruggebracht om de sfeer van de Harlem Rennaissance, de jaren twintig en dertig, terug te brengen. Maar hoe echt is dat?
The Apollo is een goed voorbeeld van deze ‘disneyficatie’. Deze zwarte cultuurparel wordt overspoeld door toeristen die netjes opgehaald en thuisgebracht worden. Want de rest van de wijk is natuurlijk wel een beetje eng.
Dat neem niet weg dat Amateur Night op woensdagavond een fenomeen blijft. Een soort Idols, alleen dan 75 jaar oud. Lauryn Hill werd overigens flink weggeboed.
Hij staat iedere dag voor het gebouw van de staat New York, een verwassen man met zijn verwassen zwarte busje. Zijn busje is behangen met posters die het opnemen voor Mugabe (blanken moeten hun handen van Zimbabwe afhouden) en die de voorbijgangers aansporen om vooral zwarte producten te kopen.
Harlem is ontegenzeggelijk het centrum van het zwarte politieke bewustzijn (al doen Atlanta en Chicago het ook niet slecht). Obama is mateloos populair. Maar wordt ook door sommige groepen verguisd omdat hij niet zwart genoeg is.
Ook de ‘echte’ Black Power beweging is hier sterk (geweest). Nation of Islam, de Panthers en natuurlijk Malcolm X hadden in Harlem een stevige basis (X vond er ook de dood).
Maar zoals altijd zijn ook de emancipatiebewegingen niet immuun voor belangenverstrengelingen. Corruptie is nooit ver weg. Daarover later nog veel meer.
Ab Klink zou van de grote hoeveelheid frituurschuren gruwen. De bevolking van Harlem staat niet bekend om zijn gezonde eetgewoonten. Vers voedsel is moeilijk te vinden en vaak duur. De frituurschuren op 125th Street zijn daarentegen goedkoop en talrijk. Popeye’s, Burger King, McDonald’s, Golden Krust, Kentucky Fried Chicken en nog veel kleine, nondescripte zaakjes.
Het culinair aanbod is beperkt: hamburgers, gefrituurde vis en gefrituurde kip. Andere etnische eettentjes, zo talrijk in New York, ontbreken. Wel is er een aantal ‘soul food’-restaurantjes waar ze voedsel uit het Zuiden van de VS serveren. U raadt ’t al: het meeste is gefrituurd.
Cohen optician. Een van de vele joodse winkels in Harlem. Voordat de zwarten de wijk gingen bevolken – aan het einde van de negentiende eeuw – woonden hier veel Oost-Europese joden.
Een aantal bleef achter, maar een warme relatie met de zwarte bevolking heeft zich nooit ontwikkeld. Zelfs in de jaren negentig kwam het nog tot onlusten, toen een serie joodse winkels in de brand werd gezet. Een aantal zwarte bewoners vond dat de joodse buurtgenoten een te grote invloed kregen.
Dit jaar bestaat de mormoonse kerk in Harlem vijf jaar. Een bijzonder resultaat, want pas eind jaren zeventig liet deze vreemde, maar zeer hardgroeiende kerkgemeenschap een belangrijk dogma los: zwarten werden niet meer als duivels gezien.
Het feit dat zelfs de mormonen vruchtbare aarde vinden in Harlem zegt veel over hoe deze wijk doorspekt is met religie. Goed, er zijn veel frituurschuren en liqor stores, maar eerlijk is eerlijk, er zijn nog meer kerken.
Ze komen in alle soorten en maten. Grote bastions waar zondag swingende gospel klinkt. Storefront churches waar onder tl-licht dertig, veertig gelovigen een of andere splinterdenominatie aanhangen. De Pinksterkerken, die zich tot een sterke politieke macht ontwikkelen. Moskeeen, want als er ergens op Manhattan veel moslims wonen, dan is het in Harlem. Zwarte synagogen. En heel veel katholieke latinokerken: winkeltjes met huilende Madonna’s zijn talrijk.
Wie Amerika wil begrijpen, moet weten wat al die 300 miljoen Amerikanen spiritueel in beweging zet. Wie Harlem wil begrijpen, kan niet om de kerken heen.
Er wordt flink geinvesteerd in de toekomst. De laatste jaren zijn veel nieuwe schoolgebouwen en voor- en naschoolse voorzieningen totstand gekomen die zich vooral op arme kinderen richten.
Deze scholen zijn geen lolletje. Kinderen moeten hard werken en worden stevig op hun huid gezeten. Filantropen en corporate sponsors dragen flink bij om slimme, maar arme kinderen toch een goede kans in het leven te geven.
Dat neemt niet weg dat de blanke nieuwkomers met een belangrijke belofte gelokt werden, namelijk dat de zogenoemde zonering voor hun niet geldt. In principe moet je je kind naar de buurtschool sturen. Voor nieuwkomers is een uitzondering gemaakt. Zwartescholenproblematiek bestaat dus ook hier.
Als er niet zo’n snelle metro was, zouden we hier niet zo vaak komen. De hoek van Lexington en 125th is een verzamelplek van alcoholisten, gekken en gespuis. Het is de enige plek waar ik me ’s avonds ongemakkelijk voel.
Het verbaast me dat al die dronkaards en gekken getolereerd worden, want het opjaagbeleid is de politie hier niet vreemd. Aan de andere kant, deze zijde van 125th street is economisch niet zo belangrijk. Dus als je ze ergens wil laten samenklonteren, dan maar hier.
Ik heb zin in deze serie, maar dit is eigenlijk een tweede introductie, weet je niet hoe je moet beginnen?
#2
Peter
Met hulde voor die Hoenderdos Harlem Shuffle 2.0 kaart!
Meteen op de laagste trede geklikt, uit professionele interesse. Blijbaar bestaat is de dagopvang in Harlem een openluchtgelegenheid, waar ook “gewoon” publiek wordt toegelaten ( “Het is de enige plek waar ik me ’s avonds ongemakkelijk voel“). Of worden ze s’nachts de nachtopvang niet in gejaagd?
Vergelijke met Nederland: hier wordt sinds kort hoog opgegeven van het feit dat er geen dakloze meer op straat te zien is en de overlast aardig is teruggedrongen.
Ze zijn er wel, die “alcoholisten, gekken en gespuis“, maar zijn, bijvoorbeeld in het Haagee China Town, te vinden in de dagopvang. Het is hier drukker dan ooit, omdat ze op straat niet meer getolereerd worden.
Misschien een idee voor Harlem? Gooi er wat geld tegen aan en verstop ze bij het Leger des Heils of zo.
#3
GR
Ik pik het gewoon niet meer dat er zo lang geen nieuwe post is. En dat van mijn belastingcenten!
#4
KJ
Tja, ik ben toch meer een downtown guy. Als je mij wilt vinden, zit ik in de Knitting Factory.
#5
Share
Ik durf eigenlijk niet dichter bij Harlem te komen dan de Canadese grens.
@GR: belastingcenten? Moet je toch eens uitleggen.
#8
Snebbert
Harlem heeft schitterende huizen, maar echt relaxed is het er niet. Ooit 4 dagen in een hotelletje daar gezeten, ik was blij dat ik de rest van de NY-trip heb doorgebracht in de Upper West.
#9
Shy boy
Het lijkt wel het verhaal voor de Haagse Transvaalwijk. Dat kan ik controleren, in NY kom ik niet elke dag.
#10
Dimitri Tokmetzis
@1 Eerste was een uit de hand gelopen aankondiging, deze post het echte begin. Volgende week neem ik meteen een lekker smeuiig onderwerp bij de horens…. criminaliteit.
#11
Shy boy
Smeuiig onderwerp … criminaliteit. Ik weet niet of dat zo humoristisch is. Kijken we naar de slachtoffers, in de statistics gaat het cijfer omlaag, maar niet alles wordt aangegeven. Heerlijk die naïviteit.
#12
gronk
Dat autistengeneuzel over statistiek geloof ik wel zo langzamerhand. Doe mij maar een goede N=1 analyse.
#13
Share
@gronk Wow.. (/Neo)
Lol dat zegt u hiér, waar statistiek heiliger dan godsakker.
#14
caprio
Ah mooi! Woon je in die opgeknapte yuppen woningen, rond 110th? Supermooi inderdaad en ruim! Heb twee jaar op 123th gewoond, vond de voortdurende racistische opmerkingen en kutattitudes van de zwarte winkelbediendes behoorlijk irritant moet ik zeggen. Van mij mogen ze die hele buurt gentrify-en, huppekee, de blanke middenklasse bulldozer eroverheen.
Wel reuze interessant hoor de problemen van de zwarte bevolking in Amerika, met name, vergeleken met de succesvolle immigratie van zoveel andere groepen niet-blanke en blanke immigranten. Er valt veel te leren voor Nederlandse immigratie beleid.
Reacties (14)
Ik heb zin in deze serie, maar dit is eigenlijk een tweede introductie, weet je niet hoe je moet beginnen?
Met hulde voor die Hoenderdos Harlem Shuffle 2.0 kaart!
Meteen op de laagste trede geklikt, uit professionele interesse. Blijbaar bestaat is de dagopvang in Harlem een openluchtgelegenheid, waar ook “gewoon” publiek wordt toegelaten ( “Het is de enige plek waar ik me ’s avonds ongemakkelijk voel“). Of worden ze s’nachts de nachtopvang niet in gejaagd?
Vergelijke met Nederland: hier wordt sinds kort hoog opgegeven van het feit dat er geen dakloze meer op straat te zien is en de overlast aardig is teruggedrongen.
Ze zijn er wel, die “alcoholisten, gekken en gespuis“, maar zijn, bijvoorbeeld in het Haagee China Town, te vinden in de dagopvang. Het is hier drukker dan ooit, omdat ze op straat niet meer getolereerd worden.
Misschien een idee voor Harlem? Gooi er wat geld tegen aan en verstop ze bij het Leger des Heils of zo.
Ik pik het gewoon niet meer dat er zo lang geen nieuwe post is. En dat van mijn belastingcenten!
Tja, ik ben toch meer een downtown guy. Als je mij wilt vinden, zit ik in de Knitting Factory.
Ik durf eigenlijk niet dichter bij Harlem te komen dan de Canadese grens.
Leuke opzet om het van dicht bij te ervaren
@GR: belastingcenten? Moet je toch eens uitleggen.
Harlem heeft schitterende huizen, maar echt relaxed is het er niet. Ooit 4 dagen in een hotelletje daar gezeten, ik was blij dat ik de rest van de NY-trip heb doorgebracht in de Upper West.
Het lijkt wel het verhaal voor de Haagse Transvaalwijk. Dat kan ik controleren, in NY kom ik niet elke dag.
@1 Eerste was een uit de hand gelopen aankondiging, deze post het echte begin. Volgende week neem ik meteen een lekker smeuiig onderwerp bij de horens…. criminaliteit.
Smeuiig onderwerp … criminaliteit. Ik weet niet of dat zo humoristisch is. Kijken we naar de slachtoffers, in de statistics gaat het cijfer omlaag, maar niet alles wordt aangegeven. Heerlijk die naïviteit.
Dat autistengeneuzel over statistiek geloof ik wel zo langzamerhand. Doe mij maar een goede N=1 analyse.
@gronk Wow.. (/Neo)
Lol dat zegt u hiér, waar statistiek heiliger dan godsakker.
Ah mooi! Woon je in die opgeknapte yuppen woningen, rond 110th? Supermooi inderdaad en ruim! Heb twee jaar op 123th gewoond, vond de voortdurende racistische opmerkingen en kutattitudes van de zwarte winkelbediendes behoorlijk irritant moet ik zeggen. Van mij mogen ze die hele buurt gentrify-en, huppekee, de blanke middenklasse bulldozer eroverheen.
Wel reuze interessant hoor de problemen van de zwarte bevolking in Amerika, met name, vergeleken met de succesvolle immigratie van zoveel andere groepen niet-blanke en blanke immigranten. Er valt veel te leren voor Nederlandse immigratie beleid.