Hard Leers

Gerd Leers, formeel minister van Immigratie en Asiel voor het CDA, informeel minister van Emigratie voor de PVV, kwam gisteren met een lumineus voorstel: laat illegalen zelf betalen voor hun uitzetting. Dit voorstel, dat in de LPF tijd nog een proefballonnetje heette, werd met gladgestreken CDA kop als serieus gepresenteerd. Het komt erop neer dat kosten gemaakt aan vliegtickets, identiteitspapieren e.d., voor uitzetting via een civiele procedure worden verhaald op de uit te zetten persoon. En daar zullen dan ook nog wel de kosten voor de civiele procedure zelf bijkomen. Indien de persoon in kwestie niet kan betalen en voor werk of gezinshereniging naar Nederland is gekomen, wordt de rekening naar een werkgever of familielid gestuurd.

Opvallend is dat het voorstel eigenlijk helemaal geen kritische vragen oproept over het gevoel voor rechtvaardigheid van deze minister. Want we weten al lang dat kritische vragen over rechtvaardigheid, die het hart raken van wat politiek is, van CDA schouders afglijden als water van een vette eend. We zijn er zo aan gewend. Wel toont het weer eens de betrekkelijke moeizame relatie tussen papieren voorstellen van politici en de werkelijkheid. Zou er nou in dat hele ministerie van Leers niemand rondlopen die zich afvraagt hoe dit praktisch werken moet?

Laten we ons een illegaal voorstellen die dit voorstel van de minister uitermate redelijk vind. Hij wil z’n hand niet ophouden, maar gewoon werken voor z’n geld en verder niemand op kosten jagen. Zeker Henk en Ingrid niet, want die hebben het al zwaar genoeg met al hun belastingbijdragen aan cultuur en de voortdurende hoon van dat linkse grachtengordelvolk. Bovendien heeft deze meneer nog een beetje geld ook. Graag wil hij die kosten voor uitzetting betalen.

Illegaal als hij is weet hij echter niet precies hoe. Hij heeft geen bankrekening. Voor het openen van een bankrekening heb je namelijk identiteitspapieren nodig en een adres. Een adres heeft hij niet, want hij is illegaal en hij bestaat dus eigenlijk niet. Als je niet bestaat is het ingewikkeld je bij een gemeente in te schrijven en ook voor het krijgen van een woning met adres is het erg onhandig. Een adres dat hij ook nodig heeft voor het ontvangen van de acceptgiro. Overigens spreekt deze meneer vloeiend Nederlands, dat heeft hij in z’n land van herkomst al vloeiend geleerd, maar dat terzijde.

Stel nu dat hij woont in een van die plekken waar illegalen worden weggeborgen, wanneer ze in handen van de overheid komen. Hij heeft geen geld, maar wil het graag verdienen, want, zoals gezegd, hij wil Nederland niet op kosten jagen. Zelf vindt hij het eigenlijk ook een beter idee om zonder civielrechtelijke procedure die kosten te verhalen, want zo’n procedure kost alleen maar geld en het legt beslag op het justitieel apparaat. Daar is hij niet voor.

Met dit voorstel van Leers wordt het hem echter nog moeilijker gemaakt, want als het in werking treedt worden hem zijn identiteitspapieren afgenomen. Bij uitzetting zijn die papieren namelijk vaak ‘kwijt’ en daarom worden ze preventief in beslag genomen, zodat de betreffende illegaal uiteindelijk wèl met papieren de grens over gezet kan worden. Dat weerhoudt hem er echter ook van om zelf z’n heil ergens over de grens te gaan zoeken. Want wat kan hij daar zonder papieren?

Maar terug naar het werk dat hij graag zou willen doen om geld te verdienen en het rijk terug te betalen. Hij heeft geen identiteitspapieren, geen werkvergunning, geen burgerservicenummer en geen bankrekening om z’n verdiensten op te laten storten. Werken voor z’n geld is bijna onmogelijk, dus wat te doen? Eigenlijk zit er niets anders op dan zwart te gaan werken, maar dan moet het vervolgens weer witgewassen worden om de betaling te kunnen doen. Oh en dat werk moet bij voorkeur wel kunnen plaatsvinden binnen de muren van z’n waarschijnlijk afgesloten verblijf.

Tja. En dan hebben we hier te maken met een welwillende illegaal. Misschien zit er ook wel één tussen die iets minder welwillend is, al z’n geld aan z’n smokkelaars heeft moeten betalen, niet de moeite wil doen er zwart voor te werken en geen familie of werkgever heeft die dergelijke kosten zomaar op zich laat afschuiven.

Los van de wezenlijke politieke vragen is er wel heel veel welwillendheid nodig om te denken dat dit voorstel uitvoerbaar is. In die zin valt het goed te plaatsen binnen de Haagse traditie waarin de OV chipkaart een ander voort etterend voorbeeld is en waar de dierenpolitie te zijner tijd wel aan zal worden toegevoegd. De traditie die illustreert dat ministers, in het omzetten van papieren plannetjes naar een praktische functionerende werkelijkheid, soms nogal hardleers zijn.