Grenzen aan de liefde

DATA - Dit jaar is het 200 jaar geleden dat de Burgerlijke stand werd ingevoerd in Nederland. Al een aantal jaren zijn Nederlandse archiefdiensten bezig met het op grote schaal digitaliseren van akten. Op dit moment is al meer dan een miljoen huwelijksakten online beschikbaar. Dat is ruim een derde van alle in Nederland gesloten huwelijken in de periode 1812-1922.

Dat biedt allerlei interessante mogelijkheden voor onderzoek. Zo is uitgezocht wat de gemiddelde hemelsbrede afstand tussen de geboorteplaatsen van de huwelijkspartners was, in relatie tot opleidingsniveau en sociale afkomst.

In een tijd dat Yvonne Jaspers met een nieuw programma komt, waarin ze mensen volgt die de liefde van hun leven hebben ontmoet in een ver buitenland, kunnen we ons wellicht niet meer voorstellen dat een “verre liefde” vroeger geen aanbeveling was. Gezegden als “Wie als die vrijt, te verre vlieght, die wort bedrogen of bedrieght” of “Vrie noabers kind, dan wet iej wa’j wint” (Achterhoeks) zijn hier een uitdrukking van.

Onderstaande grafiek laat heel mooi zien dat de afstand tussen de geboorteplaatsen van bruid en bruidegom verband hielden met sociale klasse en opleidingniveau.

Gemiddelde afstanden hemelsbreed in km tussen de geboorteplaatsen van bruid en bruidegom, per sociale klasse, 1812-1922.

Bron: Genealogie, CBG (sep 2011). De grenzen van de liefde. De geografische horizon van huwelijkspartners in de negentiende en vroege twintigste eeuw. Peter Ekamper en Frans van Poppel.

Het zou interessant zijn om preciezer te weten hoe deze sociale afstand zich de laatste decennia heeft ontwikkeld en of de relatie met sociale klasse en opleidingsniveau ook heden ten dage nog aanwezig is. Programma’s om de mobiliteit van studenten te bevorderen, lijken in ieder geval succesvoller voor hoger opgeleiden (vergelijk Erasmus met Leonardo).

Als je je realiseert dat een aanzienlijk deel van de Nederlanders nog steeds woont in een straal van 30 km rondom de oorspronkelijke woonplaats van zijn/haar “stamvader”, dan weet je ook dat velen nog steeds hun huwelijkspartner in de regio zoeken. Er is dan waarschijnlijk ook een grens aan het centraliseren van onderwijsinstellingen uit doelmatigheidsoverwegingen; want de liefde is niet helemaal grenzeloos.