ANALYSE - Aankomende januari zullen we ongetwijfeld weer horen voor hoeveel miljoenen er schade is aangericht en hoeveel mensen er gewond zijn geraakt tijdens deze vuurwerkperiode. Oogartsen en hulpverleners zullen opnieuw hun bezwaren uiten tegen de verkrijgbaarheid van consumentenvuurwerk. Huisdiereigenaren plaatsen berichten op Facebook over hun bange honden, katten en paarden. Elk jaar opnieuw.
Maar hoe erg is het nou werkelijk en wat heeft Nederland er voor over om deze traditie voort te zetten?
Vuurwerkschade
De hoeveelheid schade wisselt nogal. Volgens het Verbond van Verzekeraars lag voor de coronapandemie de jaarlijkse particuliere schade zo tussen de 10 en 15 miljoen euro, met uitschieters tot wel 20 miljoen. Afgelopen jaarwisseling is die op 8 miljoen uitgekomen, het betreft vooral schade aan woningen en auto’s. Volgens het Verbond hebben de vuurwerkverboden en vuurwerkvrije zones een positief effect op de schade. Ook slecht weer ‘helpt’. Verder verspreiden de verzekeraars tips om zelf één en ander te doen. Overigens wordt vuurwerkschade aan je auto vaak niet vergoed.
Daar komt de schade aan gemeentelijke eigendommen natuurlijk nog bovenop: kapotte vuilnisbakken, verkeersborden, rioolputten en wat al niet meer. Terwijl de gemeente Baarn voor 2022-2023 een schadepost had van 400 euro, werd er maar liefst 122.000 euro schade veroorzaakt in Utrecht. Als we het schadebedrag van de 10 grootste steden optellen, komen we makkelijk boven de miljoen euro [1]. De overige 332 gemeenten tikken natuurlijk ook aardig aan: vele kleintjes maken groot. En het geld dat besteed wordt aan het voorkomen van schade komt daar nog bovenop.
Al met al kost de schade van de jaarwisseling de gemeenten en de verzekeraars dus makkelijk meer dan 10 miljoen euro. Uiteindelijk komt dat natuurlijk op het bordje van alle burgers en de verzekerden terecht via belasting en premie.
Milieuvervuiling
Het vuurwerk veroorzaakt veel fijnstof, de concentratie van deeltjes kleiner dan 10 of 2,5 micrometer (PM10 en PM2,5 fijnstof genoemd) is sterk verhoogd. De enorme fijnstof-uitbarsting rond de klok van 12 veroorzaakt bij vochtig weer plotselinge mistbanken.
Door de toename van de hoeveelheid consumentenvuurwerk, stijgt de bijhorende uitstoot, al lijkt deze recentelijk het plafond bereikt te hebben. De voorlopige piek lag in 2015 met 1,7 kiloton fijnstof, vier keer zoveel als in 1990, en dat terwijl de totale fijnstofuitstoot in Nederland in dezelfde tijd vanwege allerlei maatregelen juist sterk daalde. Tegenwoordig is de jaarwisseling verantwoordelijk voor maar liefst 5% van de jaarlijkse fijnstofuitstoot. De luchtkwaliteit is kortstondig een stuk slechter dan normaal en kan vooral bij vochtig en windstil weer langer duren. De invloed op de gezondheid is onduidelijk, al is het bekend dat vooral mensen met longaandoeningen zoals astma en COPD er veel last van ondervinden. Er wordt niet voor niets aangeraden om die avond de actieve ventilatie uit en roosters in ramen dicht te zetten.
Naast het fijnstof komen er ook zwaveldioxide en verschillende zware metalen vrij. Er zijn vrijwel geen andere processen die barium of strontium uitstoten, en vuurwerk is verantwoordelijk voor 30% van al het koper en 15% van al het antimoon dat wordt uitgestoten. Ongeveer 10% komt in de lucht terecht, de rest op de bodem, in open water of in het riool. Maar een klein deel kan worden opgeruimd, en zelfs dat verzaken veel vuurwerkliefhebbers.
Uitstoot fijnstof door afsteken vuurwerk. De jaartallen gaan over de emissie in dat jaar op 1 januari vanaf 0:00 uur. Jaartal 2022 heeft dus betrekking op de nieuwjaarsnacht van 2021 naar 2022 (data uit de 1990-2022 reeks met voorlopige emissiecijfers voor 2023). (bron: Emissieregistratie Rijksoverheid )
Dierenleed
Dat onze honden en katten last ondervinden is de meeste mensen wel duidelijk, we zien op sociale media de verhalen elk jaar voorbijkomen. Sommigen willen dagenlang het huis niet uit, eten nauwelijks en kruipen weg om zich enigszins veilig te voelen. Veel mensen vertrekken dan ook met hun huisdier richting een vuurwerkvrij vakantiepark, of brengen de viervoeters elders onder, ver weg van de herrie. Het kost wat, maar je moet iets over hebben voor andermans hobby.
Ook (kinder)boerderijdieren worden schrikachtig, soms met fatale gevolgen. En het afval dat overal op de weilanden en akkers terecht komt, is een doorn in het oog van veel veehouders. Het risico bestaat dat de dieren harde scherpe stukken opeten of dat het verhakseld wordt en in het voer terecht komt.
Uiteraard ondervinden ook wilde dieren veel overlast. Van vogels bijvoorbeeld, weten we dat ze klokslag 24:00 massaal opvliegen. De Universiteit van Amsterdam publiceert radarbeelden waarop te zien is dat er gemiddeld wel 1000 keer meer vogels in de lucht zijn die ook nog eens 10 keer hoger vliegen dan normaal. Onderzoekers pleiten voor grote vuurwerkvrije zones en vuurwerkshows om de plekken waar vuurwerk wordt afgestoken te verkleinen, zodat er meer veilige zones voor dieren zijn.
Letsel en geweld
Op Veiligheid.nl kunnen we het meest recente rapport over ongevallen tijdens de jaarwisseling downloaden. Er zijn verzamelde gegevens beschikbaar van de Spoedeisende Hulp (SEH) en Huisartsenposten (HAP) vanaf 2017 tot en met 2024.
Laten we meteen het eerste misverstand uit de weg ruimen: letsel komt net zo goed van legaal vuurwerk als van illegaal spul. En van carbidschieten. Illegaal zwaar vuurwerk is goed voor ongeveer 30% van de SEH-behandelingen en voor 14% van de HAP-behandelingen. Carbidschieten ongeveer voor 7% van alle letsels.
Afgelopen jaarwisseling waren er ruim 1.200 gewonden, een getal dat niet veel verschilt van eerdere jaren (2 corona-jaarwisselingen uitgezonderd). Brandwonden kwamen het meeste voor, 4 op de 10 kwam daarmee op een SEH of HAP terecht. Maar liefst een derde van de slachtoffers moest hulp zoeken vanwege oogletsel. Het aandeel ernstige letsels nam toe, vooral door illegaal zwaar vuurwerk als cobra’s, nitraten en mortierbommen. Er werden 10 amputaties van 1 of meerdere vingers vastgesteld. Uiteindelijk wordt 17% opgenomen in het ziekenhuis.
Het blijft niet bij het acute letsel. Ongeveer 1 of de 5 houdt blijvende littekens over, 1 op de 20 blijvend functieverlies en eenzelfde aantal houdt problemen met het zichtvermogen. De kosten van de Spoedeisende Hulp bedragen ongeveer 1 miljoen euro en worden opgevolgd door ongeveer 2,7 miljoen euro aan verzuimkosten. Jaar in, jaar uit.
Opvallende zaken zijn er ook. Zo is bijna de helft van de slachtoffers een omstander. Het overgrote deel van de hulpzoekenden is man en ruim de helft is jonger dan 20 jaar, op de HAP is een vijfde zelfs onder de 12.
En dan hebben we het nog niet gehad over vuurwerkgeweld. Vorig jaar raakte 200 agenten gewond. Op sommige plekken moest de ME brandweer en ambulancemedewerkers beschermen tijdens hun werkzaamheden. Burgers en hulpverleners worden bekogeld en er worden (legale) cakeboxen op politie en brandweer gericht. De schrik voor het vuurwerk zit er dan ook goed in bij de hulpverleners. Vooral de politie hekelt het gebrek aan landelijke maatregelen en roept jaar na jaar de Haagse politiek op een einde te maken aan de “nationale gekte”. Zelfs een lokaal totaalverbod maakt de handhaving al makkelijker. Tijdens het afsteken onderscheid maken tussen legaal en illegaal spul is dan weer lastig, daar is ingrijpen vrijwel onmogelijk.
Willen we dit nog?
De grote vraag is natuurlijk: willen we dit nog met z’n allen? Vinden we deze traditie al deze schade, vervuiling en letsel nog waard?
Toevallig kwam Ipsos een paar dagen geleden met het resultaat van een onderzoek met daarin verschillende cijfers over vuurwerk. Ongeveer één op de tien is van plan vuurwerk af te steken, 73% zeker niet. Vooral in de grote steden zijn inwoners het minst geneigd vuurwerk af te steken: maar ongeveer 5%. Als er nu een (gemeentelijk) referendum over een totaalverbod van alle vuurwerk zou komen, stemt 57% voor en een 24% tegen, de rest boeit het niet of weet het nog niet. Ook interessant: wie denkt dat het in de eigen gemeente streng geregeld is, is daar positiever over. De hoeveelheid mensen die zo denkt is gestegen ten opzichte van vorig jaar. En ook volgens het panel van EénVandaag is 64% inmiddels voor een verbod op consumentenvuurwerk.
Al met al begint het aloude “traditie!”-argument wankel te worden, steeds minder Nederlanders vinden vuurwerk een mooie traditie, het aantal voorstanders van een vuurwerkverbod voor particulieren ligt op 60% en stijgt elk jaar en zelfs het aandeel mensen dat interesse heeft in een centraal georganiseerde (professionele) vuurwerkshow daalt volgens de resultaten van het Ipsos onderzoek.
En het is niet alsof er geen alternatieven zijn, centrale vuurwerkshows worden vaker georganiseerd en nieuwe technieken zoals droneshows kunnen vuurwerk helemaal vervangen. Disney heeft in verschillende parken het dagelijkse vuurwerk vervangen voor droneshows of (laser)projectie en gaat er vanuit dat dit gaat gebeuren in al haar parken. Behalve minder natuurvervuiling, is het ook nog eens een stuk goedkoper dan de dagelijkse vuurwerkkosten van $40.000.
Wie snel een algeheel verbod wil, wordt teleurgesteld: de landelijke politiek laat het vooralsnog behoorlijk argumentloos afweten. Voorlopig zullen mensen het dus moeten doen met lokale vuurwerkverboden, die feitelijk niet tot nauwelijks worden gehandhaafd.
Al met al kunnen we er vanuit gaan dat we in januari opnieuw de media vol zullen hebben met cijfers over slachtoffers, over schade en geweld. Langdurig uitstellen van het onvermijdelijke is in Nederland natuurlijk ook een te koesteren traditie.
Noten
[1] schadebedragen jaarwisseling 2023-2024, niet alle steden konden gevonden worden: Amsterdam (€286.600), Rotterdam (€221.220), Den Haag, Utrecht (€132.000), Eindhoven (€100.000), Groningen (€47.907), Tilburg (€124.000), Almere, Breda, Nijmegen (€25.000)
Reacties (32)
Het AD kopte vandaag: “Iemand mist woensdag een hand of oog, maar weet dat nu nog niet”>
Morgen krijgen we de uitslag….
De politiek wil vaak niet aan een verbod of bepaalde maatregelen omdat zoiets stemmen zou kosten. Gek genoeg laat die politiek dan keer op keer weer wel de belangen ( van landbouwindustrie) of zelfs maar emoties van een kleine minderheid (bij vuurwerk) prevaleren boven wat algemeen wenselijk of nodig is.
Zo stom dit, bij alcohol en wiet en euthenasie en prostitutie snap je toch ook dat legaliseren beter is dan verbieden? Dat het feit dat een meerderheid het niet doet geen reden is om het voor de rest te verbieden?
En nu maar huilen over dat het vuurwerk zo hard is en dat je het al twee weken vantevoren hoort en dat criminele het vuurwerk gebruiken als explosieven en dat hulpverleners worden aangevallen. DAT MAG ALLEMAAL AL NIET. DAT IS AL VERBODEN. HET HEEFT GEEN ZIN DAT DUBBEL TE VERBIEDEN. Beter sta je gewoon weer één dagje per jaar veilig legaal vuurwerk toe zodat veilig vuurwerk weer de overhand krijgt in de markt en minder mensen in de illegaliteit worden gedwongen en meer mensen veilig kunnen genieten.
Stop gewoon alles te verbieden. Echt totaal verkeerde reactie, past niet bij links maar eerder bij autoritair rechts. Hebben jullie nou echt niks geleerd?
En wat de schade betreft: één euro pppj voor een goed feestje is het geld waard, er zijn een hoop minder leuke, duurdere dingen waar minder mensen van kunnen genieten, en er raken meer mensen hun oog kwijt door champagnekurken dan door vuurwerk maar daar hoor je nooit verontwaardigde huilende doktoren over. En dieren in het wild zijn ook af en toe bang als ze door een wolf achtervolgd worden of zo, maak er geen drama van. Ik heb ook een tijdje in een land gewoond waar in de zomer vrijwel elk weekend heel zwaar vuurwerk werd afgestoken, daar hoorde je nooit huisdiereigenaren zeiken, die raken er gewoon aan gewend.
En fijnstof is een tijdelijk probleem, het brengt geen permanente milieuschade toe, die avond hangt de straat vol rook en als je dat liever niet wil inademen (en thuis niet op gas kookt en niet rookt) dan blijf je een dagje binnen, de volgende dag is het weer neergedwarreld en weggeregend.
“Beter sta je gewoon weer één dagje per jaar veilig legaal vuurwerk toe zodat veilig vuurwerk weer de overhand krijgt in de markt”
Een aantal jaar geleden werd het legale vuurwerk zwaarder, om zo het illegale vuurwerk de wind uit de zeilen te nemen. Inmiddels kunnen we zien welk resultaat dat heeft gehad.
Verder krijg ik niet de indruk dat je het stuk daadwerkelijk gelezen hebt. Prettige jaarwisseling.
Legaal vuurwerk is óók onveilig. De meerderheid op de eerste hulp zijn omstanders van legaal vuurwerk.
Dieren kunnen er absoluut niet tegen. De katten hier in huis zijn al 3 dagen schrikkerig. Om het over de milieubelasting maar niet te hebben. Zware metalen als Bromium en dergelijke. Wil je echt niet in moeten slikken.
Tik kortzichtige reactie naar mijn mening.
Het probleem is gewoon dat mensen geen maat kunnen houden en een deel zich ook niet kan gedragen.
Het moet altijd Meer, Groter, Harder, en dan liefst ook nog groter en harder dan de buurman want status ofzo, en zonder rekening te houden met anderen.
Los van dat het überhaupt de vraag is of je onze ‘vuurwerktraditie’ moet willen (genoeg argumenten in het stuk om er tegen te zijn), als het kleinschaliger was gebleven en er veel minder excessen waren had het veel meer draagvlak gehad.
O wacht, het gaat niet over metal
Ik heb zojuist de vetbollen voor de mussen nog even aangevuld, zodat ze met een vol buikje de avond in kunnen gaan.
Ook al heb ik het geluk in een rustige wijk te wonen, pas morgen heb je zekerheid over vandaag.
De in het artikel gelinkte radarbeelden van opgeschrikte vogels zijn niet zo duidelijk als wat ik een paar jaar geleden al eens geïllustreerd mocht zien: Ze vluchten door het geknal aanzienlijk verder en hoger dan gebruikelijk en een significant deel sterft dan gedesoriënteerd van uitputting.
En aangezien de botjes door de bodemverzuring toch al niet veel voorstellen…
Maar dan wel de bol zonder pesticide en zonder netje
En ook zonder uitheemse zaden die een faunaplaag kunnen worden.
Misschien is het een kwestie van geduld
https://www.volkskrant.nl/binnenland/aantal-gemeenten-met-verbod-op-vuurwerk-groeit-gestaag~b4648583/
Da’s leuk, maar er is niet genoeg handhaaf capaciteit en je kunt overal in de EU vuurwerk kopen, gaat niks helpen dus.
Laten we in 2025 stoppen met dat ‘er moet wel gehandaafd worden’ argument. Wat men daar feitelijk mee zegt:
Je mag alles doen, zolang je niet gepakt wordt. Door rood rijden mag, hadden ze maar moeten handhaven….
We zijn een samenleving, als we met zijn allen vaststellen dat we iets niet willen, dan is het gewoon goed fatsoen dat je dat dan niet doet.
We zijn toch geen stel kleuters?
Lol, een paar trefwoorden : “Cocaïne, hardrijden, fatbikes, graffiti, voetbalrellen”, moet ik nog ff doorgaan?
Als je niet handhaaft dan hoef je het net zo goed niet te verbieden.
Zie jij dat allemaal als goed fatsoen? Ben je zelf misschien ook een cokedealende, hardrijdende, graffitispuitende hooligan?
hoe leuk zou het zijn om, in plaats van als een bange muis thuis te zitten, op deze bijzondere avond van het jaar met de mensen uit jouw eigen buurt in een buurthuis of bijvoorbeeld op een sport-locatie te zijn met zicht op een mooi afgeschermd veld of plein waar een vuurwerkshow te zien zal zijn. een uitbater kan een mooi centje verdienen aan drankjes hapjes en een DJ kan het geheel opleuken tot 24:00.
zet dit af tegen de kosten, de troep die achterblijft en alle verdere ellende waar je liever niet aan denkt en de beslissing is gauw genomen, lijkt mij. ik roep dit al jaren lang want ik heb er op deze manier nooit iets aan gevonden om de jaarwisseling te vieren. laten we met z’n allen proberen of we dit idee voor het volgend jaar realiteit kunnen maken. diegene die het geen goed plan vinden moeten tegen zichzelf beschermd worden.
ik wens alle lezers en schrijvers op deze site een heel mooi 2025!!!
Er zijn bij lange na niet genoeg professionele vuurwerk bedrijven om genoeg shows te geven voor heel Nederland, wat je dan gaat krijgen zijn gecentraliseerde shows waarbij half Nederland naar toe gaat in de auto met hun half zatte harses.
Dan laat je een sneeuwschuiver voor de hulpdiensten uit rijden…
En anders beginnen al die zonnepanelen- en zorgcowboys wel zo’n bedrijf. Ik dacht dat jij zo liberaal was.
Nou daar hoef je in Nederland niet bang voor te zijn, als er iets gereguleerd is in Nederland dan is het de pyrotechnische sector wel, zeker na Enschede, die gasten krijgen nog niet eens het formulier voor de vergunning aanvraag.
Zo’n certificaat halen lijkt me nou ook weer niet zo onoverkomelijk. En er zijn regels voor de opslag en het vervoer van vuurwerk, maar die gelden net zo goed voor het consumentenvuurwerk dat nu in winkels wordt verkocht. Die zijn blijkbaar ook niet zo’n enorme hindernis.
Voor professionele bedrijven die zelf hun vuurwerk maken zullen er wel meer regels zijn. Maar natuurlijk hoeft niet iedereen die in een wijkparkje vuurwerk afsteekt, dat helemaal zelf te maken. Professionele bedrijven zouden kant en klare pakketten kunnen maken. Ter plekke hoeft iemand die dan alleen maar klaar te zetten, en om 12 uur ’s nachts met een druk op een knop te ontsteken. Lijkt me heel goed te doen.
Hier niet zover vandaan had je een dorp dat geld inzamelde en vervolgens een vuurwerkshow hield, bleek toch allemaal wat lastiger qua regels dus uiteindelijk mocht het niet meer.
Maar het idee is natuurlijk goed en met een beetje flexibel denken moeten er toch wel oplossingen voor gemaakt kunnen worden ja.
https://www.ad.nl/oss/allerlaatste-vuurwerkshow-moet-knallen-maar-reek-baalt-als-een-stekker~a1bd21df/
Het gewoon maar met wat vrijwilligers uit het dorp organiseren zal inderdaad niet kunnen. Misschien maar goed ook.
Nu doe je toch veel vrijwilligers ernstig tekort
Ik heb niks tegen vrijwilligers. Maar als vrijwilligers in de weer gaan met explosieven, zouden ze best wat kennis mogen hebben over hoe dat veilig kan. Zeker wanneer dat gebeurt in een omgeving met veel publiek. Een bewijs dat ze die kennis hebben lijkt me dan niet overdreven. Waarschijnlijk zullen verzekeraars daar ook zo over denken.
En het grappige is dat in Reek de explosieven school van defensie zit ;-)
Ik kreeg ooit in een (ver) verleden het aanbod om een spring meester diploma te halen, heb toch maar afgeslagen nadat ik zag wat er allemaal nodig voor was.
Op papier ziet het er simpel uit, in de praktijk zitten er heel veel haken en ogen aan (en terecht mijn inziens).
Probleem zit in de Nederlander, als ze ooit een cobra hebben afgestoken dan kun je het jaar er op natuurlijk niet meer met een cobra aan komen, dan moet het nog zwaarder en ik snap dat wel, het zwaarste wat ik in Nederland heb gedaan was 6 kilo trotyl (TNT) en dan wil je daarna nog zwaarder => want nog ‘gaver’ misschien moeten we deze mensen als reservisten voor de Genie werven, dan mogen ze legaal dingen opblazen. 2 vliegen in 1 klap in het licht van Rusland’s agressie.
De stepping stone theorie! Als die echt bestaat voor vuurwerk, hebben we een heel overtuigend argument voor een vuurwerkverbod.
1 ding is zeker, het vuurwerk (ook het legale) is alleen maar zwaarder geworden.
Ja dat is de afgelopen jaren ook veelvuldig belooft, alleen dat wordt dan weer opeens geannuleerd omdat het een beetje waait of vanwege covid of omdat de gemeente op alles wil/moet bezuinigen of omdat de burgemeester bang is voor een relletje dus dan sta je met lege handen. Trap niet in deze truuk.
Ja, er is veel leed in de wereld.
Ja hallo, ik reageer hier op een stuk van iemand die het wil verbieden hè, terwijl ik de status quo prima vindt, dus als er iemand is die eerst al het ergere leed in de wereld op moet lossen voor ze hun tijd gaan besteden aan het verbieden van vuurwerk dan is diegene op wie ik reageer dat. Ik geef juist aan dat het een stom plan is dat de situatie alleen maar erger maakt voor diegenen die vuurwerk haten en die een pleziertje wegneemt van de mensen die het waarderen.
Maar goed, ga maar kanker genezen en de genocide in Gaza stoppen dan!
Ik geloof niet dat je mijn sarcasme helemaal hebt begrepen.