Geen bal op tv | Etgar Keret

COLUMN - Toen Etgar Keret klein was, leerde zijn moeder hem dat de wereld in dienst staat van je verbeelding. Waarom zou je alleen met je voeten voetballen als je ook handen hebt? En als je verloor, stond niets je in de weg om van verliezen juist winnen te maken.

De verhalen die hij schrijft, zijn gebaseerd op werkelijke gebeurtenissen. Ze lijken daar echter alleen nog maar in de verte op. Nadat zijn beste vriend zelfmoord pleegde, schreef Etgar Keret zijn eerste verhaal. Over een man in een buizenfabriek die een buis ontwerpt waarin hij verdwijnt.

In de documentaire Etgar Keret: een waargebeurd verhaal vertelt Etgar Keret een anekdote over een uitgever die hij enkel per mail had gesproken. Ze hadden elkaar nog nooit gezien, de vraag was dus hoe ze elkaar zouden herkennen. Etgar Keret bedacht toen dat hij uitnodigend zou lachen naar de eerste de beste man die eruitzag als een uitgever. Zou de man daarop ingaan, dan moest dat de uitgever zijn. De eerste persoon die binnenkwam was inderdaad een man die eruit zag als een uitgever. Hij had bovendien een dikke aktetas bij zich waarin een stapel boeken kon zitten. Etgar Keret glimlachte. De man glimlachte terug en kwam naar hem toe. Er ontvouwde zich een gesprek. Maar op een gegeven moment zei de man dat hij het geld bij zich had en nu toch echt de diamanten wilde zien. Waarop Etgar Keret vertelde dat hij helemaal geen diamanten had. Er was sprake van een misverstand. De man vertrok.

Het verhaal dat Etgar Keret op deze gebeurtenis baseerde ging over een man die ontdekt dat mensen bij je komen zitten in het café als je vriendelijk naar ze glimlacht. In tegenstelling tot Etgar Keret in het echt onthult de man in het verhaal zijn ware aard niet aan zijn gesprekspartners. Op een gegeven moment krijgt hij een man tegenover zich die hem ervan beschuldigt een affaire met zijn vrouw te hebben. Onze hoofdpersoon gaat erin mee en krijgt uiteindelijk een klap voor zijn kop. De hoofdpersoon deed wat Etgar Keret niet had gedurfd.

Niet alleen in zijn opgeschreven verhalen zet Etgar Keret de werkelijkheid naar zijn hand, in het dagelijks leven doet hij dat ook. Zoals sommige mensen kettingroken, zo vertelt Etgar Keret verhalen: hij steekt de ene met de andere aan. Daarbij neemt hij het niet te nauw met de waarheid. Maar het wordt hem vergeven door zijn dierbaren. ‘Je hebt leugenaars die liegen om je het zicht op de waarheid te ontnemen. Etgar liegt om je de werkelijkheid beter te laten begrijpen’, zegt zijn broer.

Etgar vertelt dat hij met een Amerikaan in de rij voor de security check stond. De Amerikaan zei dat zijn vrienden zich afvroegen of hij gek was: Israël was levensgevaarlijk. De Amerikaan was verbaasd om te merken hoe vrolijk en relaxt iedereen in Israël was. Etgar Keret legde hem toen het verschil uit tussen Israël en Amerika. Vraag aan een groep Amerikanen en aan een groep Israëliërs wie er ooit een kater heeft gehad en er gaan ongeveer een gelijk aantal handen omhoog. Vraag aan beide groepen of ze ooit in een situatie zijn geweest waarin ze iemand moesten doden, of waarin ze iemand een gewelddadige dood hebben zien sterven, dan zou van de Israëlische rij bijna iedereen zijn of haar hand omhoog doen. ‘Ik ken niemand die niet gestoord is geworden van het leger’, zegt een vriend van Etgar.

In een wereld als deze moet je de werkelijkheid soms corrigeren. Anders is het niet te doen.