COLUMN - ‘Als je niets hebt om trots te zijn, heb je altijd nog je vaderland’, schreef Arnon Grunberg ooit (of woorden van gelijke strekking, want ik heb de tekst niet paraat en mijn geheugen is niet bepaald feilloos). In de eerste aflevering van 3Onderzoekt: haat liep Johan Eikelboom mee met een krantenbezorger die zichzelf patriot noemde. Hij bleek in staat in een duizelingwekkend tempo regionale krantjes in brievenbussen te doen, maar verder had hij niet zoveel om enige eigenwaarde aan te ontlenen. Behalve dus zijn liefde voor zijn vaderland. En zijn haat jegens moslims.
Met nazisme had hij niks, daarover wilde hij duidelijk zijn. Achter hem hing een white power kruis. Daarnaast twee foto’s. Van een afgebrande moskee in Vianen. Hij glimlachte. Hij wist dat hij de presentator hiermee shockeerde. Eikelboom wist niet zo goed hoe hij moest reageren, leek het. Hij probeerde het een beetje weg te lachen. De moskee was volledig afgebrand, dit was een geslaagde daad van verzet geweest vond de krantenbezorger.
De krantenbezorger was Christelijk opgevoed. Johan Eikelboom ook. Ze konden elkaar de hand schudden. Eikelboom zocht naar common ground. Het Christendom had hem geleerd dat iedereen gelijk was. Het Christendom had de krantenbezorger geleerd dat God iedereen anders had geschapen. Hij vond het verschrikkelijk dat zijn cultuur, die van het blanke Christelijke Europa, aan het afbrokkelen was. Zijn strijd gaf zijn leven zin, zijn haat gaf zijn leven zin. Hij was met iets bezig dat veel groter was dan het rondbrengen van krantjes.
In BlackKkKlansman van Spike Lee zit een KKK-echtpaar waarvan met name de vrouw ontzettend veel genoegen aan haar haat beleeft. De haat tegen zwarte mensen en de acties die ze willen ondernemen om de samenleving een schok toe te brengen: alleen de gedachte hieraan bezorgt haar al een gelukzalig vreugdegevoel. Haar leven heeft een bestemming, ze kan niet wachten om haar steentje bij te dragen.
BlacKkKlansman lijkt goed af te lopen. De ergste Klan-leden hebben zichzelf opgeblazen, Klan-opperhoofd David Duke wordt in zijn hemd gezet en de meest racistische politieagent van het corps wordt op heterdaad betrapt en wordt in de boeien geslagen. Eind goed al goed. Maar het is een vals einde. In zijn toegift maakt regisseur Spike Lee duidelijk dat de ideeën van de Ku Klux Klan springlevend zijn. In het Witte Huis zit een president die zijn zegen heeft gekregen van eerder genoemde David Duke. In nationalistische demonstraties lopen neonazi’s mee. In de allerlaatste scène rijdt een auto in op een groep antifascistische demonstranten in Charlottesville met de dood van de 32-jarige Heather Heyer tot gevolg.
Ik schrok me kapot. Door het valse happy end van een paar minuten ervoor kwamen de beelden extra hard aan. De tranen sprongen me in de ogen. De film wordt opgedragen aan Heather Heyer. De dader krijgt verder geen aandacht. Maar die is ongetwijfeld trots op zijn daad. En op zijn haat.
Reacties (5)
Mag je terughaten?
Niettemin is er wel een klein verschil. Die Amerikaanse WASPen hebben die zwarten zelf naar de VS gehaald.
En in een ontzuilend Nederland van een nieuwe, vreemde zuil te horen krijgen dat je fout bezig bent kan inderdaad heel verkeerd vallen. Dat die krantenknul dan zoekt naar een nuance die er niet is, doet daar niets aan af.
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/superioriteit-afleiden-uit-machtsverhouding-is-dwaasheid~bf5c280c/
Het was – blijkbaar – een citaat:
“In zijn boek Moeder was niet thuis voor haar begrafenis schrijft M.S. Arnoni dat wie zelf niets heeft gedaan om trots op te zijn altijd nog trots kan zijn op zijn vaderland.”
@1: Ik heb de indruk dat die krantenbezorger juist niet de nuance zoekt. Shockeren door een foto van een afgebrande moskee op te hangen, is niet subtiel.
@2: Thanks voor het speurwerk!
@3: “ik choqueer, dus ik besta. Ik ben meer dan een krantenjongen.”
Maar voor hemzelf is die foto niet choquerend. Het is voor hem eerder een doel om naartoe te werken. De vermeende nuance ligt in de redding van zijn avondland.