Het registreren van etnische gegevens moet niet worden gelegitimeerd door criminaliteitsbeleid of terrorismebestrijding, vindt gastredacteur Quirine Eijkman, senior-onderzoeker bij het Centrum Terrorisme en Contraterrorisme van de Universiteit Leiden. In een reactie op het ongevraagde advies van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) over het afschaffen van etnische categorisering door de overheid wordt door veiligheidsexperts betoogd dat het toch nodig is. Alleen waar is dit op gebasseerd?
Er is er geen empirisch onderzoek dat een verband legt tussen etnische registratie door de overheid en meer veiligheid. Verder is etnische registratie voor veiligheidsbeleid niet bijzonder effectief en kan het leiden tot etnisch profileren: Het gebruik van veralgemeniseringen gebaseerd op ras, etniciteit, religie of nationale herkomst. Dus eerder dan individueel gedrag of objectief bewijsmateriaal wordt iemands achtergrond als leidend beschouwd.
In het kader van criminaliteitsbestrijding, het voorkomen van terrorisme en vreemdelingen- en integratiebeleid wordt etnisch profileren vaak opgeworpen als de oplossing van het ‘probleem’. Discussies over, bijvoorbeeld, de oververtegenwoordiging van niet-westerse allochtonen in criminaliteitscijfers, de kosten van immigratie of het uitzetten van criminele Marokkanen focussen sterk op de vermeende relatie tussen etniciteit en maatschappelijke problemen. Als gevolg daarvan worden minderheden in Nederland gestereotypeerd. Verder kan etnisch profileren ook situaties bevatten waarbij beleid, hoewel niet zelf volledig door etniciteit bepaald, toch een onevenredige impact heeft op minderheidsgroepen.
Op zichzelf is het opstellen van profielen legitiem. Het is een middel dat met succes door de veiligheids-, immigratie- of douanefunctionarissen wordt ingezet om de openbare orde te handhaven, grenscontroles uit te voeren of strafbare feiten te voorkomen. Alleen is het de vraag of de inzet van het middel aan specifieke – en wetenschappelijke criteria voldoet. Er bestaat een risico dat personen of groepen worden gestigmatiseerd en zich gaan vervreemden van de maatschappij. Tevens discrimineert de overheid als de profielen zijn gebaseerd op persoonskenmerken zoals etniciteit, ras of godsdienst.
Dit toenemende pragmatische gelegitimeerd door veiligheid heeft gevolgen voor de manier waarop minderheden en vreemdelingen in Nederland worden bejegend. Tegelijkertijd is er meer internationale aandacht voor etnisch profileren door de Nederlandse ambtenaren. Onder andere het Mensenrechtencomité van de Verenigde Naties heeft in haar toetsing van Nederland hierover vragen gesteld. Ook al is het empirisch onderzoek naar etnisch profilering door rechtshandhavers in Nederland bescheiden, er zijn indicaties dat het plaatsvindt. Bijvoorbeeld, uit een studie over de perceptie van etnische minderheden door het Europese Grondrechtenagentschap blijkt, dat 25 procent van de geïnterviewde Nederlandse moslims van Turkse afkomst in de 12 maanden voorafgaand aan het onderzoek tenminste één keer staande was gehouden door de politie. 25 procent daarvan had de indruk dat dit was gebeurd op basis van etniciteit. Tevens ontvangt de Ombudsman regelmatig klachten over discriminatie door immigratiefunctionarissen op Schiphol.
Aangezien Nederlandse wetgeving niet rechtstreeks verwijst naar een verbod op etnisch profileren, beroept men zich meestal op internationale mensenrechtenverdragen en de Grondwet. Dus etnisch profileren wordt vaak benaderd vanuit het gelijkheidsbeginsel. Maar aangezien automatisch profileren zoals automatische nummerplaatherkenning (ANPR) steeds slimmer plaatsvindt zijn het recht op privacy en de bescherming van persoonsgegeven ook in het geding. Verder is er een risico dat het verband tussen etniciteit en crimineel gedrag te gemakkelijk wordt gelegd en dat andere aanwijzingen over het hoofd worden gezien.
Dus etnische registratie moet niet worden gelegitimeerd door veiligheid. Ook al zijn sommige etnische minderheidsgroeperingen oververtegenwoordigd in bepaalde criminaliteitscijfers, het heeft geen voorspellende waarde voor het gedrag van een individu. Verder heeft politie en justitie behoefte aan indicatoren, die werkelijk de kans op sociaal ongewenst gedrag verminderd. Dus omdat etnische registratie kan leiden etnisch profileren, het niet aantoonbaar effectief is en de legitimiteit van de overheid ondermijnt moet het advies van de RMO worden opgevolgd. Er moet geen uitzondering zijn voor het bestrijden van bijvoorbeeld terrorisme. Laat in de democratische rechtstaat de onschuldpresumptie en individueel gedrag leidend zijn voor de overheid.
Foto Flickr cc Ranoush
Reacties (7)
Toch vreemd dat er wel onderscheid (kennelijk) mag worden gemaakt tussen man/vrouw, jong/oud, lager/hoger opgeleid. Is dat dan geen discriminatie, stigmatisering, ongewenste profilering? Wilt u dat mannen, die overduidelijk oververtegenwoordigd zijn in de criminaliteitsstatistieken, bij voorbaat eerder worden gezien als “mogelijk dader” dan willekeurig welke vrouw? Wilt u dat jongeren of lager opgeleiden wel zo “weggezet” worden? Of kan dat dan weer wel, want dan hebben we het over homogene groepen waar statistische uitspraken over gedaan mogen worden?
En waarom is dan een bepaalde etnische achtergrond, toch ook een homogeen kenmerk, dan opeens niet meer toegestaan?
“Ook al zijn sommige etnische minderheidsgroeperingen oververtegenwoordigd in bepaalde criminaliteitscijfers, het heeft geen voorspellende waarde voor het gedrag van een individu.”
Misschien niet, maar toch op zijn minst wel voor de groep.
Mag dat dan niet meer opeens, moeten er voor bepaalde groepen nu weer uitzonderingen worden gemaakt? Nogmaals, over andere homogene groepen hoor ik u niet.
Is dit niet gewoon het gladstrijken van ongewelvallige feitelijkheden?
@TisMeWat#1
En waarom is dan een bepaalde etnische achtergrond, toch ook een homogeen kenmerk, dan opeens niet meer toegestaan?
Wellicht omdat daar zeer slechte ervaringen mee bestaan.
Omdat onweldenkende mensen – geen statistici maar leugenaars – gegevens misbruiken of zelf verzinnen en zo hele volksstammen als inferieur tov zichzelf wensen weg te zetten? Hun eigen superioriteit wensen te bewijzen? (hetgeen trouwens ook door mannen tov vrouwen is gebeurd en wellicht nog gebeurt)
Kan je dit zelfde argument niet gebruiken als pro-argument? Goede registratie en gode beheersing van bijbehorende statistieken zodat er niks te verzinnen valt? (en ja, uiteraard is me bekend hoe efficiente registratie heeft gelijk tot een efficiente deporatie ten tijde van ww2).
Ook zit er wel iets in het argument van tismewat. Is er echt een fundamenteel verschil tussen registratie van etniciteit en overige zaken?
Ja, dat is grofweg dezelfde argumentatie als in de privacy discussie : je hebt niks te vrezen dus kan alles geregistreerd worden.
Het probleem is niet dat registratie een probleem is als alles goed gaat, het is een probleem als er dingen fout gaan. Als bv Bruin 3, 4 of 5 aan de macht komt. Alles begint met goede bedoelingen. Maar goede bedoelingen en integriteit verdwijnen als sneeuw voor de zon als het even fout gaat, belangen onder druk komen te staan of men geld gaat verliezen.
Ook zit er wel iets in het argument van tismewat. Is er echt een fundamenteel verschil tussen registratie van etniciteit en overige zaken?
Nee, fundamenteel zit daar waarschijnlijk geen verschil in. Maar dat wil nog niet zeggen dat men dan dus maar alles moet gaan registeren. Gegeven het feit dat opgeslagen gegevens misbruikt kunnen – en dus zullen – worden, is het beter minimaal te registreren.
Je zou zeker kunnen argumenteren het geslacht niet langer te registreren. Ik zou me daar wel wat argumenten voor kunnen verzinnen. In een ziekenhuis lijkt me het geslacht juist wel weer van belang. Maar goed, dat gaat te ver hier. Ik hoop dat ik me duidelijk heb gemaakt.
Goede bedoelingen en macht gaan vaak niet goed samen, uitzonderingen daargelaten.
Maar toch, verwijt aan huidige kabinet is vaak factfree politics geweest. Los van het zeer valide argument dat gegevens misbruikt kunnen en zullen worden, biedt niet registreren van gegevens niet juist meer ruimte voor maatregelen ontstaan uit populistische / opportunistische argumenten, in plaats van op werkelijke gegevens?
Ik vind het intrigerend dat etniciteit een heet hangijzer is, terwijl man/ vrouw breeduit geaccepteerd is. Van registratie bij verzekeraars (lagere premie) tot leerprestaties (minder exacte studies) tot deelname aan de RvB (verhoudingsgewijs weinig). Overal wordt dit geregistreerd en conclusies uit getrokken.
U.S. vs. Joe Arpaio: Justice Department Sues Arizona Sheriff For Racial Profiling of Latinos
http://www.youtube.com/watch?v=Maf6PiDTUCI
“Er is er geen empirisch onderzoek dat een verband legt tussen etnische registratie door de overheid en meer veiligheid“.
Als ik even op de argumentatie in mag gaan in plaats van op de zaak zelf, dit treft mij als een bijzonder vreemd soort argument. Als de ter discussie zijnde registratie inderdaad niet-toegestaan wordt, dan maak je dit soort onderzoek juist onmogelijk. Ook als uit het onderzoek zou blijken dat er wel degelijk goede argumenten zijn om etnisch te registreren, kan dit nooit meer vastgesteld worden.
Kortom, er zit iets tegenstrijdigs in als je suggereert dat je het belang van empirisch onderzoek inziet, terwijl je dat empirisch onderzoek op ideologische gronden juist wilt tegengaan.