Computers kunnen ingewikkeldheid aan. Maar dat betekent niet dat we eenvoud kunnen vergeten. Complexiteit is mislukte eenvoud. Ooit zei de socioloog Luhmann dat besturen “reductie van complexiteit “ was. De populisten denken de complexe samenleving te kunnen besturen, maar lopen steeds meer builen op. Je kunt wel iets in een regeerakkoord zetten, maar dan heb je nog geen uitvoerbare wet .
Eenvoud moet ontworpen worden. Om iets te kunnen ontwerpen, moet je precies weten waarmee je te maken hebt en wat je wilt bereiken. Grieken besturen hun land niet: ze zetten hun vriendjes op de goede plek, delen de omzet van de overheid en houden alleen respect voor de wet in stand, als dat hun positie steunt.
Hoe doen wij dat? Ik bekeek een kwartaaloverzicht van de Nederlandse Bank. Het is een verbluffend boek van 270 pagina’s met hoog-specialistische tekst. Ik vroeg me af: wie leest dat? Hoe lang doet iemand daarover? Wie doet wat met de inzichten?
Misschien zit in China een trouwe lezer. In China? Ja: zie the Economist. De Dodd-Frank wet is bedoeld om de financiële wereld van Wall Street weer wat normen mee te geven. Maar inmiddels is die wetgeving onleesbaar geworden: meer dan 840 pagina’s en nog geen uitvoeringsdetails. Niemand leest zo’n wet nog. Alleen in Peking zitten belangstellenden.
De Federal Reserve Act uit 1913 was 32 pagina’s lang. De Sarbanes Oxley wetgeving, die bedoelde Enron-debacles onmogelijk te maken, was zo ingewikkeld dat veel ondernemingen van aadelenuitgifte afzagen. Dat was de bedoeling van de wet nu ook weer niet. Complexiteit kost geld en leidt tot foute uitkomsten.
Het ingewikkelde eenvoudig maken: kunnen we dat nog? Wie leert ons dat? Besturen is simpele, algemene regels maken, die in de praktijk worden ingevuld, zoals bedoeld. Dat vraagt:
- Juridische helderheid over wat je wilt,
- De resultaten moeten onweerlegbaar beoordeeld kunnen worden,
- Dat vereist gedefinieerde prestaties en meetmethoden.
Zo gezien, zakt het beleid van Rutte met glans voor deze toets. De staatsschuld moet kleiner, maar niet door plat schrappen ten nadele van de kwetsbaren. Hervormingen en slimmer werken, ja graag; maar waar heeft dit kabinet regels versimpeld en uitvoerders vertrouwd?
Het is een simpele beoordeling, die een gelovige in een kleinere en effectievere overheid, zou kunnen en moeten uitvoeren. De politiek moet simpele doelen formuleren en de uitvoerders daarvan niet voor de voeten lopen.
Reacties (22)
“Fools ignore complexity. Pragmatists suffer it. Some can avoid it. Geniuses remove it.”
— Alan Perlis
Een aardig fragment van W. Buffet, die antwoord geeft op de vraag: “Why is our tax-code longer than the Bible?”
http://www.youtube.com/watch?v=axlnhjbOQac
Any intelligent fool can make things bigger, more complex, and more violent. It takes a touch of genius and a lot of courage to move in the opposite direction (Einstein)
Renoncer à sa liberté, c’est renoncer à sa qualité d’homme.
…
L’obéissance au seul appétit est esclavage et l’obéissance à la loi qu’on s’est prescrite est liberté.
Jean Jacques Rousseau, Contrat Social
Een wet die meer woorden heeft dan wat je in twee uur (roep eens wat) kunt lezen is zinloos. Ieder wordt geacht de wet te kennen maar als meer dan 95% van de bevolking dat niet meer kan – of dat nou een financiële wet is of een strafwet – dan weet je als bestuurder dat er fundamenteel iets mis is. En dan weet je ook dat specialisten misbruik zullen maken van de situatie.
Ieder wordt geacht de wet te kennen
In welke wet staat dat? Antwoord: in geen enkele. Het is alleen maar een gezegde.
Neem het Burgerlijk Wetboek. Met een papieren exemplaar kun je iemand buiten westen meppen. Toch is het een zeer nuttige verzameling regels.
Inderdaad, het staat niet in de wet maar nemo censetur ignorare legem (iedereen wordt verondersteld de wet te kennen) behoort tot de uitgangspunten van ons rechtssysteem. Er is geen argument om misdaden te begaan en je te beroepen op ‘Ik wist het niet’ (ich habe es… nee niet hier).
Dat het niet werkt is een tweede.
Kijk maar rond.
1 Uitgebreidheid en raffininement van de Wet kunnen als een functie van afnemend vertrouwen in het Centrale gezag worden gezien. Koningen en Standen kunnen met weinig wetten toe. Je moet en mag ze vertrouwen. Maar vanaf het moment dat de Romeinen hun Rex door Lex vervingen, is de lawine aan wettelijke regels niet meer te overzien.
2 Je kunt dan ook beweren dat het proces van individualisering expansie en ingewikkeldheid van de wet heeft veroorzaakt, en dat dan in toenemende mate zal doen. Alleen een dictator kan ons ervan afhelpen.
2 ‘Ieder wordt geacht de wet te kennen’, de zgn. ‘legale fictie’. Deze Golden Fiction’ is onmisbare bestaansvoorwaarde van zelfs zeer eenvoudige maatschappijen.
Pleit je nu voor een monarchisch dictatuur, HPax?
“Koningen en Standen kunnen met weinig wetten toe. Je moet en mag ze vertrouwen.” Waarom zouden wij koningen blindelings moeten vertrouwen? Zijn zij niet ook feilbare mensen?
@ 005
De ontwikkeling, of beter afwikkeling, is ruwweg: 1. Standenmaatschappij + Koning, 2. Klassenmaatschappij = individualisme, 3. Dictatuur.
De Koning bood nog enige bescherming tegen willekeur, een dictator is die willekeur.
‘In the modern world, there is real danger – the absolute rule of the head of the executive over a congregation of isolated individuals, all equal but all slaves’, Stuart Mills, gecit. bij Mayor en Lerner eds. p. xxvii).
I’ll take that as a yes?
“Verlichte” despotisme wellicht ?
Besturen is simpele, algemene regels maken, die in de praktijk worden ingevuld, zoals bedoeld.
Besturen is uitvoerende macht en regels maken is wetgevende macht. De regelruimte van de uitvoerende macht zijn uitvoeringsregels.
Wanneer je voor summiere wetgeving kiest verschuif je het probleem naar de rechtsprekende macht.
eens en wat het “kwartaaloverzicht van de Nederlandse Bank” met besturen te maken heeft ontgaat mij ook. Een vreemd verhaal dus.
“Goede mensen hebben geen wetten nodig om verantwoordelijk te handelen, terwijl slechte mensen de wetten weten te omzeilen.”
– Plato (427-347 v. Chr.)
Plato,dat is zooo voor Christus.Alsof er maar twee soorten mensen zijn.
Misschien is het bestaan wel zo simpel.
Iig is Plato,dat is zooo voor Christus niet de slimste reactie.
“Iig”dat is wel slim? Sarcasme is niet voor iedereen herkenbaar.
Ik heb zo de schurft aan dat is zo 2011,zo vorige eeuw,zo snobistisch en pedant om Plato van zolder te halen.Zo vaak herhaald.
Maar ja gymnasiasten oner elkaar zeker.?
O ja,en ik heb zooooooo de schurft aan iig ,zo modieus.
Zwart-wit, er bestaat geen grijs?
Het probleem waarom wetten niet vereenvoudigd kunnen worden is op zich weer simpel: het druist tegen teveel belangen in van mensen die baat hebben bij de uitzonderingen. Veel politiek bestaat uit het maken van uitzonderingen (en dus het ingewikkelder maken van wetten) om de doelgroep van de partij te bedienen.
Dus inderdaad: alleen een dictator kan versimpelen. Democratie zal nooit tot simpelere wetgeving leiden.
De gulden middenweg?
We willen steeds meer regels, als we daar ons individuele voordeel mee kunnen behalen, en steeds minder regels, als regels ons in de weg staan.
Wel grappig is, dat velen, die voor minder regels zijn, ook tegen de rechtspraak fulmineren, terwijl hun wens om minder regels te hebben, de interpretatie van die regels steeds meer bij de rechters legt (behalve bij de aanhangers van een dictatuur).
Hoogst relevante en soms leuke reacties, maar…
Het probleem is hoe je complexiteit bestuurt. Misschien is het wel een soort thermodynamische oerwet, dat alles complexer moet worden. Was het niet de tweede hoofdwet?
Het punt is: we willen voor alles een oplossing, ook voor alle uitzonderingen en listige ontduikers. Dat wil ons niet lukken, dus groeien wetten en rapporten uit tot wanstaltige boekwerken die niemand meer leest, behalve de wise guy die wil ontduiken.
Los daarvan: als het inderdaad waar is dat in China die dikke boekwerken van ons serieus worden bestudeerd, wat zegt dat dan over de autoritair kapitalistische variant van het communisme? Is dat een poging de wet te vestigen?
Ik herlas na dit stukje het boek van de Bono over eenvoud. Als we er niet naar streven bereiken we het zeker niet.