OPINIE - Een pleidooi voor een geregelde gedachtewisseling op basis van argumenten.
Een lieve Facebookvriendin van me was nogal ontdaan over mijn kwartetspel-blog. Ze vroeg me in een PB:
Zou het voor jou mogelijk zijn om te overwegen dat er niet één realiteit is?
Daar had ze meteen de kernvraag te pakken. Mijn korte antwoord: er zijn talloos veel realiteiten, want ieder wezen met zelfbewustzijn creëert zijn eigen realiteit, maar er is maar één objectieve realiteit. Met objectieve werkelijkheid bedoel ik datgene om ons heen dat niet verandert ook als we er niet in geloven, de dingen die zijn zoals ze zijn onafhankelijk van hoe wij er over denken.
Juist omdat er een objectieve werkelijkheid is kunnen we er geen van allen onderuit om te proberen onderscheid te maken tussen wat objectief waar is en wat niet. Aan die taak kunnen we ons niet onttrekken met het motto “Iedereen heeft recht op zijn eigen waarheid”, want als al die “eigen waarheden” evenveel waard zouden zijn dan is er in feite geen waarheid meer. Dan zijn alle alternatieve waarheden van Trump even waar als hun tegendeel.
Uit het gesprek dat ontstond werd duidelijk dat mijn Facebookvriendin mijn post onnodig polariserend vond, dat ze liever had gezien dat ik meer respect had getoond naar mensen die er anders over denken dan ik, en dat ze het onprettig vond dat ik schreef alsof ik de waarheid in pacht had. Waar kwam mijn stelligheid vandaan? Zou het niet kunnen zijn dat ik het mis had? Zou ik niet minstens bereid moeten zijn om die mogelijkheid te overwegen? Zou ik niet beter met die mensen uit de kwartetten in gesprek kunnen gaan dan te proberen ze te kijk te zetten?
Polariserend
Het is interessant dat mensen die zeggen dat ze iemand anders polariserend of respectloos of veroordelend vinden zelf daarmee ook een oordeel over die ander uitspreken. Want wat ze in feite willen zeggen is eigenlijk dat ze het met het oordeel van de ander niet eens zijn. Met hun oordeel over het oordeel van de ander doen ze alsof ze zich boven de partijen plaatsen, maar dat lijkt me schijn. Wie het met mijn oordeel over een bepaalde zaak hartgrondig eens is zal mij niet gauw betichten van polarisatie. Zo iemand zal me waarschijnlijk eerder complimenteren met mijn heldere kijk. Want zo werken die dingen. We oordelen allemaal, voortdurend. De oordelen waar ik het mee eens ben noem ik helder of getuigend van scherp inzicht. De oordelen waar ik het niet mee eens ben noem ik ondoordacht of onjuist of onnozel, of zelfs onzinnig. Nogmaals, dat doen we allemaal, voortdurend. En er lijkt me ook niet zoveel mee mis, zolang we maar bereid zijn om onze oordelen te blijven toetsen en zo nodig bij te stellen. Onze oordelen zijn altijd voorlopig. Soms maakt het uitspreken van een oordeel trouwens al dat onze perceptie over de zaak verandert. Wat mij betreft mag er dus eerder meer dan minder worden geoordeeld.
Jezelf uitspreken loont, vooral als je dat doet tegenover mensen die bereid zijn samen met jou de overwegingen en argumenten voor en tegen een oordeel te onderzoeken. Het is daarbij heilzaam om onszelf niet volledig te identificeren met onze denkbeelden. We oordelen en onderscheiden, dat is onvermijdelijk, maar we vallen niet samen met onze oordelen en onderscheidingen. Als jij en ik dat inzien hoeft het feit dat ik iets vind waar jij het niet mee eens bent voor jou geen bedreiging te zijn. En als ik een oordeel uitspreek dat door jou niet wordt gedeeld dan hoeft dat voor jou geen reden te zijn om mij te zien als polariserend of respectloos. In plaats daarvan kunnen we samen onderzoeken waar onze verschillen in oordeel vandaan komen, en wie weet kunnen we iets van elkaar leren.
Een partijtje dammen
Wat veel mensen verleerd zijn is de geregelde gedachtewisseling op basis van argumenten, waarbij we het op respectvolle manier met elkaar oneens kunnen zijn. Op sociale media zie je dit het duidelijkst. Een scheldwoord krijgt daar de rol van een tegenargument. Je wilt een partijtje dammen en je doet je beste zet, maar in plaats van die te pareren met een tegenzet gooien ze het bord en de stenen naar je hoofd. Wat je bijvoorbeeld wel ziet is dat al jouw bronnen categorisch worden afgewezen: “Alles wat in De Volkskrant, in Trouw, in NRC-Handelblad staat is gelogen. Doe zelf je onderzoek!” Dit is het equivalent van de bal in het net slaan en beweren dat de spelregels niet deugen. Met zulke mensen kun je niet leuk tennissen.
Als iemand beweert dat mRNA vaccins ons DNA aantasten, met een verwijzing naar een filmpje op de website van De Blauwe Tijger, dan is een tegenzet bij voorbeeld: “Je bron is onbetrouwbaar, en hier is een betere bron waar goed wordt uitgelegd hoe het zit met de werking van mRNA vaccins.” Als een influencer beweert dat zijn voedingssupplementen “het immuunsysteem boosten” en kunnen voorkomen dat we covid-19 krijgen, dan is een mogelijke tegenzet om te wijzen op het feit dat de oorspronkelijke bewoners van Amerika jagers-verzamelaars waren met ongetwijfeld een sterk immuunsysteem. Alles wat ze aten was onbespoten en toch gingen ze bij bosjes dood aan de pokken toen de Europeanen op het toneel verschenen. Helaas komt zo’n argument niet binnen bij mensen die hun handeltje bedreigd zien.
Zelf ben ik overigens een groot voorstander van gezond eten en goed in conditie blijven en zorgen voor een goed functionerend immuunsysteem. Ik neem bij voorbeeld geregeld een winterduik in het openluchtzwembad op het Marineterrein in Amsterdam. Alleen heb ik niet de illusie dat je met winterzwemmen of met geregeld een vitamine D pil slikken het coronavirus te slim af bent.
Muurvast
Mensen die niet geleerd hebben het spel van de geregelde gedachtewisseling te spelen kunnen in feite nauwelijks ooit iets nieuws leren, want als iemand hun muurvast staande overtuiging tegenspreekt voelen ze zich beledigd. De mensen die in mijn kwartetten figureren zitten steevast in deze categorie. Het zijn de mensen die het niet de moeite waard vinden om te argumenteren, of die dat nooit geleerd hebben, maar die in plaats daarvan het bord naar je hoofd gooien. Ze doen alsof ze het argumentatiespel spelen, noemen zichzelf kritisch en waakzaam, maar ze weigeren zich aan de regels te houden. Ze slaan voortdurend hun ballen in het net, maar ze blijven op hoge toon beweren dat ze toch hebben gewonnen.
Mijn Facebookvriendin riep me op tot werkelijke wijsheid, tot een zoektocht die voor iedereen goed is, tot synergie van visies, tot een streven naar een genuanceerde oplossing. Dat streven snap ik, want wie wil dat allemaal niet? Maar laten we even kijken naar een paar kwartet-figuren uit mijn vorige post en de hamvraag stellen: wie polariseert er eigenlijk? Hoe word ik geacht te debatteren met mensen die zich niet wensen te houden aan de elementaire regels voor een zinnige gedachtewisseling?
Waar is de nuance?
Als Lange Frans met Janet Ossebaard fantaseert over een aanslag op Mark Rutte, hoe word ik dan geacht te komen tot een synergie van visies? Als George van Houts en Tom de Ket zeggen dat de verwoesting van de Twin Towers op 9/11 een inside job was van de CIA, hoe moet ik dan de nuance zoeken? Als Elke de Klerk beweert dat het corona-vaccin in feite al in de corona-test zit, hoe kan ik dan nog met haar komen tot een zoektocht die voor iedereen goed is? Als Theo Schetters orakelt dat het corona-vaccin erger is dan de kwaal en Andrew Wakefield aanhaalt, wat heb ik dan van hem te leren? Als Peter Bierhof in zijn online-seminars uiteenzet hoe een kliek van bloeddrinkende pedofielen samenspant tegen president Trump die in feite een redder van de mensheid is, hoe moet ik dan met hem de nuance zoeken? Is het niet duidelijk dat al deze kwartet-mensen zich buiten de redelijke discussie plaatsen? Zou het niet kunnen dat het terecht is als er tegen deze dwaallichten wordt gewaarschuwd? Is het niet zo langzaamaan evident dat deze lieden onzin verspreiden en ons wantrouwen alleen maar aanwakkeren?
Alle argumenten zijn al gepasseerd, maar de kwartet-mensen houden hun oren dicht en zingen “la-lala-la-la”. Ze willen het niet horen. Er is al oneindig vaak uitgelegd dat Wakefield een fraudeur is die zijn bevoegdheid als arts is kwijtgeraakt en dat zijn artikel is ingetrokken, maar de antivax denkers blijven zich op hem beroepen. Het beste wat je in zo’n situatie kunt doen is de weg blijven wijzen naar correcte informatie, en waarschuwen tegen de verspreiders van desinformatie. Heus, in debat gaan heeft geen enkele zin. Dat weet ik intussen uit eigen ervaring. Als ik even mezelf mag citeren:
Enkele onthutsende ervaringen op social media hebben me geleerd dat al mijn pogingen om mensen die het vertrouwen in wetenschap en serieuze journalistiek zijn kwijtgeraakt op andere gedachten te brengen volstrekt hopeloos zijn. Achteraf had ik dat natuurlijk al veel eerder moeten snappen. Want waarom zou iemand die onze virologen, onze epidemiologen, onze IC artsen en verpleegkundigen, onze politici, en onze serieuze journalisten wantrouwt zich door mij iets laten uitleggen?
Kan ik het helpen dat ik pro wetenschap ben? Ik heb mijn hele leven aan universiteiten en onderzoeksinstellingen gewerkt. Maar dit feit maakt in kringen van wetenschapsontkenners uiteraard totaal geen indruk. Integendeel zelfs. “Ik vind het nogal uit de hoogte om met je opleiding te schermen en te doen of jij het dan beter weet!”
Natuurlijk heeft iedereen zijn eigen perspectief op de werkelijkheid. We zijn misschien geneigd dat perspectief “onze waarheid” te noemen. Het is belangrijk om open te blijven staan voor al die verschillende persoonlijke perspectieven, omdat alleen die openheid leidt tot diepgaand contact met onze medemensen. Daar kunnen we het denk ik gemakkelijk over eens zijn.
Trumpiaans
Maar beweringen zoals “Het covid-vaccin is schadelijker dan covid-19”, of “Er is op grote schaal gefraudeerd bij de laatste presidentsverkiezingen in de VS”, of “Er is een kliek van bloed drinkende pedofielen die samenspannen tegen president Trump” zijn ofwel waar ofwel onwaar. Als er niet een gedeelde realiteit voor ons allen is, dan houdt dat bijvoorbeeld in dat het onmogelijk is om uit te maken of “Er is op grote schaal geknoeid bij de verkiezingen in de VS” waar is of niet. En dan kun je dus ook niet zeggen dat het een Trumpiaanse leugen is. Immers, voor een Trumpiaan is het waar, en ieder heeft zijn eigen realiteit. Als er geen objectieve realiteit is, is er dus ook geen Trumpiaanse leugen.
In feite is dit geen kwestie van “mijn realiteit” of “jouw realiteit”. Voor de voorbeelden die ik zojuist gaf geldt: het is zo of het is niet zo. Ik heb de waarheid heus niet in pacht, maar ik geloof dat er overweldigend bewijs is dat alle drie de voorbeeld-beweringen onwaar zijn. Als het niet zo is dat er op grote schaal gefraudeerd is bij de laatste presidentsverkiezingen in de VS, dan is het van groot belang om dat vast te stellen. Dit is in de Amerikaanse politieke chaos niet gelukt, en daardoor zijn er doden gevallen, en vallen er misschien in de komende dagen en jaren nog veel meer doden. Als het niet zo is dat het covid-19 vaccin schadelijker is dan de ziekte covid-19, dan is het van groot belang om dit vast te stellen want anders gaan mensen het vaccin weigeren en daardoor een onnodig risico lopen, wellicht met de dood tot gevolg. In dit soort gevallen is het dus van levensbelang dat we nagaan wat waar is en wat niet. Door de verkeerde conclusie te trekken zetten we mensenlevens op het spel. En mensen die ons wat betreft deze cruciale vragen op het verkeerde been zetten verdienen het om te kijk te worden gezet in een kwartetspel.
[overgenomen van https://www.vaneijck.org/]
Reacties (11)
Zo’n vriendin ken ik ook. Haar uitgangspunt is: ik oordeel niet, ik hou alle theorieen voor mogelijk. Wat trouwens in praktijk niet mogelijk is, maar goed. Ik wil best aannemen dat ze minder oordeelt dan ik.
Het probleem voor veel mensen is dat ze niet de kennis en het analytisch vermogen bezitten om standpunten te beoordelen, en ook niet de tijd of zin hebben om een en ander uit te zoeken. En aangezien er geen vertrouwen meer is in instituties (deels terecht trouwens, als je de overheid ook als instituut beschouwt en ziet hoe er met rapporten over b.v. vliegveld lelystad gelogen wordt dat het gedrukt staat), is er ook geen vertrouwen in de wetenschap als instituut van de “waarheid”. Waardoor het dus voor zulke mensen kiezen wordt tussen een aantal gelijkwaardige standpunten, waarbij “de waarheid wel ergens in het midden zal liggen”.
De wetenschappers mogen zichzelf ook wel eens achter de oren krabben. Niet zelden wordt de publiciteit gezocht met een one-liner of dat wordt er door de media van gemaakt. En soms zoekt men de publiciteit nog vóór de peer review.
Niet zo lang geleden bleek dat het sperma van een oudere man de kans op een gehandicapt kind verdubbelde (vraag me even niet welke handicap). Dat werd publiek gemaakt, iemand moest blijkbaar ergens wat scoren. Bij doorvragen bleek dat de kans bij sperma van een jonge man een kans van nul komma nul nul nul één was of zoiets. Een dubbele kans op nul is nul, maar ondertussen begint half Nederland te doceren dat je geen kind van oudere mannen moet nemen.
De wetenschap is zelf niet onschuldig aan het wantrouwen.
Dat is doorgaans de persafdeling van het instituut dat er wat raars van bakt. Maar soms kunnen de wetenschappers er zelf ook wel wat van.
Beroepsblindheid van wetenschappers zal regelmatig wel meespelen. Het kan natuurlijk best dat die verdubbeling van #1.1 voor de onderzoeker zelf en voor zijn vakgebied een spectaculair resultaat is. Niet iedereen krijgt het dan voor elkaar om zich te verplaatsen in een buitenstaander, die niet naar het wetenschappelijke, maar naar het maatschappelijke belang van zo’n resultaat kijkt.
Eigenlijk zouden voorlichters en wetenschapsjournalisten daar alert op moeten zijn. Maar dat blijkt niet altijd te lukken, voorzichtig gezegd.
Overigens, maar dit terzijde, kan het virus in (waarschijnlijk) zeldzame gevallen WEL het DNA veranderen; het vaccin kan dat dus ook. Dit wordt vaak niet verteld, maar het is niet zo’n uitgemaakte zaak dat dat niet kan als zo stellig door wetenschappers gebracht wordt.
De clou zit ‘m in retro-virussen. Dat zijn virussen die als strategie hebben dat ze hun eigen RNA terug laten vertalen naar DNA, dat embedden in het genoom van de gastheer, en zo hun eiwitten kunnen laten reproduceren. Dit is vaak voorgekomen in de evolutie; de schatting is dat bijna de helft van ons DNA oorspronkelijk afkomstig is van retrovirussen die ergens in de loop van de evolutie hun DNA in ons genoom embed hebben.
Een retrovirus levert daarvoor een speciaal 2 enzymen mee: RT, Reverse Transcriptase, en Integrase. De namen geven aan wat ze doen. Het HIV-virus is een voorbeeld van zo’n retrovirus. Het corona-virus is GEEN retrovirus, en kan dit dus NIET.
De situatie waarbij dit wel kan is een co-infectie met b.v. actieve HIV. Dan is er toch Reverse Transcriptase aanwezig, en kan dus ook RNA afkomstig van andere virussen terug vertaald worden en embed worden. Het is duidelijk dat dit vrij zeldzaam is, want de HIV moet ook nog actief zijn, en de infectie moet tegelijk zijn. Maar het KAN dus WEL. Er bestaan best veel mensen met actieve HIV op de wereld.
Er is nog een situatie waarin dit zou kunnen, zonder dat je een co-infectie hebt. Dat is via LINE-1 RT. LINE-1 is een flinke hoeveelheid DNA wat iedereen heeft, waarvan niet duidelijk is waar het voor dient, en wat oorspronkelijk afkomstig is van retro-virussen en wat in de loop van de evolutie in ons genoom embed is. Op LINE-1 zitten genen die voor Reverse Transcriptase coderen. Genen op LINE-1 worden normaliter niet aangezet, maar bij verstoorde cellen b.v. als gevolg van kanker wordt het soms wel aangezet. Dan kan zo’n cel ineens LINE-1 Reverse Transcriptase aan gaan maken.
Het is op dit moment niet duidelijk in hoeverre dit RT actief is, in andere cellen kan komen, en wat de gevolgen zijn. Maar er is op z’n minst een theoretische mogelijkheid dat dit RT er voor zorgt dat corona RNA omgezet wordt in DNA, en embed wordt. En of dit corona-RNA nou afkomstig is van het virus zelf of van een vaccin doet daarbij niet ter zake.
De biologische relevante van zo’n embedding is waarschijnlijk nihil. Als het al plaatsvindt is dat natuurlijk lang niet bij alle cellen, en cellen die besmet worden zitten ook op plekken waar ze relatief snel vervangen worden, waardoor de embedding weer langzaam weg zou sterven.
Maar het kan dus WEL.
Prima stuk, ik ondersteun de strijd tegen de onzin van harte.
Toch een paar kanttekeningen:
1. De objectieve waarheid is in de praktijk een stuk lastiger te bepalen dan in het stuk wordt gesuggereerd. De wereld wordt per definitie geïnterpreteerd door feilbare menselijke hersenen, en hoewel we met de wetenschappelijke methode een manier hebben gevonden om kennis over de wereld op te bouwen en steviger te funderen, dit is nooit af, en op zichzelf ook onderhevig aan modegrillen. De waarheid van vandaag is niet de waarheid van morgen. Daarnaast gaan veel van de discussies over zaken die zijn ontstaan door menselijke interactie, bewuste of onbewuste regels waar mensen in geloven en hun gedrag door laten bepalen. Waarheid is hier meer consensus dan feit. Neem de bewering dat Biden de Amerikaanse presidentsverkiezingen heeft gewonnen. Ik geloof dat dat waar is. Maar hoe bepaal je dat? Is het omdat hij de meeste stemmen van burgers heeft gekregen? Of is het omdat hij de meeste stemmen heeft gekregen in het electoral college? En hoe weten we dat die kloppen? Het is onmogelijk om al die stemmen zelf te tellen. En dat Biden meer stemmen heeft gekregen dan Trump is niet te ontkennen, maar of het aantal uitgebrachte stemmen precies overeenkomt met het aantal geregistreerde stemmen is al veel minder zeker (sterker nog, het is zeer waarschijnlijk dat dit niet precies overeen komt).
2. En dat leidt tot punt twee: het is simpelweg onmogelijk voor mensen om de objectieve werkelijkheid volledig te kennen. Of zelfs maar te benaderen. Zelfs niet voor hele slimme mensen die hun hele leven hebben besteedt aan kennis vergaren. Je moet dus vertrouwen op de kennis en ervaringen van anderen. Veel meer dan een gesprek over ‘wat is waar’, is het nodig een gesprek te hebben over wie vertrouw je, en waarom? Waarom is de ene bron betrouwbaarder dan de andere? De combinatie van kennis en logica is ook in deze wereld een onderscheid te kunnen maken tot zin en onzin. Maar het is altijd goed om ook al lijkt een discussie zinloos te beseffen dat je ook maar voortbouwt op beweringen van anderen.
3. Het helpt dan denk ik om waarheid niet te benaderen als een dichotomie: waar/niet-waar, maar als een kansberekening: 80% kans dat iets waar is bijvoorbeeld. Mensen zijn hier heel slecht in, en dat is een belangrijke reden dat mensen zo vaak de mist in gaan, en er van die felle discussies ontstaan. Een kanttekening of een ander perspectief staat dan al snel gelijk aan ontkenning, een tussenweg is onmogelijk.
Neem de discussie over of de coronavaccins DNA kan veranderen, aangesneden door Okto hierboven (ik heb hier overigens geen verstand van). Deze discussie in termen van kansen gieten is veel vruchtbaarder dan er een ja/nee discussie van maken. Dan komt er ruimte voor: ja, DNA zou theoretisch aangepast kunnen worden, maar die kans is zo klein en het effect zo gering dat er geen reden is om bang te zijn voor het coronavaccin. En het wordt ook makkelijker om nieuwe informatie op te nemen, omdat je beeld niet volledig onderuit gehaald wordt maar alleen aanpassing behoeft.
Natuurlijk is het vaak lastig om te bepalen wat waar is, maar sommige voorbeelden zijn relatief eenvoudig. Neem “Biden heeft de verkiezingen eerlijk gewonnen”. Eerst moeten we het eens zijn over de betekenis van de uitspraak. Het moeilijkste begrip is “eerlijk”. In de context van de discussie over de recente presidentsverkiezingen in de VS is het duidelijk dat dit betekent: “zonder dat er op grote schaal sprake was van malversaties, zoekmaken van stemmen, geknoei met stem-machines, etcetera.” Ik denk dat we het er gemakkelijk over eens kunnen zijn dat de zin waar is. Immers, Trump en zijn advocaten hebben werkelijk alles op alles gezet om verkiezingsfraude aan te tonen. Ze hebben meer dan 60 rechtszaken aangespannen, maar die zijn op één na allemaal verloren of niet ontvankelijk verklaard.
Met het tweede punt ben ik het natuurlijk helemaal eens. Inderdaad, vaak lukt het niet om vast te stellen wat waar is en wat niet, en in elk geval kunnen we dat vrijwel nooit in ons eentje. We zullen ons vrijwel altijd moeten beroepen op expertise van anderen. En dat roept de vraag op: wie vertrouwen we, en waar is dat vertrouwen op gebaseerd? In de praktijk lukt het dan overigens vrij aardig om zin van onzin te onderscheiden. Scholing en oefening helpen daarbij. Wat niet helpt is een houding van universeel wantrouwen jegens deskundigheid.
Voor het derde punt zou ik graag een onderscheid maken tussen “wat betekent het dat bewering X waar is?” en “hoe kunnen we nagaan of bewering X waar is, en hoeveel zekerheid levert onze methode op?” Voor het voorbeeld van de vraag naar de veiligheid van het covid-19 vaccin zou ik me bij voorbeeld kunnen verdiepen in de gebruikte technologie, ik kan bij experts te rade gaan, ik kan inschatten wat de overeenkomsten en verschillen zijn met eerdere vaccinaties, etcetera. Uiteindelijk hak ik dan de knoop door en besluit ik dat ik het vaccin ga nemen als het wordt aangeboden. Betekent dit dat ik honderd procent zekerheid heb dat het vaccin veilig is? Nee, dat niet, maar ik weeg de risico’s tegen elkaar af.
Interessant genoeg werden er op internet weddenschappen aangeboden aan Qanon complotdenkers. “Als jij zo zeker weet dat Trump op de dag voor de inauguratie van Biden een grote operatie zal leiden om de kinderbloed-drinkende Democraten te vernietigen, zullen we er dan een weddenschap over afsluiten?” Niemand ging daar op in. Dit zou weleens kunnen betekenen dat complotdenkers er helemaal niet zo sterk van overtuigd zijn dat hun complotgedachten waar zijn. Waarom verkondigen ze ze dan? Misschien omdat het troost geeft? Misschien omdat het complot-verhaal onzekerheden aan het oog onttrekt die te onaangenaam zijn om onder ogen te zien? Misschien omdat ze met die complotgedachten bij een groep horen?
Dat geldt ook, is mijn ervaring, voor klimaat-pseudosceptici. Ik vraag ze wel eens naar hun 5 meest overtuigende bezwaren tegen mainstream klimaatwetenschap. Of naar één enkele informatiebron waar ik dergelijke bezwaren kan vinden, zonder dat ik ze met een lampje moet zoeken tussen allang weerlegde beweringen en drogredenen. Ik heb nog nooit antwoord gehad op zo’n vraag.
[ Maar dit feit maakt in kringen van wetenschapsontkenners uiteraard totaal geen indruk. Integendeel zelfs. “Ik vind het nogal uit de hoogte om met je opleiding te schermen en te doen of jij het dan beter weet!” ]
Complotdenkers kunnen de idiote spagaat maken om enerzijds te beweren dat de hele wetenschap én overheid wereldwijd samenspant inzake corona en klimaatopwarming e.d., en tegelijkertijd presenteren ze de ene na de andere wetenschapper/arts/expert/deskundige om hun punt te bewijzen.
Zo ook wordt bv Karel van Wolferen steevast als oud-NRC correspondent/journalist gepresenteerd om extra waarde aan zijn mening te geven. Ja, van die vermaledij MSM-krant…
Precies!
@3.1
En als de Trumprechters in het hooggerechtshof anders hadden besloten? Waren we het er dan nog steeds over eens dat de bewering waar is? Ik denk het wel, maar het laat ook zien dat uitspraken van rechters niet voldoende bewijs zijn voor de waarheid van deze stelling.
De verkiezingen in de VS zijn uiteindelijk gebaseerd op een heel stelsel van door mensen bedachte regels en normen, die worden onderschreven door de bevolking van de VS. Als daar geen discussie over is, is bepalen wie de verkiezingen wint makkelijk. Als daar wel veel discussie over is, wordt het lastiger. Nu worden de verkiezingen in de VS nog wel voldoende onderschreven dat een bewijs op basis van het bestaande regelkader voldoet om te zeggen dat Biden de verkiezingen heeft gewonnen. Maar als dat niet gebeurt, wat dan? Heeft Loekasjenko de verkiezingen gewonnen? Morales? En uit de VS, Bush?
Ook in het geval van de verkiezingen in de VS is het nuttig om foutmarges te hanteren. Er gaan altijd dingen mis bij de verkiezingen in de VS, maar de schaal waarop dat gebeurt is zo veel kleiner dan het verschil in stemmen tussen Biden en Trump dat de kans dat dit niet klopt verwaarloosbaar is. En daar is door alle hertellingen veel bewijs voor.