ONDERZOEK - Publieksopvattingen over cryptovaluta, een gastbijdrage van Joost van Spanje (Royal Holloway University of London) en Manuel Kaal (Kantar Public).
Sinds november is Bitcoin weer af en toe in het nieuws. Na de hype in 2017 was de digitale munt drie jaar lang uit het zicht. Houdt Bitcoin ons land nog bezig na de recente wederopstanding? Uit onderzoek blijkt desinteresse – behalve bij een smalle coalitie van kansrijke Nederlanders.
“Uiteindelijk zal de wereld één valuta hebben. Het internet zal één valuta hebben. Persoonlijk geloof ik dat dit Bitcoin zal zijn.” De algemeen directeur van Twitter, Jack Dorsey, laat geen twijfel bestaan over zijn geloof in de digitale munt. Dorseys andere bedrijf, betalingsverwerker CashApp, bezit nu voor ruim 130 miljoen euro aan bitcoin. Bitcoin blijft voorlopig wel bestaan, wat je er ook van vindt.
Wat vinden Nederlanders van Bitcoin? Jarenlang hebben de meesten niets geweten van Bitcoin of van de duizenden andere cryptovaluta die volgden. Die munten waren speeltjes van een select gezelschap, totdat een explosieve prijsstijging in 2017 een breed publiek trok. Drie jaar terug bezat naar schatting rond een half miljoen Nederlanders cryptovaluta. De crash die volgde verminderde dit met 100.000.
Maar nu is de prijs hoger dan ooit. Wellicht deels een weerspiegeling van de ontwikkeling die Bitcoin heeft meegemaakt: programmeurs wereldwijd hebben het project verder ontwikkeld, beursanalisten hebben hun vertrouwen erin uitgesproken, cryptodiensten zijn in veel landen niet verboden (maar juist onder toezicht geplaatst), en de dagelijkse over het netwerk verstuurde waarde is gestaag gegroeid.
Deels is de recordprijs van Bitcoin ongetwijfeld ook te danken aan maatschappelijke ontwikkelingen. De rente is extreem laag en de geldhoeveelheid die door centrale banken de laatste jaren in omloop is gebracht is zonder weerga. Cheques zijn uitgeschreven aan vele bedrijven; helikoptergeld uitgestrooid over honderden miljoenen Aziaten en Amerikanen. Een enorm contrast met de schaarste van Bitcoin.
Onlangs kocht een paar bedrijven veel bitcoin. Voorbeelden zijn verzekeraar MassMutual, databedrijf Microstrategy – dat grofweg 2 miljard euro aan bitcoin bezit – en betalingsverwerker PayPal. Al zijn sommige experts, zoals Nouriel Roubini (hoogleraar economie aan New York University), bijna even kritisch over Bitcoin als in 2017, veel anderen laten zich nu genuanceerder uit. Het beeld is gekanteld.
Hoe is de publieke opinie in ons land nu? Hoeveel Nederlanders bezitten cryptovaluta, hoeveel zouden het willen bezitten en hoeveel verwachten het te gaan bezitten? Zijn dat progressieven of juist niet? Armen die een gokje wagen of juist vermogenden? En wat vinden Nederlanders van de munt, en welke reactie willen ze van de overheid? Is het een bubbel? Tot slot, gaat Bitcoin naar 100.000 euro?
We vroegen het 1.238 mensen, representatief voor alle volwassen Nederlanders. Het bleek dat 3,3% van hen cryptovaluta bezit. Dit komt overeen met zo’n 430.000 personen. De helft zit er voor meer dan 300 euro in; de anderen voor minder. Nog eens 1% zou graag bitcoin bezitten, weer 2% verwacht het te bezitten in 2025, 2% anderen hadden ooit crypto. Bij liefst 92% vliegt crypto onder de radar.
Degenen die crypto hadden, hebben, willen hebben of verwachten te gaan hebben maken in totaal slechts 8% van de respondenten uit. Toch kunnen we een voorzichtige profielschets maken: ze zijn relatief vaak man, onder de zestig en hoger opgeleid. Het gaat veelal samen met een hoog inkomen en huiseigendom, en er zitten veel ondernemers bij. Een coalitie van kansrijken, die vaak VVD stemmen.
Kijkend naar alle respondenten vallen de lage verwachtingen op. Slechts 2% denkt dat de meeste mensen Bitcoin gebruiken in 2030, 2% ziet het ooit de euro vervangen en nog geen 6% verwacht een prijs van 100.000 euro. Dit laatste ondanks behaalde resultaten uit het verleden: als je zou uitgaan van de gemiddelde jaarlijkse uitbundige prijstoename sinds 2009, dan zou je die prijs in 2022 verwachten.
Het is ook mogelijk dat de munt plots waardeloos zal raken, of een bubbel zal blijken. Slechts 4% van de respondenten durft die mogelijkheid uit te sluiten. Bovendien is Bitcoin, waarvan de prijs wordt gemanipuleerd (volgens 20%), een milieuramp (13%) die economische ongelijkheid vergroot (19%) en er vooral is voor criminelen en terroristen (29%) en maken hacks en fraude het kwetsbaar (35%).
Toch vindt maar 19% dat Bitcoin moet worden verboden en 23% vindt van niet; krap 11% tegen 29% wil straf voor alle aanbieders van bitcoin. De groep die bij uitstek negatief over Bitcoin is, en dan ook repressief beleid wil, zijn zestigplussers. Hogeropgeleiden en VVD-kiezers zijn juist minder geneigd tot beteugeling van Bitcoin. Van de VVD-stemmers van 2017 is 17% voor een verbod en 35% tegen.
Aan de positieve kant vindt 10% dat Bitcoin financiële privacy biedt en 18% dat het de macht van banken en overheid beperkt. Andere mogelijke voordelen vonden nauwelijks weerklank, bijvoorbeeld dat het spaarders bescherming biedt tegen inflatie (3%) of mensen in ontwikkelingslanden helpt (2%). Van 9% mag de belastingaangifte wel in bitcoin en 2% vindt dat de overheid veel bitcoin moet kopen.
Maar de overheid, die wordt niet geleid door Jack Dorsey.
Genoemd onderzoek is uitgevoerd door Kantar Public. Een steekproef van 2.000 Nederlandse volwassenen is getrokken uit het Kantar Public Panel, dat 110.000 leden telt. Dit heeft geleid tot 1.238 respondenten die de vragenlijst hebben ingevuld, een respons van 62%. De respondenten zijn ondervraagd van 17 tot en met 21 december 2020. De resultaten zijn herwogen naar de Gouden Standaard op de kenmerken geslacht, leeftijd, opleiding, regio, huishoudgrootte en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017.
Reacties (24)
Ik denk dat bitcoin een goed voorbeeld is van het feit dat werkelijk bijna niemand de economie meer snapt.
Mezelf incluis.
Er lijkt me een verschil tussen economie snappen en valuta creëren op de computer.
Zo staan er duizenden computers/servers Bitcoins te “minen”, leg dat maar eens uit, maar dat het (steeds meer) stroom vreet is zeker.
Ik vergelijk het maar met bijzondere schelpen die in het binnenland van Afrika als muntgeld dienden. Natuurlijk, je kon een barre lange tocht naar de kust ondernemen om die schelpen op het strand te zoeken, maar dan had je ook zoveel tijd en werk er in gestoken dat die schelp dat automatisch waard was.
Lastiger te begrijpen is dat er een maximum aan het totale aantal Bitcoins zit dat gecreëerd kan worden. Dat houdt dus op termijn mijns inziens een gegarandeerde waardestijging in als de Bitcoin mainstream gaat. Dat riekt naar opzet van iemand die daar heel rijk van gaat worden.
Overigens begreep ik van een bezitter van Bitcoins dat een crimineel allang geen Bitcoins meer gebruikt, maar andere cryptovaluta waar de gang van zaken nog moeilijker te traceren is. Diezelfde bezitter zit met een paar honderd euro in verschillende andere cryptovaluta in de hoop dat één er van net zo succesvol wordt als de Bitcoin.
Dat er een maximum aantal bitcoins is, is min of meer noodzakelijk. Als er steeds bitcoins bijkomen, gaat de waarde een keer omlaag.
Maar ik vermoed dat de uitvinder van bitcoin een paar bitcoins in zijn zak gehouden heeft.
[ Dat er een maximum aantal bitcoins is, is min of meer noodzakelijk. Als er steeds bitcoins bijkomen, gaat de waarde een keer omlaag. ]
Als er meer gehandeld (geruild in feite) wordt met een bepaalde valuta is er daar ook meer geld van nodig, ander gaat de valuta in waarde omhoog, niet omlaag.
Als een afgesloten dorp met 10 inwoners 100 euro heeft om onderling te handelen, heeft ieder ongeveer 10 euro om van alles te betalen en te sparen. Als dat inwoneraantal plots groeit naar 100 inwoners, heeft iedereen nog maar 1 euro om het tienvoudige aan goederen en diensten te betalen. Dus moet de geldhoeveelheid groeien om het aantal gebruikers van voldoende handelsmogelijkheden te voorzien. Doe je dat niet dan stijgt de waarde van de valuta enorm en moet je de munteenheid in stukjes opknippen om nog te kunnen handelen in kleine waarden. Met een cryptomunt is dat vrij makkelijk is mij verteld.
Ons papiergeld heeft waarde, doordat we in de gevangenis komen als we geen belasting betalen.
De bitcoin heeft geen intrinsieke waarde. Iedereen met de juiste kennis kan een blockchain starten.
Ik denk dat de bel een keer barst.
Ons papiergeld heeft geen waarde anders dan de productiekosten van een paar centen per papiertje of muntstuk.
Het grootste deel van ons geld staat trouwens slechts als cijfertje op allerlei (bank)rekeningen waar geen papier of munten aan te pas komen.
Geld, fysiek als muntje of elektronisch als cijfertje op een bankafschrift, is vertrouwen dat je er nu en in de nabije toekomst bepaalde dingen voor kunt kopen voor een zekere waarde.
Als de waarde van geld puur op vertrouwen gebaseerd is, kunnen bitcoins hun waarde behouden.
De theorie dat ons geld uiteindelijk zijn waarde behoudt door de plicht om belasting te betalen vind ik geloofwaardig.
Dorpjes in Afrika die prima functioneerden zonder geld, gingen pas geld gaan gebruiken toen koloniale bezetters belasting gingen heffen. (“hut tax”, rond 1900)
Households which had primarily been rural ranchers or farmers proceeded to send members to work in the cities or on colonial government-sponsored construction projects to earn money to pay the tax.
Klein voorbeeld: als morgenochtend Rutte waarschuwt voor grote aantallen valse briefjes van 50 in omloop, wil morgenavond niemand meer een briefje van 50 accepteren. Puur vertrouwen.
Groot voorbeeld: als morgen de EU en de US verklaren geen Turkse Lira meer te accepteren (om wat voor reden dan ook) zal de rest van de wereld meteen volgen, of het nu economisch gestoeld is of gewoon politiek. Puur vertrouwen.
Dat verhaal van de hut tax zie ik niet als de enige motivatie om te beginnen geld te gaan gebruiken. Zie het schelpen voorbeeld.
Geld is een smeermiddel dat ruilhandel in stukjes op kan delen en in tijd uit kan stellen.
Als de boer in het dorp een varken slacht moet hij meteen van al het vlees af. Hij kan moeilijk het hele varken direct ruilen met de bakker voor 1000 broden. Dus geeft hij aan de bakker, de smid en de kapper en zo voorts een stuk vlees en noteert vele schulden daartegenover die hij vroeger of later of voortdurend komt innen bij die bakker, smid en kapper.
Als je geld gebruikt hoef je geen schulden bij te houden en ben je vrij in de besteding van het geld bij een ander dan degene die jouw vlees heeft afgenomen. Ook zonder belastingen is geld noodzakelijk in een economie.
Punt is wel dat er in dat voorbeeld er een intrinsieke waarde is (de genoteerde schuld is in ruil voor geleverd vlees). Zo is met die mooie schelpjes (,edelstenen en het eerste geld, dat bestond uit stukjes edelmetalen) ook sprake van intrinsieke waarde. Iemand ruilt die (weliswaar luxe) goederen tegen andere goederen. Bij de bitcoin is daar geen sprake van. Het wordt “gemaakt” door stroom weg te gooien en het is zelf niets. Je zou kunnen zeggen dat dat met het huidige geld ook zo is, maar daar staat een overheid (met bijzonder veel bezittingen*) garant. Wie staat er garant voor bitcoin?
*en de mogelijkheid om (meer) bezittingen te innen. Je ziet gewoonlijk valuta ook vooral in waarde dalen op het moment dat die mogelijkheid in twijfel wordt getrokken (meestal als een overheid voor langere tijd niet in staat blijkt om voldoende bezittingen te innen ten opzichte van het uitgegeven geld).
Het is een beetje de vraag of de waarde van de valuta dan alleen daalt doordat de overheid niet meer slaagt in het innen van belastingen, of ook doordat de overheid minder bezit.
Frank en ik lijken hierover van mening te verschillen.
Wat heb je toch met die belastingen innen? Is dat een doctrine die ergens onderwezen wordt? Ook zonder munten kun je belasting innen, maar geld maakt het alleen maar makkelijker. Maar het is nog veel makkelijker voor het dagelijks leven.
Zonder munten kun je wel belasting innnen.
Maar zonder belasting is ons papiergeld niet meer waard dan wc-papier.
Vroeger kreeg geld waarde door een onderpand heeft (u kon uw guldens of dollars voor goud inwisselen).
Bitcoins hebben geen onderpand.
En bitcoins hebben geen intrinsieke waarde (de enorme schommelingen in de koers duiden daar ook op)
[ Maar zonder belasting is ons papiergeld niet meer waard dan wc-papier. ]
Leg dat nu eens helder uit. Dit zegt niets.
[ Bitcoins hebben geen onderpand. ]
Jouw briefje van 50 euro ook niet.
Heel vroeger kon je met je guldenbiljet of guldenmunt “aan toonder” goud ophalen bij de Nederlandsche Bank.
Wat wil je vandaag doen met je briefje van 50 euro bij welke nationale bank dan ook?
[ En bitcoins hebben geen intrinsieke waarde (de enorme schommelingen in de koers duiden daar ook op) ]
Goud kan ook enorm in waarde schommelen, een waarde die niets meer met de kosten van het delven van goud te maken heeft.
Bitcoins worden gedelfd op een elektronische manier. Die (hoge) kosten staan ook in geen verhouding tot de marktwaarde.
Het kost tegenwoordig minder moeite om een zak schelpjes naar de binnenlanden van Afrika te brengen, dan een paar nieuwe bitcoins te delven.
Dat is natuurlijk ook een reden dat schelpjes niet meer als geld gebruikt worden, en edele metalen wel hun waarde behouden.
De intrinsieke waarde van een bitcoin is ongeveer hetzelfde als de intrinsieke waarde van het grootste priemgetal, of het 10-miljoenste cijfer achter de komma van pi: we kunnen het rekenwerk bewonderen.
Jouw geld is grotendeels een getalletje op een computerscherm waar slechts een belofte achter zit. Namelijk dat jij het kan komen ophalen om het als papiergeld mee te nemen of om het getalletje deels op iemand anders zijn rekening bij te tellen zodat je iets betaald hebt. Er zit allang geen belofte van goud meer achter, niet eens een schelpje.
Goud is gewoon maar een stukkie metaal dat je niet kunt eten en plots meer waard wordt omdat ergens een oorlog uitbreekt, zonder dat de kosten van het gouddelven zijn veranderd.
Geen zinnig persoon zal zijn reddingsboot voor goud verkopen op een zinkende boot.
Ook een van Gogh is een stukkie doek met wat verf er op, de waarde is volkomen los van het materiaal en de arbeid.
[ maar daar staat een overheid garant ]
Wat bedoel je daarmee? Als morgen de euro 90% in waarde verliest kan ik echt niet bij de overheid aankloppen om dat aan te vullen. Zie de hyperinflatie in Duitsland.
In een markt met steeds meer vraag en nauwelijks aanbod, stijgen prijzen uiteraard hard. Wat veel Bitcoinbezitters niet lijken te begrijpen is dat ze hun ‘winst’ pas hebben op het moment dat ze daadwerkelijk verkopen. De enkeling die zo verstandig is om zijn/haar winst werkelijk te verzilveren maakt alleen grote winsten doordat andere Bitcoinbezitters geld in het systeem stoppen. Het is uiteindelijk een zero sum game waarbij ook nog bitcoins weglekken doordat wachtwoorden worden verloren. Als er mensen rijk van worden, worden andere mensen er arm van.
De acceptatie als betaalmiddel gaat uiterst traag en ik vraag me af of die er ooit gaat komen. De hype van de Bitcoinapparaten in de supermarkt en afhaalpizza betalen met Bitcoin ligt al een flinke tijd achter ons. En technisch is het gewoon een onhandig/onmogelijk betaalmiddel voor dagelijks gebruik. De koers is daarvoor ook nog eens veel te volatiel. Erg onhandig als je koffie de ene dag 3 keer zo duur is als de andere.
Criminaliteit kan de koers van cryptovaluta* wel stabiel houden, zolang dat getolereerd wordt. Bedenk dat criminele waar enorm veel verlies kent (een dief kan een gestolen inboedel vaak maar tegen een fractie van de dagwaarde verkopen, gesmokkelde drugs en ivoor worden vernietigd als douane/politie het onderschept en bij veel stappen moeten tussenpersonen en ambtenaren worden gekocht). Op dezelfde manier schrijven criminelen hun vergaard geld ook gewoon deels af (witwassen op andere wijze kost ook geld), dus die malen er niet om als ze op cryptovalutatransacties forse verliezen maken vanwege waardefluctuaties. Dat is een standaard kostenpost in dat businessmodel. Zonder dat voorzie ik eerder een tulpenbollenscenario, tenzij overheden (eventueel indirect, via banken) cryptovaluta gaan garanderen.
*Voorwaarde is wel dat criminele geldstromen een significant deel van de handel uitmaken.
We vroegen het 1.238 mensen, representatief voor alle volwassen Nederlanders. Het bleek dat 3,3% van hen cryptovaluta bezit. Dit komt overeen met zo’n
430.00041 personen./ftfy
Dit komt overeen met zo’n 430.000 personen op een populatie van 13 miljoen.
Bitcoin. Eindige hoeveelheid. Waarde wordt bepaald door vraag en aanbod.
M.a.w. Je maakt pas winst als je de gekochte bitcoin voor meer kunt verkopen dan dat je er voor betaald hebt.
De waarde zal alleen stijgen als de vraag groeit.
Dus hoe meer mensen er mee doen, des te groter moet de toekomstige vraag worden. Tenminste als ze allemaal winst willen maken.
Dit is niets meer en niets minder dan een piramide spel.
Of de vraag nu groter wordt omdat meer mensen mee gaan doen of omdat de mensen die meedoen meer bitcoins willen maakt niet uit.
Stopt de vraag dan stopt de groei.
Het is dat we aan het begin zitten en de potentiële groei nog nagenoeg oneindig lijkt dat men denkt dat dit een duurzaam systeem is. Echter op een moment wordt men wakker en stort het in.
Salvador Dali Effect. Ponchi Scheme. Piramide spel. Puur en alleen gebaseerd op vertrouwen/geloof.
Met als hebzucht als grondslag. blah
Voor mij lijken de bitcoins ook een piramide-spel.
Helemaal zeker weet ik het niet: de waarde van goud komt meer door de zeldzaamheid dan door de nuttige toepassingen.
En het aantal bitcoins is eindig, dus ze zijn zeldzaam.
Het aantal bitcoin-systemen is weer niet eindig.
Bronzen ringen, smalle baren en kleine bijlen waren in Centraal-Europa het eerste ‘geld’
Vroege Bronstijd (2150-1700 voor Christus)
https://www.nrc.nl/nieuws/2021/01/20/bijltjes-en-ringen-om-in-de-bronstijd-mee-te-betalen-a4028469
Inderdaad. In die tijd had geld nog waarde zonder dat de belastingdienst achter mensen aanzat.
Al vind ik dat die bronzen ringen ook een esthetische waarde (dus intrinsieke waarde) hebben.