Een boekbespreking

Het is maar weinigen gegeven die op een humoristische manier de saaiheid en de leegte van bepaalde werkkringen weten te beschrijven. Herman Brusselmans deed het eerder in de roman De man die werk vond waarin hij de nietigheid van het werk van een bibliothecaris in een bedrijfsbibliotheek op hilarische wijze neerzet. Doordat hij inzag dat dit werk hem niet veel verder zou brengen in zijn leven, probeerde hij er maar het beste van te maken door de hele dag Jupilers te drinken en zijn klanten op surrealistische manier te woord te staan. Het is de combinatie van gortdroge humor en angst voor het leven die het werk van Brusselmans kenmerkt en die hij aanstekelijk over weet te brengen op de lezer.

De debuutroman Ik ben omringd door debielen en ik voel me goed van Stefan Nieuwenhuis begint op een soortgelijke wijze waarbij de hoofdpersoon David werkt als Arbo arts in een middelgroot bedrijf dat op een dag bezoek krijgt van een delegatie van het hoofdkantoor in Amerika die gekomen is om het slechte nieuws mee te delen dat er flink moet worden gesneden in het personeelsbestand. In het begin vindt David het nog wel komisch omdat een aantal van zijn collega’s die hij liever kwijt van rijk is, tot de uitverkorenen horen. Als echter blijkt dat ook hem hetzelfde lot is beschoren, kan hij het haast niet geloven. Weliswaar had hij weinig op met zijn baan, maar het verschafte wel de nodige zekerheid.

De manier waarop Nieuwenhuis deze gebeurtenissen in de hoofdstukken beschrijft, is de minst geslaagde van het boek. Er wordt flink afgegeven op zijn collega’s, iets waar Brusselmans het patent op heeft, maar dan zodanig dat het net allemaal iets teveel van het goede is. Nieuwenhuis gebruikt woorden als teringlijders en kwezels en dat maakt hem in sommige passages een vuilspuittende puber.

Interessanter wordt het wanneer hij David een nieuwe invulling geeft bij zijn pas verworven (gedwongen) vrijheid, met een jaar lang doorbetaald loon.
Zijn thuissituatie is daarbij echter niet erg uitnodigend. Daar wacht hem het vooruitzicht om de dagen door te brengen met zijn labiele vriendin Mandy die haar dagen slijt met het kijken naar belprogramma’s en niet in staat is om tot enige beweging te komen. Deze Mandy heeft ook nog een oom, Sjarrel, zo’n oom die alles regelt en ook nog eens overal verstand van heeft. Mandy is de lievelingsnicht van Sjarrel en deze wil natuurlijk niet dat zijn nichtje ook maar een haar gekrenkt wordt. Hij is de zorgdrager van de familie waarbij hij geen hardhandige middelen schuwt, tegen wil en dank van David. Het is hem er dus alles aan gelegen om zijn ontslag maar even voor zich te houden.

Het gevolg is dat hij een web van leugens om zich heen moet spinnen om niemand te laten merken dat hij geen baan meer heeft. Tegen de buren suggereert dat hij één of andere vreemde ziekte heeft en tijdelijk het wat rustiger aan moet doen, terwijl hij tegen zijn vriendin zegt dat hij nog teveel vakantiedagen over had die hij nu moet opnemen. Om aan zijn thuissituatie te ontsnappen, huurt hij een stacaravan op een camping in de buurt waar hij zich dan kan gaan wijden aan zaken die hem het meest aan het hart liggen en waar het de laatste tijd niet van gekomen is. Uiteraard komt daar niets van terecht want tegelijkertijd ontwikkelt er zich een soort gekte in David die hem voortdurend in benarde situaties terecht laten komen en ook moet hij zich steeds in bochten wringen om zich te kunnen verantwoorden ten opzichte van zijn omgeving. Nieuwenhuis laat op sublieme wijze de uitwerking van David’s leugens bij elkaar komen en het kost hem bijna zijn nek, maar uiteindelijk weet hij zich er toch uit te redden. Maar je moet niet vragen hoe. Knap is de manier waarop Nieuwenhuis de beschrijving van zijn gedachten weet om te draaien naar de werkelijkheid.

Nieuwenhuis is een talentvol nieuw schrijver. Eerder verscheen van zijn hand Dan liever de lucht in, een bundeling van zijn korte verhalen op het webmagazine Van Speijk. Zijn roman Ik ben omringd door debielen en ik voel me goed is van het lichtere genre en lees je binnen een paar uur uit. En dat is soms ook wel eens prettig.

Van Speijk
Uitgeverij Passage