Een aarde zonder mensen: het kan!

GOED NIEUWS: Het kost slechts 200.000 jaar om alle herinneringen aan de menselijke beschaving van de aardbol te wissen.

Wat zou er gebeuren als de gehele mensheid in één flits van de aarde verwijderd kon worden? Niet via een nare kernoorlog of een akelige epidemie, maar gewoon even vriendelijk opgebeamed door Scotty, alle 6,5 miljard tegelijk. Hoe zou het de aarde en de overgebleven dieren en planten dan vergaan? Het wetenschappelijke tijdschrift New Scientist legde deze vraag voor aan een paar ecologen, paleontologen en andere wetenschappers. Het resultaat was een verhaal en een tijdslijn van 200.000 jaar waarin de menselijke voetafdruk op deze planeet langzaam wordt uitgevaagd tot praktisch niets…

Allereerst wordt de lichtvervuiling besproken: al vrij snel zullen de lampen die de nachthemel vervuilen doven (in 85% van Europa wordt het op dit moment niet meer echt donker). Energiecentrales zullen stilvallen als de brandstof niet meer wordt aangevuld en al snel zullen de steden, industriegebieden en autosnelwegen ‘snachts weer in duisternis gehuld zijn. Een enkel lampje dat direct wordt aangedreven door wind- of zonneenergie zal nog dapper doorbranden maar de afwezigheid van onderhoud zal ook deze lampjes na een paar maanden doen uitdoven.

Wat niet in het artikel staat maar waar ondergetekende als Nederlander natuurlijk wel direct aan denkt is het stilvallen van de gemalen. Het zal waarschijnlijk een kwestie van dagen of weken zijn dat alle polders oftewel: geheel West-Nederland weer onder water staat, zoals het hoort.

Vervolgens zal de luchtvervuiling afnemen, binnen drie maanden zijn de antropogeen verhoogde concentraties stikstof- en zwaveldioxide uit de atmosfeer al sterk verminderd. Methaan doet er 10 jaar over om weer op het pre-homo modernus niveau te komen.

Ondertussen is ‘het grote slopen’ al begonnen: gebouwen, bruggen en wegen kraken onder vorst, vocht en hitte. Boomwortels drukken betonconstructies uit elkaar en in ieder richeltje groeien mossen en grassen. Terwijl de meeste huizen zijn gebouwd om minstens 60 jaar mee te gaan, bruggen 120 en stuwdammen 250 jaar, zal het verval zonder onderhoud veel sneller gaan. De meeste wegen en gebouwen zijn al binnen 20 jaar overwoekerd, grote agglomeraties als Londen of Parijs doen er wat langer over: 50 jaar. Eerst zijn de zwakkere houtconstructies aan de beurt, daarna de sjieke glazen kantoorpanden, maar zelfs de meest robuuste betonnen gebouwen raken in verval als ze niet worden onderhouden. Binnen twee eeuwen zijn het allemaal ruïnes.

Wegen in de tropen zullen snel overwoekerd zijn met struiken terwijl in koudere gebieden dit proces langzamer gaat. Onderzoek in Canada wees uit dat binnen 50 jaar 80% verdwenen is, na 200 jaar ongeveer 95%.

De 430 kerncentrales op aarde zullen bij een plotseling vertrek van de mens oververhitten en ontbranden. Grote hoeveelheden radioactiviteit komen daarbij vrij. Maar daarover moeten we ons volgens milieubioloog Ronald Chesser uit Texas niet te veel zorgen maken. Al snel zullen in de radio-actief besmette gebieden weer muizen, ratten, honden en katten rondstruinen zoals dat ook bij Tsjernobyl ging. Een bijzondere vrouw op een motor tekende een paar jaar terug een beeldverslag op van de situatie rondom Tsjernobyl dat misschien wel aangeeft hoe de aarde er uit ziet 20 jaar na het vertrek van de mensheid?

De miljoenen hectare graan, rijst en soja zullen langzaamaan verdwijnen. In Noord-Amerika vergrassen de omgeploegde akkers uiteindelijk weer tot een grote prairie waar waarschijnlijk enkele kuddes verwilderde koeien en paarden zullen grazen. Onze huidige veestapel zal decimeren maar overlevingskansen voor het vee zijn er wel degelijk. Zoals al eerder bleek in Argentinië waar voor de definitieve kolonisatie koeien zelfstandig overleefden op de nog wilde pampa. Volgens de schrijvers van het New Scientist artikel hebben GM-gewassen weinig overlevingskansen vanwege onvolkomendheden in het ontwerp, ze houden het hooguit nog 20 jaar uit.

Diersoorten die sterk onder druk staan van de menselijke overexploitatie zullen direct lucht krijgen bij het verdwijnen van de mens. Maar voor sommigen als de cheetah of de Californische condor is het eigenlijk al te laat. Zij overleven nu nog alleen dankzij beschermende maatregelen van de mens. Over de Limburgse korenwolf staat niks vermeld. Vispopulaties zullen zich waarschijnlijk binnen 50 jaar herstellen, mits er al geen onherstelbare schade is gedaan aan de het mariene ecosysteem zoals zich al heeft voltrokken bij de Canadese kabeljauw: die komt niet meer terug. Het oppervlaktewater zal binnen een halve eeuw weer verschoond zijn van een verhoogde concentratie fosfaten, dat dan weer wel.

Na 1000 jaar zijn de meeste bakstenen en betonnen bouwwerken verdwenen. Binnen 50.000 jaar zal bijna al het plastic afgebroken zijn. Na 50.000 jaar herinneren nog slechts enkele archeologische relicten aan de menselijke beschaving op aarde.

CO2 is de meest onvoorspelbare vervuiling. Het zal nog minstens 1000 jaar duren voordat de oceanen het surplus aan CO2 hebben geabsorbeerd en de CO2-concentratie terug is op pre-industrieël niveau. Tot die tijd zou de temperatuur op aarde kunnen blijven stijgen waarmee de ontdooiing van de permafrost zal doorzetten. Als dit gebeurt komen er enorme hoeveelheden methaan in de atmosfeer wat de opwarming nog verder kan doen toenemen.

In de afzettingen op de bodem van meren en zeeën getuigt een afwijkende laag met een hoog gehalte aan zware metalen nog van het industriële tijdperk. En in de atmosfeer zullen specieke fluorgassen met een halfwaardetijd van enkele tienduizenden jaren nog lang blijven rondzweven. Duizenden jaren van erosie en nog een ijstijd of twee spoelen en schuren de overblijfselen van de menselijke soort en haar grootse verrichtingen voor het merendeel weg. En ook al blijven sommige chemicaliën en kernafval nog lange tijd actief kan men zeggen dat, op een paar merkwaardige fossielen na, het bewijs van de menselijke beschaving binnen zo’n 200.000 jaar is verdwenen.

▪ Bron: Imagine Earth without people (NewScientist)
▪ Korter artikel in de Times: 200,000 years for all trace of Man to vanish from the Earth. Inclusief een kekke tijdslijn met de hoogtepunten van het uitpoetsen van de menselijke beschaving.