In de berichtgeving over de uitslagen van de Europese verkiezingen afgelopen weekend overheerste de (verwachte) winst van radicaal rechts en de (onverwachte) blufpoker van de Franse president die meteen nieuwe parlementsverkiezingen uitschreef. Frankrijk en Duitsland zijn de grootste landen in Europa. Niet gek dat daar eerst naar gekeken wordt. Maar hoe zit het in de rest van Europa? Hier volgen enkele verkiezingsuitslagen uit landen die minder vaak in het nieuws komen.
Om te beginnen is het opmerkelijk dat er donderdagmiddag bij het schrijven van dit artikel nog steeds geteld werd in meer dan tien van de 27 staten. Dit als voorbehoud bij dit rondje Europa. Plusjes en minnetjes bij de resultaten zijn ten opzichte van 2019. De beoogde partijfamilie heb ik voor zover nodig toegevoegd. Een overzicht van de resultaten per Europese partijfamilie vind je hier bij Reuters.
Ierland
Dit is een van de staten waar nog geteld wordt. Ierland heeft een ingewikkeld kiessysteem en er waren tegelijkertijd ook locale verkiezingen. De nog niet officiële uitslag voor het EP is daar: 3 zetels voor onafhankelijke kandidaten (+2), Sinn Féin 3 (Left, +2), Fine Gael 3 (EPP, -2), Fianna Fáil 3 ( Renew, +2), Greens 1 (Greens/EVA, -1), Aontú 1 (een conservatieve afsplitsing van SF, +1). Bij de locale verkiezingen behaalden de kandidaten van Sinn Féin een minder fraaie uitslag . The Guardian: ‘Kiezers in Ierland hebben de centristische regering gesteund, Sinn Féin de les gelezen en bij lokale verkiezingen een handvol extreemrechtse kandidaten gekozen.‘
Zweden
Ook Zweden telt de stemmen nog voor 21 afgevaardigeden naar het Europarlement. Voorlopig is dit de stand: Sociaaldemocraten 5 zetels, Moderaterne (centrum-rechts, EPP) 4, Groenen 3, Zweden Democraten 3 (ECR +1), Vänsterpartiet 2 (Left, +1), Centerpartiet (Renew) 2, Christendemocraten (EPP) 1, Liberalen (Renew) 1. De samenvatting van Euractiv: ‘De Zweedse Groenen hebben onverwachts (in percentage met 0,2 pp, jvd) gewonnen van de (extreemrechtse) Zweden Democraten ( ECR), en de regerende liberalen hebben ternauwernood kunnen voorkomen dat ze uit het Europees Parlement werden gezet.’ De Zweden stemden voor de oppositie en tegen de zittende centrum-rechtse regering.
Finland
Hier won de regerende Nationale Coalitiepartij wel: 5 zetels (EPP, +1), Maar de linkse VAS won ook: 3 zetels (Left, +2). Verder: Sociaaldemocraten 2, Centrumpartij 2 (Renew), Groenen 2 (-1), Finnenpartij 1 (ECR -1), Zweedse partij 1 (Renew). Radicaal rechts is op z’n retour in de Scandinavische landen constateert Le Monde.
Denemarken
In Denemarken won de Socialistische Volkspartij 3 zetels (Greens/EVA, +1) De regerende Sociaaldemocraten van premier Mette Frederiksen, behaalden ook 3 zetels, Venstre 2 (Renew, -1), Liberal Alliance behaalde voor het eerst een zetel; de partij is nog niet aangesloten bij een Europese politieke familie. Ook de nieuwe ‘Denemarken Democraten’ behaalden een zetel, evenals de Conservatieven (EPP), de Deense Volkspartij (ID), Radikale Venstre (Renew), de rood-groene Eenheidslijst (Left) en de Moderates (Renew). De drie regeringspartijen van Denemarken – de sociaaldemocraten (S&D), Venstre (Renew) en de gematigden (Renew) – behaalden 36,2%, een schril contrast met de 50,9% die ze bij de nationale verkiezingen van 2022 behaalden. De sociaaldemocraten behaalden met 15,6% het slechtse resultaat in meer dan 125 jaar.
Estland
Estland heeft maar zeven zetels te verdelen. Oppositiepartij Isamaa (EPP) won er twee, een winst van een zetel ten koste van de liberale Reform partij (Renew) die een afgevaardigde minder naar Brussel gaat sturen. De Centrumpartij (Renew) kreeg ook een zetel. De Sociaaldemocraten behaalden twee zetels. De conservatieve EKKRE (ID) bleef steken op een zetel. De opkomst was slechts 37,7%.
Kroatië
De conservatieve HDZ is in Kroatië nog steeds de sterkste met 6 zetels (EPP, +2). De sociaaldemocraten krijgen er 4. De nieuwe anti-Servische partij Domovinski pokret behaalde een zetel en zal zich wel bij een van de radicaal rechtse partijfamilies aansluiten. Het linkse politieke platform Možemo! (We Can!) kreeg ook een zetel. Deze partij is aangesloten bij de Greens/EVA. De samenvatting van Balkan Insights voor deze regio: ‘Centrumrechtse partijen vierden overwinningen in Kroatië, Griekenland en Bulgarije, maar ook extreemrechtse krachten boekten kleine vooruitgang in de regio, ondanks de lage opkomst.’ In Kroatië was de opkomst niet hoger dan 21.32%.
Slovenië
In Slovenië won de conservatieve SDS van Trump-adept Janos Janša vier van de negen zetels. De SDS, aangesloten bij de EPP zit sinds twee jaar in de oppositie. Regeringspartij Svoboda (Vrijheid), een sociaal-liberale partij verloor flink in verhouding tot de laatste parlementsverkiezingen en mag 2 afgevaardigden naar het EP sturen die zich weer zullen aansluiten bij Renew. De Groenen behaalden een zetel, de sociaaldemocraten ook (verlies van een) en de laatste zetel is voor het christendemocratische Nova Slovenija (ook EPP).
Roemenië
Na Polen heeft Roemenië van de Oost-Europese lidstaten het grootste aantal zetels: 33. Een derde daarvan gaat naar de sociaaldemocraten, acht naar de centrumrechtse Nationale Liberale Partij die is aangesloten bij de EPP. De twee regeringspartijen gingen als coalitie de verkiezingen in. Grote winnaar is de nationalistische AUR partij (ECR) die van een op zes zetels kwam. De partij streeft naar hereniging met Moldavië en baseert zich op de waarden ‘familie, natie, christelijk geloof en vrijheid’. Nieuw is SOS Roemenië met twee zetels. De EPP krijgt ook nog drie zetels van Verenigd Rechts en twee van de partij van Hongaren in Roemenië. Opmerkelijk is dat in Roemenië een man in z’n eentje een zatel wist te halen: Nicolae Ștefănuță. Hij zat al in het Europarlement sinds 2019 vanuit een centrum-rechtse partij en hield zich daar onder andere bezig met het budget voor de EU en het beleid op het gebied van milieu, gezondheid en voedselkwaliteit. In 2023 verruilde hij Renew voor de fractie van de Groenen.
Portugal
Portugal heeft net een tussentijdse parlementsverkiezing achter de rug waarbij de extreemrechtse Chega met 18, 1% 38 zetels won en de socialisten er met 28,7% 42 verloren. Nu kwam Chega (ID) niet verder dan 9,8%, goed voor 2 zetels. De socialisten behaalden er 8, de regerende (rechtse) sociaaldemocraten (aangesloten bij Renew) kregen er 7. Het Linkse blok en de communisten (Left) kregen elk een zetel (beide verloren er ook een). Het liberale initiatief (Renew) kreeg ook een zetel. De Dierenpartij PAN ging van 5% naar 2% van de stemmen en behaalde geen zetel. De opkomst was nog geen 37%.