#Dezeweek | Ik ben de walvis

COLUMN - Geen Johannes of Johanna dit keer. Nee, de prijs voor zeezoogdier van de week ging naar de naamloze potvis die op Terschelling was aangespoeld. Goo goo good job! De mediamachine draaide op volle toeren. Twitter, tv en de kranten besteedden er allen aandacht aan. Het blijft knap hoe Rob Bats, de burgemeester van het eiland, schijnbaar futiele gebeurtenissen die binnen zijn gemeentegrenzen plaats vinden, weet te hypen tot het zaken van landelijke proporties zijn. Eerder was de VVD’er burgemeester van het dorp Haren. Gelukkig liep het dit keer niet uit de hand; Bats wist immers wat hij moest doen, want: er is een protocol!

Het betreffende protocol is opgesteld omdat het in ons land niet zo vaak voorkomt dat er een levende walvisachtige strandt. Bovendien bestaat er de mogelijkheid dat het een emotionele aangelegenheid voor het publiek wordt, omdat de kans op sterven bij zo’n stranding aanzienlijk is. Wat er met al dode walvisachtigen gebeurt, is een stuk minder belangrijk. Blijkbaar verliest datzelfde publiek zijn empathisch vermogen als de beesten al dood zijn. Of er stranden gewoon veel meer dode walvissen: alleen al 522 dit jaar. Voor zulke grote aantallen is het ook veel te moeilijk om uitgebreide generaliserende protocollen te schrijven.

Het dienstdoende ministerie heeft natuurlijk wel wat beters te doen dan dat soort protocollen schrijven. Het is immers niet voor niets het ministerie van Economische Zaken. Economische Zaken? Ik snap dat sinds het ministerie in 2010 is samengegaan met dat van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een gestrande walvis onder de verantwoordelijkheden gerekend zou kunnen worden, maar de ‘wettelijke instrumenten voor de aanpak van gebeurtenissen die zich op het strand kunnen voordoen, […] ligt bij andere overheidsdiensten, zoals Rijkswaterstaat’.  Laat dat agentschap nou tot het ministerie van Infrastructuur en Milieu behoren. Kan het protocol dan ook niet door dat ministerie worden geschreven? Kan dat van Economische Zaken zich met andere problemen bezig houden. Een economische crisis bijvoorbeeld.

Overigens is dit niet het enige andere ministerie waarop bij een stranding een beroep wordt gedaan. Zo kan dat van Defensie worden betrokken wanneer een intravasculaire injectie niet afdoende is voor de euthanasie van een niet meer te redden walvis. In dat geval is er brute kracht nodig en wordt er overgegaan tot het gebruik van een vuurwapen of explosieven. Dat is namelijk weer afgesproken met de Internationale Walvisvaartcommissie, die al sinds 1946 bestaat.

Diezelfde commissie besloot in 1986 tot een ‘zero catch’-beleid, waarbij er géén walvissen meer mochten worden gevangen. Er werden echter ook weer uitzonderingen gemaakt waardoor Japan voor wetenschappelijk onderzoek wél weer mocht vissen. In navolging daarvan besloten Ijsland en Noorwegen om zich ook niet langer meer te beperken. Ik snap dat wel, al die regels zijn ook veel te ingewikkeld.

Gelukkig is er nog hoop! Na elke stranding zal een evaluatie van het protocol plaats vinden en indien nodig zal het worden aangepast en ‘als daar aanleiding toe is kan dit ook tussentijds gebeuren’. Hopelijk zal er na afgelopen week goed geëvalueerd worden. Ik voel me nu net zelf een walvis, gevangen in het net van een beleidsprotocol. I’m crying.

Peter Buurman is een maand op vakantie en wordt die tijd vervangen door Sybren Spit.