COLUMN - Het lock-in effect is een belangrijk argument van het Ministerie voor Financiën tegen de belasting op de werkelijk gerealiseerde vermogenswinsten en voor de handhaving van het huidige forfaitaire regeling. Het ministerie schrijft in haar eerder genoemde onderzoek “Heffing box 3 op basis van werkelijk rendement” op pagina 46:
Het lock-in effect kan tevens de allocatie van de kapitaalmarkt verstoren: hierdoor wordt niet voor de meest efficiënte portefeuilleverdeling gekozen. De fiscale component wordt weer onderdeel van de beleggingsbeslissing.
In dit verband heb ik dan maar het eerste het beste onderzoek van het internet geplukt. Het is een statistische analyse met als resultaat dat het lock-in effect ook echt bestaat. Het kan worden gemeten.
Waar gaat het om? Buiten de financiële wereld hebben bijvoorbeeld inzittenden in een gevangenis last van een lock-in effect, lijkt me duidelijk. Volgens oude, wat flauwe en afgezaagde clichés ook gehuwden. Maar het speelt ook bijvoorbeeld bij de zorgverzekering. als je naar een andere verzekeraar wilt gaan, kan dat pas begin volgend jaar en tot die tijd zit je vast aan je huidige contract. Kortom, overal waar wisselen naar een betere situatie gedoe met zich meebrengt, is sprake van een lock-in effect.
In die zin kent de belasting op gerealiseerde vermogenswinsten dus inderdaad ook een lock-in effect: als je liever ergens anders in wilt beleggen, krijg je gedoe, want dan moet je eerst belasting betalen en dat belemmert je vrije keuze. Inderdaad in tegendeel tot de huidige forfaitaire regeling. Daarmee ben je helemaal vrij in wat je met je vermogen doet, want je betaalt toch altijd hetzelfde.
Ik vroeg me af of er in analogie tot het lock-in effect ook een lock-out effect bestaat. Mijn conclusie is dat dit inderdaad zo is en dat het eigenlijk allebei om hetzelfde gaat. Er is alleen een verschil van standpunt. Zo heeft de inzittende vanuit de gevangenis gezien last van een lock-in effect, maar uit zicht van de buitenwereld last van een lock-out effect, met de gevangenismuren als grens tussen beide. En als de plannen voor de nieuwe vermogensrendementsheffing vanaf 2022 doorgaan, waarbij op spaargeld dan nagenoeg niets meer en op beleggingen nagenoeg alles wordt geheven, is er uit zicht van het spaargeld sprake van een lock-in effect en uit zicht van de beleggingen van een lock-out effect, met de vermogensrendementsheffing als grens tussen beide.
Dus, om de woorden van het Ministerie van Financiën te gebruiken, als de plannen voor de vermogensrendementsheffing in 2022 doorgaan, kan het lock-in effect tevens de allocatie van de kapitaalmarkt verstoren: hierdoor wordt niet voor de meest efficiënte portefeuilleverdeling gekozen. De fiscale component wordt weer onderdeel van de beleggingsbeslissing.
Reacties (4)
Waarom is dit voor de overheid een belangrijk argument? Elk overheidsbeleid zal een markt verstoren (mits er wel sprake is van een marktsituatie, maar dat is een andere discussie), maar dat wordt lang niet altijd als argument tegen de betreffende beleidsmaatregel gebruikt. Het lijkt em dus nogal een gelegenheidsargument.
Nog onafhankelijk van het gedoe maakt belasting heffen op daadwerkelijk rendement behaald bij verkopen van aandelen ook letterlijk tussentijds wisselen van aandelen duurder.
Voor rekengemak stel ik even dat het belastingtarief 50% op de vermogenswinst is. Bovendien verdubbelen aandelen elk jaar in prijs (onafhankelijk van in welk bedrijf je belegt).
Als je 1000 euro in aandeel A belegt en twee jaar houdt kun je ze verkopen voor 4000 euro. Dat is een winst van 3000 euro, dus 1500 euro belasting, geeft 2500 euro geld over.
Als je 1000 euro in aandeel A belegt voor een jaar en dan overstapt op aandeel B, heb je na een jaar 2000 euro, maar 1000 euro winst en dus 500 euro belasting. Je kan dus voor maar 1500 euro aandeel B kopen. Een jaar later verkoop je aandeel B voor 3000 euro en betaal je 750 euro belasting. Totaal 2250 euro over.
In de situatie dat je tussentijds aandelen wisselt (en dus tussentijds belasting betaalt) heb je dus uiteindelijk minder geld over. Ik denk dat dit ook wel bijdraagt tot een lock-in effect.
@1: Bedankt voor het gebruik van het woord “gelegenheidsargument”. Het maakte nog geen deel uit van mijn actieve woordenschat en daarom heb ik het niet mooier kunnen zeggen.
@2: Je bedoelt de tussentijdse belasting rendeert niet meer? Zo ja, inderdaad. Ik zou er nog een beetje flauw kunnen inbrengen dat dit alleen zo is, als je de belasting uit het her te beleggen vermogen betaalt en niet als je er een potje “reserveringen voor belastingen” voor hebt, maar toch.