RECENSIE - Ergens halverwege de jaren ’80 ging ik met een vriendin voor een weekje naar Engeland. Zij had in Londen gewoond en wilde wat vrienden opzoeken, ik had Oxford en Stonehenge op mijn bucketlijstje staan. Behalve dat je links moet rijden, het belabberde eten en de Britten zelf natuurlijk, is het best een aardig land. Londen vond ik niks, behalve het Hampstead Heath park, en Oxford was geweldig, maar vooral die paar uur bij Stonehenge zijn 30 jaar later nog steeds een aangename herinnering. Al wist ik er nauwelijks veel meer van dan de gemiddelde toerist, het maakt indruk en smaakte eigenlijk naar meer. Ik zag weliswaar nog een paar andere steencirkels en had daarvoor al eens een verdwaalde hunebed in Drenthe gespot, je rijdt daarna weer naar huis en bent al snel weer met andere dingen bezig.
Gelukkig is een mens nooit te oud om te leren en attendeert iemand je wel eens op een interessant boek. Zo las ik een tijdje terug een uitstekende recensie van ‘Een paleis voor de doden’ van de Belgische wetenschapsjournalist Herman Clerinx. Kijk, die man neemt geen halve maatregelen. Als er ergens in Nederland, België, Frankrijk of Engeland een interessante steen staat, dan staat die in het boek en vertelt hij je niet alleen een korte geschiedenis en de nodige anekdotes, maar ook waar je dat ding precies kunt vinden. Een veldgids. Om blij van te worden.
De geschiedenis dient steeds weer opnieuw herschreven te worden. Want het is vooral veel speculatie, omdat we eigenlijk maar weinig weten. Gelukkig wordt die schaarse informatie af en toe aangevuld en krijgen we bovendien steeds geavanceerdere onderzoekstechnieken tot onze beschikking. Om maar even bij Stonehenge te beginnen: alleen al in de loop van mijn eigen leven is de duiding daarvan al heel wat keren aangepast. Zowel wat betreft de tijd waarin het gebouwd werd als de mogelijke redenen daarvoor. En hoe ze het voor elkaar kregen. Ik verplaats met mijn 6-tons graafmachine wel eens een ‘steentje’ van een ton en ik kan u verzekeren dat dat beslist niet meevalt.
Clerinx neemt de tijd om uit te leggen wat voor mensen er 5000 jaar geleden leefden, laat de verschillende theorieën de revue passeren over de reden van hun bouwdrift, maakt ons wijzer over ‘bouwtechnieken’, legt de samenhang met andere monumenten uit en, niet onbelangrijk, vermeldt zorgvuldig het verschil tussen wat feitelijk vaststaat en wat speculatie is.
Omdat Stonehenge zonder twijfel één van de meest aansprekende monumenten uit de Oudheid is, besteedt Clerinx er ruime aandacht aan. Het vervolg is des te verrassender. Want er bestaan nog heel wat meer, heel wat grotere, heel wat raadselachtigere en in veel opzichten aanzienlijk boeiender bouwsels dan Stonehenge. Wat ik zei, het lijkt wel een veldgids. Toegegeven, Engeland en Frankrijk zijn het best bedeeld, maar ook in ons eigen Holland valt veel meer te zien dan ik ooit voor mogelijk had gehouden. En oud is het allemaal. Veel van deze monumenten werden opgericht toen de eerste piramide in Egypte nog gebouwd moest worden. Hoezo komt de beschaving uit het oosten?
Clerinx schrijft bovendien soepel en zonder opsmuk. Echt een heerlijk boek dat me zin geeft om ooit terug naar Engeland te gaan. En om de volgende keer in Nederland toch eens een paar van die hunebedden en dolmen écht te gaan bekijken. Met het boek bij de hand.
Reacties (29)
Geen woord over de meerdere omliggende “krijttekeningen” (incl. die ene met een gigantische fallus), Stonehenge -zeer imposant- achter een hek, omdat toeristen deze bleven beschadigen. https://en.wikipedia.org/wiki/Kilroy_was_here in het extreme.
“Ik verplaats met mijn 6-tons graafmachine wel eens een ‘steentje’ van een ton en ik kan u verzekeren dat dat beslist niet meevalt.
Als je over iets als een mingraafmasjien kan beschikken, extragratis uiteraard, dan heb ik nog een tuin..en een boek te lezen. ;-)
Stonehenge is imposant, zelfs vanachter een hek. Gelukkig hebben ze er ook nog een expositiecentrum. De grootste collectie megalieten in Engeland ben ik tot nu toe een stukje meer naar het westen, in Devon en Cornwall tegengekomen, met als een van de topstukken Mên-an-Tol. Geen hekken, sprookjesachtige natuur en allemaal vrij toegankelijk.
Dichter bij huis hebben de Ardennen ook nog wat te bieden. Elke lente verandert de gemeente Wéris haar naam in de oorspronkelijke Keltische variant Wérix en trekt de lokale bevolking in een stoet naar de ‘viziersteen’, de Witte Menhir, om die van een verse laag spierwitte kalk te voorzien,
https://nl.wikipedia.org/wiki/Pierre_Haina
De functie van dit stukje steentijd behoeft weinig speculatie: de Witte Menhir is de korrel en een horizontale rots met twee omhoog-uitstekende delen enkele meters daarvandaan in oostelijke richting vormt de keep. Op 21 maart staan deze twee objecten in een rechte lijn met de ondergaande zon. Indiana Jones waar je bij staat. Een eenduidiger kalender-ijkpunt kun je je niet wensen.
Opvallend blijft dat de megalitische formaties in direct verband met de Keltische cultuur worden gebracht (de ver-Obelixing van de neolitische cultuur). Ook Stonehenge wordt bij verscheidene astrologische gelegenheden overstelpt met druïde-achtige figuren. Een anachronisme van jewelste.
Wat is een piiramide?
En ik woon in het Oosten van Nederland, de bakermat van de beschaving alhier en niet in Holland.
Je kent het wel van die oude zwerfkeien op iedere kruising van een dorp, toen de Randstad nog onder water stond.
@2: Ha, Mên-an-Tol, daar ben ik ook geweest. Sprookjesachtige plek, heerlijk om bij weg te dromen.
En toen kwam er een kudde luid kakelende denen aan die om de beurt een selfie gingen maken van de stenen met een pluche pop van kermit erop gedrapeerd. Lache joh. Kermit op de steen kermit naast de steen kermit achter de steen. En dan weer door met z’n allen, in ganzenpas naar het volgende neolitische monument.
De magie van eerst wilde niet meer zo terugkomen gek genoeg :)
@2: Ach, 5000 en 2500 jaar geleden, dat is toch bijna hetzelfde? Het is niet alsof die twee even ver uiteen liggen als de laatste en nu.
Als er ergens in Nederland, België, Frankrijk of Engeland een interessante steen staat, dan staat die in het boek en vertelt hij je niet alleen een korte geschiedenis en de nodige anekdotes, maar ook waar je dat ding precies kunt vinden.
OK.
Check ook : http://www.megalithic.co.uk/index.php
Ik heb rond 1975 in elk geval nog rondgelopen binnen de stenen van Stonehenge, ik kan me geen hek herinneren, wel een tunneltje. Those were the days my friend. En verder Bretagne, ja Bretagne ook. En de dolmen van de Languedoc.
Echt, er is meer dan je denkt. Ik denk eigenlijk dat ze niet allemaal in het boek staan maar so what.
Mooi. Mooie wandeltochten, doelen, bakens.
@1: Tja, Britten. Nog erger dan Nederlanders. Als het los zit, jatten ze het. Als het vast zit, dan maken ze het los. En als het niet los gemaakt kan worden, dan moet het kapot.
Veel van deze monumenten werden opgericht toen de eerste piiramide in Egypte nog gebouwd moest worden. Hoezo komt de beschaving uit het oosten?
Omdat een zooitje verzamelde grote stenen in een cirkel in de richting van de zon een stuk minder indrukwekkend is..
Kom op zeg, er zijn al genoeg experimenten geweest die laten zien dat een zooitje gemotiveerde jongelui met basale technieken makkelijk zulke stenen kunnen verplaatsen en opheffen.
Als een klein dorpje met 200 mensen in die tijd elk jaar een week uittrok om een steen te verplaatsen tijdens de jaarlijkse oogstfeesten, dan hadden ze die stenen bij elkaar in een fractie van de tijd dat het in werkelijkheid gekost heeft om stonehenge te bouwen.
En als je er een beetje over nadenkt (wat ze toen vast niet deden) kun je het bijna in je eentje:
https://www.youtube.com/watch?v=-K7q20VzwVs
Vergeet niet dat onze hersenen nauwelijks meer geëvolueerd zijn sinds die tijd, we hadden alleen geen wikipedia en geen complexe werktuigen, maar hoe je een grote steen makkelijk verplaatst met wat hout en wat touw dat konden ze toen ook wel uitvogelen met een beetje proberen. Zou jou toch ook lukken? (als je een beetje technisch inzicht hebt) Terwijl je 0 voorkennis hebt over zulke zaken.
Doen alsof stonehenge zo bijzonder is is echt een raar soort westers exceptionalisme.
@9:
“Doen alsof stonehenge zo bijzonder is is echt een raar soort westers exceptionalisme.”
Ik hou van het westen en wel hierom: Het evolueert sneller dan welke civilisatie ook. Daarom wil iedereen naar het westen emigreren. Sterker , ik zie Stonehenge als de basis van onze westerse cultuur.
@10 Ja je kunt van alles wel een PVV discussie over de massamigratie gaan maken maar daar heeft stonehenge dus helemaal niets mee te maken. Onze snelle ontwikkeling toen heeft niets te maken met die tijd, toen west-europa beslist niet voorop liep in de vaart der volkeren, en de stammen die toen daar leefden hebben een stuk minder invloed gehad op wie we nu zijn (ook genetisch) dan alle golven van barbaren en cultuurdragers die er daarna over dit stukje aarde zijn heengewalst. Doen alsof stonehenge zo’n wonder van menselijk kunnen is, slaat dus nergens, ook al stem je op de PVV en geloof je in de inherente superioriteit van je room-blanke westerse ras.
@11: Maar, maar, maarre… Ik stem helegaar geen PVV. Ik ben wel benieuwd naar het gen dragende zinnetje. Weet u wel dat ik weet dat we genetisch net zoveel van een aap verschillen als u en ik in onze opvattingen?
@7: Irritant. Je vergeet het nageslacht van de knuffelimmigranten van links te vermelden, die zijn heus wel ook vervelend. Die wil je niet discrimineren toch?
@10
Ik kan je hier niets anders dan gelijk geven.
Als je een kilometertje of 30.000 naar het westen reist kom je inderdaad bij de ‘snelst evoluerende’ culturen uit. Ze hebben zelfs een stenen bouwwerk waarbij Stonehenge in het niet valt en dat vanuit de ruimte te zien is. Ik houd ook erg van dat westen en ga om dat te vieren vanavond naar de afhaalwesterling. #boks
@14: Zo ver hoef je niet. De omtrek van de aarde is op onze breedtegraad geen 40.000 kilometer.
https://www.startpagina.nl/v/overig/vraag/136604/bedraagt-omtrek-aarde-evenaar-52
@13: Je vergeet het nageslacht van de knuffelimmigranten van links
Je bedoelt het nageslacht van gastarbeiders? Die hierheen gehaald zijn door rechts Nederland?
@16: Nee, hij bedoelt “ik haal de vreemdelingen erbij omdat ik die niet leuk vind en overal daarom in discussies probeer het te laten ontsporen”. Don’t feed the troll
@16: Neen, ik bedoel die door deugend Nederland onder het mom van gezinshereniging zijn binnengehaald. Door Vara links dus. Ik heb er lange tijd niet in willen geloven, maar de vooropgezetheid van de PVDA om met die hereniging een stemmenpool binnen te halen is wat mij betreft volkomen bewaarheid. E.e.a. heeft dan ook voor grote problemen gezorgd binnen de PVDA. Denk aan Denk.
De echte trol is VARA links en alles wat daaraan bungelt inclusief de z.g. linkse zelfverrijkers en nog wat meelopers zoals JANC.
@14: Kijk, jij begrijpt mij. Nu ik dit zo schrijf denk ik dat je toch beveiliging moet gaan zoeken. Mijn leven hangt namelijk af van de visie die een stel idioten op het internet hebben over mijn vaak tegendraadse opinie. En het is niet ongebruikelijk dat familie of vrienden of naasten ook met de dood of erger (martelingen) worden bedreigd. Nu reken ik jou niet tot mijn familie, maar als je jouw avatar veranderd in b.v. Trump ben je wel mijn naaste. 1+1=2. Ik bedoel maar.
@18: onder het mom van gezinshereniging zijn binnengehaald
Alweer fout, het CDA was daar de kartrekker voor.
Goed, ik weet wat ik aan je heb, je bent inderdaad een troll.
@18: Ken uw geschiedenis:
“In de jaren vijftig had nog als eis gegolden dat gastarbeiders ongehuwd waren; het Kabinet-Drees II verbood in 1955 gezinshereniging. Hier wilden de werkgevers echter van af, om migratie aantrekkelijker te maken en de arbeiders hechter aan hun bedrijf te binden. Als de gezinnen in Nederland verbleven, zou ook een groter deel van het salaris daar worden uitgegeven, wat weer de nationale economie ten goede kwam. De rechts-confessionele regering De Quaij, waarvan de VVD deel uitmaakte, ging in deze gedachtegang mee.”
“In 1979 werd door het Kabinet-Van Agt I besloten dat gevestigde migranten en Nederlanders zo veel mogelijk gelijk moesten worden behandeld. Daarom hoefden migranten voortaan, net als Nederlanders, niet meer aan een inkomenseis te voldoen om hun gezin te laten overkomen, tenzij ze ‘verwijtbaar werkloos’ waren.”
“In de jaren negentig zijn de vereisten rond gezinshereniging en gezinsvorming voor niet EU-burgers verder aangescherpt.”
@21: Hoewel ik persoonlijk er niet op in wou gaan, toch bedankt. Het is wel eens goed dat fabeltje te ontzenuwen.
Helaas zijn we daarmee van ’t paadje gekomen, precies zoals hij wou. Laten we maar snel weer naar Newgrange overgaan.
@20: Dus je bent eigenlijk tegen gezinshereniging? Dacht ik wel, je bent gewoon zo’n breinloze AFA.
@21: Wie de geschiedenis schrijft die wint. Maar of dat wenselijk is, is maar de vraag. Mijn visie op de geschiedenis staat in @18 en jouw argumentatie tegen wankelt op alle fronten. Je negeert compleet de invloed die VARA links destijds had.
@22: Inderdaad kereltje, ga maar snel terug naar je SJW safespace plekje.
En wederom een draadje wat gekaapt wordt door een domrechtse angsttrol. Het is nu eerder regel dan uitzondering.
@18: Waar komt die Rechtse obsessie met “deugen” eigenlijk vandaan ? Waarom is het zo verschrikkelijk belangrijk voor jou of mensen deugen of niet ?
@24: Tja, als je jouw “alternative facts” al een visie gaat noemen dan wankelt in jouw visie waarschijnlijk alles, hoe hard je ook met de werkelijkheid om de oren geslagen wordt.
@26: Correct!
Zelfs iets over gestapelde stenen uit de oudheid kan gekaapt worden.