De onmacht van de EU

OPINIE - Migratie werd aangekondigd als het belangrijkste onderwerp van de EU-top. Het migratiepact van afgelopen mei moet alweer worden open gebroken omdat de meeste EU-leiders nog hogere muren rond Fort Europa eisen. Er wordt onder andere gedacht aan wachtkamers voor asielzoekers buiten Europa, deportatie van uitgeprocedeerden naar Afrikaanse landen, en weigering van asielzoekers die via Belarus Polen en Litouwen binnenkomen. De lidstaten zijn zoals eerder ernstig verdeeld over alle mogelijke maatregelen. De Europese Commissie bereikte tot nu toe alleen succes met het opentrekken van de beurs voor versterking van het Fort en afkoopsommen voor de opvang. De resultaten van de deze maatregelen laten nog op zich wachten. Maar hoe urgent zijn ze eigenlijk in verhouding tot wat er aan de grenzen van dit continent gebeurt?

De verdeeldheid van de EU inzake migratie is groot, maar als het om een standpunt over Israël/Gaza/Libanon gaat lijkt er helemaal geen schijn van een kans dat de regerigsleiders tot overeenstemming komen. Spanje en Ierland willen een opschorting van de vrijhandelsovereenkomst met Israël. De Spaanse premier Pedro Sanchez heeft dat begin deze week nog eens herhaald. De Ierse premier Simon Harris zei woensdag dat Ierland “niet zal wachten” op een besluit van de Europese Unie en dat het binnen enkele weken een procedure zal starten om de handel met Israël in producten afkomstig uit de bezette Westelijke Jordaanoever eenzijdig op te schorten. Harris meent dat de uitspraak van het Internationaal Hof van Justitie (ICJ) van 19 juli duidelijk genoeg is. De bezetting door Israël van de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever, inclusief Oost-Jeruzalem, is onwettig, evenals het daarmee gepaard gaande nederzettingenregime, annexatie en gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Eerder dit jaar deed het ICJ al enkele dwingende uitspraken over de genocide in Gaza in een nog lopende door Zuid-Afrika aangespannen procedure. Israël negeert echter alle internationaalrechtelijke uitspraken.

‘Onze vriend’

De EU is volstrekt machteloos. EU-buitenlandchef Josep Borrell is er uiteindelijk in geslaagd de 27 lidstaten te verenigen op een uitspraak over de aanval van Israël op VN-troepen in Libanon waar Europese landen soldaten voor hebben geleverd (“These attacks must stop immediately“).  Maar over Gaza hebben de EU-landen nog steeds geen unanieme verklaring afgegeven. En sancties zijn dus buitengewoon onwaarschijnlijk. De belangrijkste dwarsliggers zijn Duitsland, Oostenrijk en Hongarije. Duitsland gaat gewooon door met wapenleveranties aan Israël. Tussen het begin van dit jaar en augustus voerde Duitsland voor 14,4 miljoen euro aan wapens uit naar Israël. Sindsdien is de export meer dan verdubbeld tot 31 miljoen.

De Oostenrijkse minister van Buitenlandse Zaken Schallenberg zei over het optreden van Israël tegen Unifil, waarvoor het land 120 soldaten levert:  ‘“We hebben contact opgenomen met onze Israëlische vriend om ons standpunt duidelijk te maken.” Ook de Nederlandse minister Veldkamp heeft contact opgenomen met zijn Israëlische collega Katz (die onlangs VN secretaris-generaal Guterres als persona non grata de toegang tot het land ontzegde). Over het Israëlische optreden in Libanon zei Veldkamp: ‘Ik heb aangegeven dat dit onacceptabel is. Ze moeten ermee stoppen en het moet zo snel mogelijk worden onderzocht,’ zei Veldkamp, ​​eraan toevoegend dat hij ook de aanval van Hezbollah op een bejaardentehuis nabij Tel Aviv veroordeelde, waar Holocaustoverlevenden van Nederlandse afkomst wonen. In Finland, dat 200 Unifil-soldaten levert,  zei de minister van Defensie Antti Häkkänen dat er mogelijk opzet in het spel was. Zijn collega van Buitenlandse Zaken Elina Valtonen sloot sancties niet uit. De EU legde eerder dit jaar sancties op aan Israëlische kolonisten, maar Valtonen merkte op dat een verlenging ook gevolgen zou kunnen hebben voor de politieke besluitvormers van het land. Eerder drong ook Josep Borrell al aan op sancties tegen enkele ministers van de Israëlische regering vanwege hun haatzaaiende uitspraken die zouden aanzetten tot oorlogsmisdaden.

Associatieverdrag

Finland heeft net als Ierland en enkele andere landen aangedrongen op een bijeenkomst van de Associatieraad van de EU en Israël over de humanitaire situatie in Gaza. Maar Israël weigerde afgelopen zomer een ad hoc bijeenkomst van de raad. Wel wilde het land een reguliere bijeenkomst onder leiding van huidige EU-voorzitter Hongarije. Daar is het tot nu toe ook nog niet van gekomen. Borrell hoopt dat hij op het einde van zijn periode als EU-buitenlandchef de lidstaten nog een keer kan spreken over deze kwestie. Hij zei maandag dat er “genoeg bewijs” was om een ​​discussie te rechtvaardigen over de naleving door Israël van zijn verplichtingen onder de EU-deal. “Niet alleen om te vragen naar — maar om te beoordelen of” het humanitaire recht wordt gerespecteerd, zei hij.

Josep Borrell, Simon Harris en Pedro Sanchez zijn er ondanks de voortdurende verschrikkingen van de oorlog in Israël/Palestina/Libanon niet in geslaagd een doorbraak te forceren. De EU is ooit begonnen als een vredesproject. Nu komen de leiders van de lidstaten niet veel verder dan obligate verklaringen van medeleven met de oorlogsslachtoffers en vrijblijvende oproepen tot een staakt-het-vuren. Men zegt dat de nog altijd bestaande schuldgevoelens over de holocaust met name voor Duitsland een reden zijn om koste wat kost Israël te blijven steunen. Hoeveel schuld neemt de EU nu op zich door aan de kant te blijven staan, toe te kijken en Israël alle vrijheid te geven een nieuwe genocide te plegen?