OPINIE - Waarom leveren media steeds minder nieuws over dingen die gebeurd zijn en gaat het steeds vaker over wat nog komen gaat?
In De Groene Amsterdammer schrijft Rob Wijnberg over de neiging van media tot speculyse, het in commentaren en analyses vooruitlopen op gebeurtenissen die nog moeten plaatsvinden. Nieuws is steeds vaker ‘..dat wat er eventueel, mogelijk, misschien, vermoedelijk staat te gebeuren….De orakels staan niet meer in Delphi maar voor de camera’s van de NOS.’ Voorbeelden te over, de afgelopen week. Wijnberg noemt de bekentenissen van Lance Armstrong over zijn dopinggebruik, de benoeming van Jeroen Dijsselbloem tot voorzitter van de Eurogroep en de klassieke speculyse-hit voor het hele gezin : de Elfstedentocht.
En ook op Sargasso voegen we ons vrolijk naar deze nieuwe trend. Ik beken het ruiterlijk.
De vraag is natuurlijk: waarom? Wat verklaart het feit dat de media, die we vanouds raadplegen om te weten wat er onlangs gebeurd is, ons nu steeds meer meenemen naar de (nabije) toekomst met voorspellingen over wat er komen gaat? Wijnberg beantwoordt deze vraag niet. Ik heb twee dingen in gedachten. De eerste verklaring zou kunnen zijn dat kranten, radio en televisie, de oude media, de snelheid van het nieuws niet meer kunnen bijhouden. We weten dankzij de nieuwe media, met Twitter op de eerste plaats, alles binnen seconden nadat het is gebeurd. Daar zijn die oude media veel te log voor. Journalist met camera sturen, een heel apparaat met tientallen mensen in werking zetten. Voordat je het weet is het oud nieuws. Daarom was er langer een verschuiving in de media van nieuws in de oude zin van het woord, de rapportage van de verslaggever, naar de analyse, het achtergrondverhaal. Er moet nieuwe content gevonden worden om het medium overeind te houden. En van de analyse naar de speculyse is eigenlijk niet zo’n grote stap.
Maar los daarvan speelt er volgens mij nog iets anders. Dat is de dwingende opdracht van de media om ter wille van advertentie-inkomsten de aandacht van de kijker of lezer zo lang mogelijk vast te houden. Dat is natuurlijk niet nieuw. Het is het mechanisme van de commerciële media, uitgevonden en geperfectioneerd bij de grote Amerikaanse televisiestations, en sinds enige decennia ook in Europa gangbaar: vertel wat er straks komt om de aandacht vast te houden, zappen tegen te gaan en de kijkcijfers in gunstige zin te beïnvloeden. Verwachtingen scheppen houdt de aandacht vast. Vlak voor elk reclameblok op de radio krijgen we te horen wat er daarna aan de orde komt. Blijf bij ons! is de boodschap. Dan mist u ook de reclame niet en daar worden wij uiteindelijk op afgerekend. U bent, als u dit leest, inmiddels de Lees meer button gepasseerd. Die is in feite gebaseerd op dezelfde gedachte.
Verwachtingen sturen in de commerciële mediawereld het gedrag van de lezer, kijker, luisteraar. Is het dan vreemd dat journalisten, zeker als het nieuws over wat er gebeurd is nauwelijks meer is bij te houden, zich overgeven aan speculaties over wat nog te gebeuren staat? De aankondiging van nieuws dat nog komen moet schept een verwachting, een vraag naar meer. En zo ontstaat een prachtige kans om de aandacht vast te houden en consumenten aan je te binden. Je kunt het mooi gedoseerd opdienen in een reeks van items, zie de uitzendingen van Nieuwsuur vorige week. Lance komt bij Oprah. Er worden onthullingen verwacht. De speculyse van de een is het nieuws dat de ander kan brengen om de aandacht vast te houden. Er wordt over gesproken. Heb jij al meer gehoord?Is er al iets meer bekend over wat hij waarschijnlijk gaat zeggen? Enzovoort. Een eenvoudig gezelschapsspel om ons bezig te houden en steeds opnieuw weer de media te laten opzoeken. En ondertussen lopen de tellers.
Ik voorspel: de speculyse wordt het nieuwe format van de media. En we weten: als de een er mee begint kan de ander niet anders dan volgen.
Ik dank u voor uw aandacht!
Reacties (6)
Ik denk dat een derde reden meespeelt: voorspelbaarheid.
In interviews komen vragen aan bod waarvan de interviewer de antwoorden al kent uit andere publicaties. Zo kan een interviewer goede sier maken met smeuïge onbenulligheden waarvan hij weet dat het aandacht trekt en waarvoor hij weinig moeite hoefde te doen. Die praktijk ontstond in de roddelbladen en in de entertainmentindustrie maar vond zijn weg naar de serieuzere journalistiek. Als een interviewer tien minuten krijgt om iets te vragen aan een ‘ster’, of dat nou een artiest, ceo of politicus is, dan heeft hij liever voorspelbare antwoorden waarvan hij weet dat hij er een stukje van kan maken dan ontwijkende antwoorden op intelligentere vragen.
Vragen naar de bekende weg om economische redenen. Om dezelfde reden worden populaire nieuwtjes eindeloos uitgemolken. Er hoeft geen onderzoeksjournalistiek voor te worden betaald, de redactie weet lang van te voren welk materiaal ze moeten brengen, de kijk-, lees- en luistercijfers blijven constant. Voorspelbaar oud nieuws exploiteren is bedrijfseconomisch efficiënter dan het voortdurend zelf ontwikkelen van nieuw nieuws.
Feiten vergen veel onderzoek, zeker als de samenhang in beeld gebracht en getoetst moeten worden.
Gissen over de toekomst is gemakkelijker, waarom zou je moeilijk doen als het ook gemakkelijk gaat?
@2: Tja, zo banaal is het ook, inderdaad
@1: dat het allemaal erg voorspelbaar is wat we horen in de media klopt, maar ik begrijp ‘voorspelbaarheid’ niet goed als reden voor een journalist om zelf als orakel op te treden
Orakel? Orakel van het grote ANP zal je bedoelen. Dat is de hedendaagse journalistiek, een stukje ANP met een marketing sausje afgestemd op gesommeerde persona’s van reclame bobo’s.
Kranten zijn ondertussen bezig, en dan kijk vooral in de richting van Telegraaf Media, politiek te bedrijven. Telegraaf heeft bijvoorbeeld een anti-wiet campagne ingesteld en schaamt zich er niet voor om de grootste onzin daarvoor in te zetten (denk niveautje reefer madness).
Ondertussen zijn ze er ook allemaal over eens dat er een Arabische Lente gaande is en niet een extremistische terreurwind van getrainde fundamentalisten. Nee, dit zijn allemaal goedhartige soldaten die de kant van de boerenpummel kiezen die geheel toevallig een arsenaal heeft die een regering omver kan werpen.
Ik zeg niet dat het niet zo kan zijn, ik zeg alleen dat het nieuws ontzettend eenzijdig, simplistisch en politiek gekleurd. De journalisten hebben verloren, een droevige zaak.
@3 Een orakel verliest zijn gezicht als hij het bij het verkeerde eind blijkt te hebben. Voorspelbaarheid in de berichtgeving is noodzakelijk voor een orakel.
@5: OK, ik begrijp het. De journalist is een orakel van het lafhartige type dat alleen maar komt met voor de hand liggende voorspellingen. Het beeld wordt steeds treuriger.