De Italiaanse liefde voor Berlusconi

Het is hem weer gelukt. Berlusconi heeft zichzelf een jaartje of vier immuniteit van strafvervolging wegens corruptie en fraude bezorgd.

Half Europa kijk hoofdschuddend toe hoe Italië deze ‘crimineel’ al drie keer heeft gekozen. De vraag die rijst is ‘waarom?’. Wat maakt Berlusconi aantrekkelijk voor de bewoners van het land?

De media
Allereerst lijkt dat zijn eigen immense media-imperium te zijn. De invloed van zijn mediabelangen is zo groot dat er ook wel eens gesproken wordt over Berlusconi’s Truman Show, naar de film waarin iemand in een compleet geregisseerde samenleving leeft. Met zijn zenders bepaalt hij goeddeels wat de gemiddelde Italiaan te zien krijgt.

Daarnaast schroomde hij ook niet om, gedurende zijn vorige premierschap van 2001 tot 2006, de staatszender RAI aan te pakken. Onder het mom van dat 80% van het personeel van de zender links was verving hij zijn critici door mensen die hem meer gunstig gezind waren. Zo had de beste man 90% van wat de Italianen op dagelijkse basis zien op tv direct en indirect onder controle. Een krachtig middel om een land jouw gezichtspunten op te leggen, en dat is ook iets waar hij herhaaldelijk van werd beschuldigd. Het is dan ook veelzeggend dat gedurende de vorige verkiezingen, die Berlusconi verloor, zijn aandelen een gevoelige knauw kregen.

Ook Berlusconi’s flirt met rechts wordt gezien als grote aanjager van zijn populariteit. Een grote peiler van zijn coalitie is immers de Lega Nord, die er op het gebied van immigratie geen doekjes om windt en de uitspraken van Wilders doen verbleken. “Ik heb het facisme nooit afgewezen” is een term waarmee je tegenwoordig wegkomt in Italië.

Het verlies van links
Maar is dit het hele verhaal? Is de winst van Berlusconi dan niet vooral het verlies van Veltroni, zijn opponent? Zo op het eerste gezicht is Berlusconi zeker niet de ideale kandidaat en zo wordt hij waarschijnlijk ook niet gezien door het Italiaanse volk. Het verlies van links kan dan ook gezien worden als een reactie van het publiek op de bezuinigingen van de vorige, linkse, regering en de door veel italianen als heksenjacht opgevatte onderzoeken naar corruptie, waar ook Berlusconi meermaals het slachtoffer van was, zonder overigens ooit veroordeeld te zijn.

Het is niet dat Veltroni het niet geprobeerd heeft en kansloos was. Hij kopieerde goeddeels de zeer succesvolle campagne van Barack Obama, inclusief zijn slogan “Yes, we can!” (‘Si puo fare!’) en de naam van zijn partij. Maar zelfs de ondersteuning van George Clooney kon zijn verkiezing niet veiligstellen. Hij kreeg het niet voor elkaar om dezelfde frisse uitstraling te krijgen (of creeëren) als de senator uit de VS. Dat kwam vooral door zijn verleden als communist en burgemeester van Rome, waar hij het volgens velen niet voor elkaar kreeg het illegalenprobleem en het verloederen van de stad aan te pakken.

En dat terwijl hij toch maatregelen nam die de regeerploeg van Berlusconi niet zouden misstaan. Zo plaatste hij bijvoorbeeld immigranten in kampen buiten de stad om de overlast te verminderen.

Ook het gebruik van de Obama-campagne als voorbeeld werkte op sommige fronten tegen hem: hem werd verweten dat hij zelf geen ideeën had voor Italië. Combineer dit met het feit dat Berlusconi’s vorige regering het vijf jaar uithield in een land waar het gemiddelde kabinet het een jaar uithoudt – de Italianen zijn inmiddels bezig met het 62ste kabinet sinds de Tweede Wereldoorlog – en een voorliefde voor een beetje rebelsheid en machismo, en je hebt de perfecte cocktail om de verkiezingen te winnen.

Zo lijkt het er op dat Berlusconi zijn media-imperium vast wel geholpen heeft, maar niet doorslaggevend is geweest. Er waren redenen te over om niet voor links te kiezen. Zo bezien heeft de bevolking misschien niet zo heel bewust vóór Berlusconi gekozen, maar vooral tégen Veltroni en de linkse partijen. Het signaal is duidelijk: als ze kans willen maken op de overwinning bij de volgende verkiezingen, die in Italië nooit ver weg zijn, moeten ze echt gaan vernieuwen in plaats van oude wijn in nieuwe Italiaanse maatpakken te verkopen.