De grafiekjes van Baudet

ANALYSE - Thierry Baudet toont in debatten in de Tweede Kamer regelmatig wat grafiekjes [*] die zouden laten zien dat het best meevalt met de verandering van het klimaat. Grafiekjes over droogte, neerslag en orkanen. We hebben eens uitgezocht waar die grafieken precies vandaan komen en wat ze zeggen.

Wat in elk geval opvalt: wanneer het gaat om gegevens die niet in zijn straatje passen benadrukt (of beter: overdrijft) Baudet alle onzekerheden en onnauwkeurigheden en de enorme complexiteit van de materie. Dan vindt hij dat de data met de nodige terughoudendheid moeten worden bekeken. Daar is totaal geen sprake meer van bij de data die hem wel bevallen. Die presenteert hij alsof ze de absolute waarheid zijn. Terwijl daar wel wat op aan te merken is.

Sommige claims van Baudet spreken elkaar ook tegen. Hij ontkent niet dat het klimaat warmer is geworden, maar beweert vervolgens dat zowel neerslag (boven land) als droogte niet zijn toegenomen. Als het warmer wordt, verdampt er meer water. En als die extra verdamping niet wordt aangevuld door extra neerslag, dan wordt het droger. Dat is simpele, onontkoombare natuurwetenschap.

Wat Baudet heeft gedaan, of door zijn klimaatadviseurs heeft laten doen, is bijzonder selectief winkelen in de wetenschap. Er verschijnen jaarlijks duizenden wetenschappelijke artikelen over het klimaat, die allemaal een heel klein stukje van het totaal behandelen. Al die artikelen leveren wat informatie, maar ze hebben ook hun beperkingen en onzekerheden. De werkelijke stand van de wetenschap is het totaalbeeld dat al die onderzoeken opleveren. Die stand van de wetenschap wordt bijvoorbeeld regelmatig door het IPCC samengevat. Baudet kijkt niet naar dat totaalbeeld, maar pikt uit al die duizenden onderzoeken de drie artikelen die hij in zijn verhaal kan gebruiken. En negeert de beperkingen die zo’n enkel onderzoek altijd heeft, zelfs als die beperkingen in het artikel zelf worden genoemd.

Wat valt er nu precies te zeggen over die vier grafiekjes en de onderwerpen waar ze over gaan?

Droogte

Droogte is lastig te kwantificeren. Veel lastiger dan bijvoorbeeld temperatuur, die je gewoon met een thermometer kunt meten. Een veel gebruikte maat voor droogte is de Palmer Drought Severity Index (PDSI), waarin via een vrij complexe berekening de hoeveelheid neerslag en de diverse factoren die van invloed zijn op de verdamping worden meegenomen. Er zit ook nog eens een flinke natuurlijke variatie in droogte op een tijdschaal van jaren tot enkele decennia. Het zijn redenen voor de wetenschappers die meewerken aan de rapporten van het IPCC om vrij terughoudend te zijn over dit onderwerp, vooral met betrekking tot de mondiale trend:

• Low confidence in an observed global-scale trend in drought or dryness (lack of rainfall) since the 1950s, due to lack of direct observations, methodological uncertainties and choice and geographical inconsistencies in the trends ;
• High confidence that the frequency and intensity of drought since 1950 have likely increased in the Mediterranean and West Africa (although 1970s Sahel drought dominates the trend) and likely decreased in central North America and northwest Australia ;
• Low confidence in attributing changes in drought over global land areas since the mid-20th century to human influence owing to observational uncertainties and difficulties in distinguishing decadal-scale variability in drought from long-term trends ;
• High confidence for droughts during the last millennium of greater magnitude and longer duration than those observed since the beginning of the 20th century in many regions.

Wie, zoals Baudet wel eens doet, twijfels uit over de nauwkeurigheid van cijfers van het mondiale temperatuurverloop in de afgelopen anderhalve eeuw, maakt zich totaal ongeloofwaardig als hij wel stellige uitspraken doet over een trend in droogte. De onzekerheid is hier veel groter.

Met die onzekerheid in het achterhoofd moet ook naar de grafiek hieronder, afkomstig uit The State of the Climate 2017 van het Bulletin of the American Meteorological Society, (BAMS) worden gekeken. De droogte lijkt toe te nemen sinds 1950 en dat geldt met name voor de ernstige en extreme droogte. Maar wat de precieze bijdrage van antropogene opwarming is, is onzeker. Bedenk daarbij dan wel dat er twee kanten aan die onzekerheid zitten: de antropogene invloed kan kleiner maar ook groter zijn dan uit die grafiek valt op te maken.

Percentage van het landoppervlak waar droogte is volgens de PDSI index sinds 1950. Bron: BAMS State of the Climate 2017

De grafiek van Baudet komt uit een artikel uit 2014: Global integrated drought monitoring and prediction system van Hao et al.. Er zitten nogal wat verschillen tussen de grafieken. Een belangrijke verklaring daarvoor is waarschijnlijk dat Hoa een andere, eenvoudiger indicator gebruikt voor droogte: de Standardized Precipitation Index (SPI). Vanwege die eenvoud heeft de SPI zo zijn beperkingen, volgens NCAR’s Climate Data Guide. Deze, bijvoorbeeld:

As a measure of water supply only, the SPI does not account for evapotranspiration, and this limits its ability to capture the effect of increased temperatures (associated with climate change) on moisture demand and availability

De SPI in het plaatje van Baudet is dus niet goed geschikt om het effect van klimaatverandering op droogte te laten zien!

Wat opvalt in de grafiek van BAMS is de toename van de ernstige en extreme droogte sinds de vroege jaren tachtig. Dat is precies het beginpunt van de grafiek van Hao. Hao is zich er wel van bewust dat er in de laatste decennia van de vorige eeuw iets gebeurde met de droogte en dat meldt hij ook, al is de timing volgens hem wat anders. Baudet en zijn klimaatadviseurs vinden het natuurlijk niet nodig om die melding over te nemen in hun retoriek.

The figure highlights a substantial increase in severe to exceptional drought in the late nineties as discussed in previous studies.

De grafiek van Hao et al., die de basis vormt voor het plaatje van Baudet

Conclusie: Baudet winkelt bijzonder selectief in de beschikbare data en de wetenschap. En negeert bovendien de wetenschappelijke onzekerheid. Onzekerheid die twee kanten kent: het kan meevallen, maar het kan ook tegenvallen.

Neerslag

De onderstaande grafiek met neerslagcijfers van verschillende bronnen is afkomstig uit het laatste IPCC Assessment Report. Er blijkt nogal wat variabiliteit te zijn op een tijdschaal van jaren tot enkele decennia, maar op lange termijn laten de data een duidelijke toename zien. Gelukkig maar. Een warmer klimaat zonder meer neerslag zou namelijk een flinke toename van droogte opleveren. Bovendien wijst een toename van de hoeveelheid neerslag op een intensivering van de hydrologische cyclus: verdamping van water uit de oceaan dat als neerslag weer naar beneden komt. De hydrologische cyclus helpt om het aardoppervlak te koelen. Als de verdamping en dus de neerslag niet toe zouden nemen in een warmer klimaat zou de wetenschap dit koelende effect ten onrechte meenemen in hun verwachtingen. En zouden ze het opwarmende effect van het versterkte broeikaseffect dus onderschatten. Als Baudet beweert dat de hoeveelheid neerslag niet toeneemt dat verkoopt hij dus, zonder dat hij het zelf weet, een doemscenario. En zeker geen goed nieuws.

Ontwikkeling in de hoeveelheid neerslag boven land sinds 1900 voor verschillende breedtezones en mondiaal. Bron: IPCC AR5

Baudet pikt er op dit onderwerp opnieuw één enkel artikel uit, in plaats van naar het volledige wetenschappelijke beeld te kijken. In dit geval is dat Global Precipitation Trends across Spatial Scales Using Satellite Observations van Nguyen et al.. Een artikel dat een nieuwe methode presenteert om ruimtelijke patronen van neerslag in beeld te brengen. Een echte scepticus zou rekening houden met wat kinderziektes in zo’n nieuwe methode, zeker als het resultaat afwijkt van gegevens die op een andere manier zijn bepaald. De pseudoscepticus doet dat niet, als het resultaat tenminste in zijn straatje past. Minstens zo belangrijk is dat Nguyen zelf al een mogelijke verklaring geeft voor het feit dat hij geen toename van de hoeveelheid neerslag vindt. Een flink stuk van de wereld ontbreekt in zijn analyse. Voor Baudet is dat blijkbaar een onbeduidend detail.

While there are regional trends, there is no evidence of increase in precipitation at the global scale in response to the observed global warming. Perhaps the explanation can be that satellite data used in this study is limited to between 60°N and 60°S and any precipitation above and below these latitudes is unavailable.

Nog veelzeggender is het dat Baudet weliswaar een plaatje overneemt, maar dat hij ondertussen de werkelijke gedachte achter het artikel helemaal negeert. Een toename van de hoeveelheid neerslag als gevolg van opwarming is eerder goed dan slecht nieuws, maar de werkelijk ingrijpende gevolgen van het veranderende klimaat kunnen in veranderende ruimtelijke of seizoenspatronen zitten. In grote lijnen is de verwachting dat droge gebieden droger zullen worden en natte gebieden natter. Alleen maar een plaatje met mondiale cijfers zegt helemaal niets over dergelijke veranderingen, die grote nadelige gevolgen zouden kunnen hebben. De bedoeling van de methode van Nguyen is nu net om die belangrijke patronen beter in beeld te brengen.

Conclusie: selectief winkelen in de wetenschap, iets dat eerder slecht nieuws zou zijn wordt gebracht alsof het goed nieuws is en de veranderingen die er werkelijk toe doen worden volledig genegeerd.

Orkanen

De belangrijkste omstandigheden die nodig zijn om een orkaan – of eigenlijk: een tropische cycloon – te laten ontstaan zijn: warm zeewater en weinig windschering. De oceanen worden warmer in een warmer klimaat, dat spreekt voor zich, maar waarschijnlijk is er ook meer windschering. Op basis van die twee tegengestelde effecten verwacht de klimaatwetenschap eerder een af- dan een toename van het aantal tropische cyclonen. Een plaatje dat geen toename laat zien is dus geen nieuws. En het is al helemaal geen weerlegging van de wetenschap over klimaatverandering.

Als het aantal cyclonen niet toeneemt wil dat overigens nog niet zeggen dat ook de schade niet toe kan nemen. Stijging van de zeespiegel zorgt voor een hogere stormvloed, met alle mogelijke gevolgen van dien. En naarmate de oceanen warmer worden verdampt er meer water, met als gevolg dat de neerslag die valt bij een cycloon extremer kan worden. Bovendien is dat warme zeewater de energiebron van de cycloon: hoe warmer het water, hoe groter de kans op een krachtige cycloon. Mogelijk nemen de cyclonen dus niet toe in aantal, maar worden ze wel zwaarder.

Het lastige bij dit soort extreme weersverschijnselen is dat er altijd een groot aantal factoren meespeelt in zowel de oorzaak als de gevolgen. Bovendien komen ze niet zo vaak voor en is er een aanzienlijke natuurlijke variatie, waardoor het lang kan duren tot een trend zichtbaar wordt.

Waar wel een trend zichtbaar is, is in het aantal weer- en klimaatgerelateerde rampen in de jaarlijkse rapportage van herverzekeraar Munich Re. Al jarenlang valt die toename op in de cijfers, terwijl het aantal geologische rampen (aardbevingen en vulkaanuitbarstingen) niet toeneemt. Dat doet vermoeden dat klimaatverandering hier een factor is. Het bedrijf zelf windt er in een toelichting bij de cijfers van afgelopen jaar geen doekjes om.

Ontwikkeling van het aantal natuurrampen volgens Munich Re

Wat Baudet met zijn orkanen-plaatje vooral laat zien, is dat dit soort feiten en nuances niet aan hem zijn besteed. In de verste verte niet. Zijn plaatje komt namelijk uit dit artikel: Continental U.S. hurricane landfall frequency and associated damage. De grafiek toont enkel en alleen die orkanen die op het vasteland van de VS aan land zijn gekomen. Dat is een fractie van het totale aantal tropische cyclonen en er is geen reden om aan te nemen dat die fractie representatief is voor de mondiale ontwikkeling.

[*] Hieronder screenshots van de grafieken, gemaakt van de Youtube-video van Baudets bijdrage in het begrotingsdebat Economische Zaken en Klimaat op 6 november.