ESSAY – De zesjescultuur heeft een slechte naam in Nederland. Helaas. Ik ben zelf de vleesgeworden zesjescultuur. De zesminnetjescultuur zelfs: met zo min mogelijk inspanning een net goed genoeg resultaat behalen. Zo lang als ik mij kan herinneren heb ik overal zo min mogelijk moeite voor willen doen. Maar wel net genoeg moeite om ervoor te zorgen dat ik het niet nog een keer moest doen.
Een dergelijke levensinstelling wordt door velen als zeer kwalijk gezien. Alsof ik een wandelend vat vol met gemiste kansen ben. Er wordt toch van je verwacht dat je eruit haalt wat er in zit. Dat je voor het hoogst haalbare gaat. Er is weinig waar meer minachting voor bestaat dan voor de middelmaat.
Luiheid is, in onze op Calvinistische leest geschoeide maatschappij, de ergste doodzonde. Erger dan gulzigheid. Erger dan ijdelheid. Erger dan jaloezie. Erger dan gramschap. Erger dan lust. Erger dan hebzucht. Wie lui is, wie zijn talenten verspilt, is geen knip voor de neus waard. Ik, die nooit ergens moeite voor deed, die zich altijd mee liet voeren door de wind, die kansen enkel pakte als ze zodanig voor het oprapen lagen dat het meer moeite kostte om er overheen te stappen, heb me daarover wel schuldig gevoeld.
Ik was redelijk intelligent, mijn ouders hadden genoeg geld (en de bereidheid) om mijn studie te betalen, om mij te laten reizen, om mij ten volle tot ontplooiing te laten komen zodat ik een stralende toekomst tegemoet zou gaan, maar ik koos ervoor om een pretstudie te doen (Film & Televisiewetenschappen) en de tijd die overbleef te laten oplossen in door alcohol en wiet veroorzaakte nevelen. Het lukte mij niet mezelf ertoe te zetten meer te doen dan noodzakelijk.
Daar zat ik dan, op mijn bank, tot diep in de nacht naar MTV te kijken, tevergeefs wachtend op die ene ultieme clip die alle andere clips overbodig maakte. Te denken dat ik geen knip voor de neus waard was.
Had ik toen maar het boekje ‘De moeilijke kunst van het bijna-nietsdoen’ van Denis Grozdanovitch in de kast gehad. Dat kon niet, want het was niet geschreven, maar als het wel geschreven was geweest, en ik had het in mijn kast gehad, en ik had me over mijn luiheid kunnen heenzetten om het te lezen, dan had ik mij niet zo schuldig en nutteloos hoeven voelen. Dan had ik trots kunnen zijn op mijn luiheid. Dan had ik trots kunnen zijn op de middelmatige persoon die ik bezig was te worden.
‘De moeilijke kunst van het bijna-nietsdoen’ is overigens niet eens een heel erg goed boek. Er staan aardig wat leuke, prikkelende essays in, maar hoe meer je er leest, hoe meer je je gaat ergeren aan de verteller, Denis Grozdanovitch, die het net iets te goed met zichzelf heeft getroffen. Maar om de luie mens een hart onder de riem te steken, doet het uitstekend dienst. Grozdanovitch noemt zichzelf een taoïst. Zo ben ik mezelf ook maar gaan noemen. Meer dan dit boek en nog een ander boek, heb ik niet over het taoïsme gelezen. Maar het lijkt mij, als overtuigd taoïst, onzin meer moeite te gaan doen om te achterhalen of ik het echt wel ben. Het is de kunst om de weg te volgen die voor je is uitgestippeld, en alleen als het echt niet anders kan, als het moeilijker wordt om de hoofdweg te volgen dan een zijweg in te slaan, pas je, met minimale inspanning, je koers aan.
In navolging van Grozdanovitch, die (naar ik aanneem uit luiheid) zeer veel citeert, citeer ik hier een passage uit zijn boek waarin hij de Duitse filosoof Peter Sloterdijk citeert (ik ben uiteraard te lui om het origineel op te zoeken, laat staan zelf te vertalen):
“(…) tegenover het activistische ethos van de zelfbevestiging stel ik het model van een selfsupporting individu dat in staat is zijn eisen tot een strikt ‘natuurlijk’ minimum te beperken, niets anders te wensen dan dat wat hij al bezit, zichzelf een discipline op te leggen die radicaal genoeg is om alle valkuilen van de onbevredigde begeerte te vermijden en spontaan genoeg om geen enkele frustratie op te roepen, een geweldloze relatie, vrij van elke agressiviteit, met de werkelijkheid te onderhouden, de verbetenheid van het actieve ingrijpen te vervangen door beschikbaarheid en de moed de zaken op hun beloop te laten.”
Ik heb nog een lange weg te gaan. Er zit nog te veel frustratie in me, een te grote drang naar zelfbevestiging, te veel behoefte om mijn onbevredigde begeertes te bevredigen, en de moed om de zaken op hun beloop te laten, ontbreekt mij nog te vaak. Maar in de grond heb ik het in me en staat niets mij in de weg een volmaakt middelmatig mens te worden.
Foto (van een luiaard, een dier, zo leerde ik in ‘De moeilijke kunst van het bijna-nietsdoen’, dat ondanks zijn sloomheid zelden tot nooit wordt aangevallen omdat hij zich, in een reflex, zo stevig aan zijn belager vastklampt dat hij zelfs na zijn dood niet loslaat) Flickr cc: Towhra_uk.
Reacties (44)
En zo is het. Hoewel, dat minimale input niet per se tot radicale middelmatigheid leidt, blijkt ook nu weer.
Andere aanrader in deze context: Max Dendermonde’s De wereld gaat aan vlijt ten onder.
Dank voor de link.
verrek,het is het hele boek, had ik niet opgemerkt,had het ook nog niet gelezen al staat het wel ergens op een van m’n vele “moetiknoglezenlijstjes”
Mooi, mooi, mooi.
Wel heb ik, zonder het boekje te lezen, het idee dat het citaat verschilt van je eigen insteek. Het citaat lijkt gericht op externe eisen – dingen die je vraagt, consumeert, verlangt. Jouw eigen instelling is gericht op interne motivatie, productie, geven.
Ik vind de eerste de lat onwaarschijnlijk hoog leggen.
TL; DR
Lol!
Ik ben nog luier – altijd baas boven baas – en schrijf geen logjes en geen zinvol commentaar. Eigenlijk schrijf ik niets. Wat de wereld ten goede komt. Soms scheld ik wat. Maar die term taoïst kan ik wel waarderen. Dan lijkt het nog wat. Maar middelmatig?
Ik ben eigenlijk ook veel te vlijtig, voor iemand die lui is.
Ah, weet ik dat ook weer. :-)
Kijk, humor om te lachen :)
Mooi Max.
Herkenbaar :)
my father and the bum
my father believed in work.
he was proud to have a
job.
sometimes he didn’t have a
job and then he was very
ashamed.
he’d be so ashamed that he’d
leave the house in the morning
and then come back in the evening
so the neighbors wouldn’t
know.
me,
I liked the man next door:
he just sat in a chair in
his back yard and threw darts
at some circles he had painted
on the side of his garage.
in Los Angeles in 1930
he had a wisdom that
Goethe, Hegel, Kierkegaard,
Nietzsche, Freud,
Jaspers, Heidegger and
Toynbee would find hard
to deny.
Mooi Charles. Weer eens een biertje doen, binnenkort.
“Why don’t you get a job?”, he said. Now, me being hip to the socratic method fires back a question: “why?” “Why?!”, he says taken aback. “If you had a job, you could make three, four, five dollars an hour!” “Why?”, i said persuing the same tact. He said: “hell, if you made three, four, five dollars an hour you could open a savings account, save up some of that money!” I said: “why?” He said: “well, if you save up enough of that money, young feller, pretty soon you’ll never have to work another day in your life!” I said: “hell, that’s what i’m doin’ right now!”
Utah Philips
The Big Lebowski: Your revolution is over, Mr. Lebowski. Condolences. The bums lost. My advice is to do what your parents did; get a job, sir. The bums will always lose. Do you hear me, Lebowski?
[the Dude walks out and shuts the door]
The Big Lebowski: The bums will always lose!
Brandt: How was your meeting, Mr. Lebowski?
The Dude: Okay. The old man told me to take any rug in the house.
http://www.youtube.com/watch?v=O5epuPMf-7Y
ach, wat mis ik Panzerfaust toch.
Ach, die vrijage een paar jaar geleden liep op niets uit en nu komen ze een voor een denk ik. Persoonlijk mis ik Apostolovs stukkies over architectuur wel.
precies, en dan met name lullige architectuur: tuinhuisjes, afdakjes etc.
Pathologische luiheid is mijn grootste makke
Het is een wonder dat ik heb leren lezen. Ik ben immers geen doorzetter maar op de een of andere manier heb ik ach vul maar zelf in.
Phew… Ik dacht dat ik de enige was. Gewoonweg therapeutisch zo’n bezoekje aan Sargasso soms.
Wij zijn met velen. Ik denk dat ik nog maar eens een studie ga doen. Boete komt later wel.
Mij lijkt een samenleving die middelmatigheid verheerlijkt, een heerlijke samenleving. Zo’n samenleving is zich ervan bewust gedragen te worden door middelmatige mensen. Types zonder kapsones, die elke dag weer de krant volschrijven, drukken of rondbrengen. Die er telkens maar weer staan, om 8 uur ’s ochtends, voor een klas onuitgeslapen pubers. Die het plein schoonvegen nadat de kampioen is toegejuicht. Die rekeningen uitschrijven, zieken troosten en treinen op tijd laten vertrekken.
Een samenleving waarin zulke dingen goed gebeuren – niet excellent of internationaal concurrerend, maar gewoon goed – en waarin mensen elkaar daarvoor vriendelijk bedanken: in zo’n samenleving vertoef ik graag.
Nu ben ik zelf intens middelmatig, daar komt het misschien door. Maar ik ken ook verpletterend veel andere middelmatigen. De leukste en interessantste zijn degenen die zich daarvan bewust zijn. Die, zoals de Engelsen zo treffend zeggen, ‘a decent sense of failure’ hebben, een gepast besef van tekortschieten. In een beschaafde samenleving heerst dit besef. Beschaving en middelmatigheid hebben alles met elkaar te maken. Beschaving is: in het gepast besef van tekortschieten toch doorploeteren.
– Evelien Tonkens –
Kan niet anders dan dit van harte te onderschrijven.
Misschien moeten we een partij oprichten. Of een literaire stroming. De Middelmatigen. Al die uitersten altijd.
De radicale middelmaat.
Radicaal is vaak weer zo vermoeiend
Ja dat is natuurlijk zo. Radicaal is te vermoeiend. Overigens er valt me nav dit topic een prachtige film van Fellini in: Il Vitelloni. De Duitse titel is heel mooi: die Meussiggaenger.
Het radicale midden.. was dat niet de ‘BAM!’-kreet van ’t CDA? :P
Daarom. Want wat is er middelmatiger dan het CDA?
–
Max: “met zo min mogelijk inspanning een net goed genoeg resultaat behalen” – ik ben benieuwd hoe je liefdesleven is geworden.
Dat was inderdaad lange tijd behelpen. Maar uiteindelijk wel de liefde van mijn leven gevonden. Tot die tijd sloeg het nergens op, dat liefdesleven van mij. Sterker nog, het bestond niet.
Ik ga uiteraard niet het hele stukje lezen, maar ik ga ervan uit dat ik het goed geschreven en zeer herkenbaar acht.
Chapeau! …
Studeer dan niet, uitslover!
De zesjescultuur en de verheerlijking van het middelmatige brengen deze maatschappij rechtstreeks naar de afgrond. Straks kan niemand meer een gebouw van meer dan 1 verdieping neerzetten, een brug langer dan 5 meter ontwerpen. Dan kunnen we alleen nog maar elkaar wegstemmen met sms’jes. En dan is het snel gedaan met ons BNP.
Film & Televisiewetenschappen, mijn god.
Tuttut, een zes is “goed genoeg” volgens de algemene norm. Niks mis mee dus. Anders had de lat gewoon hoger moeten liggen.
(Vergelijk het eens met een hoogspringer. De lat ligt op 2 meter 20 (of zo). Of hij nou 2.20, 2.21 of 2.40 springt, dat maakt op dat moment niet uit.)
Het gros van de mensen is middelmatig, denk ik. Het lijkt me juist een van de pijlers van onze samenleving dat niet iedereen een 10 scoort (of wil scoren). Juist de uitslovers willen geen pompstation, afdakje of tuinhuis ontwerpen – dat moet dus de door de middenmoters worden gedaan. Die zijn dus de (midden)motor van onze maatschappij.
PS vanwege luiheid, uitstelgedrag en zo kwam ik pas zojuist toe aan het lezen van deze fijne discussie.
Een beetje bèta hoeft juist nergens moeite voor te doen. Die ziet alles in één oogopslag en stampt zo’n brug in een half dagje uit de grond. Alfa’s moeten leren, boeken lezen, woorden uit de kop stampen. Is veel arbeidsintensiever. Helaas was ik een halfslachtige bèta. Tenminste, zo noemde mijn leraar Nederlands mij. Alleen met heel veel moeite kon ik dingen als natuur- en wiskunde begrijpen. Eigenlijk had ik het moeten laten vallen, maar ik ben Wiskunde-B blijven doen tot het bittere eind. Daarna besloot ik voor een pure pretstudie te gaan. Ik had mijn portie wel gehad.
Maar je hoeft toch geen academisch diploma te halen? Je had toch meteen een uitkering aan kunnen vragen?
Dan lijkt het me dat je gewoon niet heel erg analytisch bent…
Wie kent nog de PvdA-slogan: “Werk, werk, werk!”? Vond ik direct al grote onzin. Het is goed als iedereen wat te doen heeft, maar werk moet geen doel op zich worden. Daarom studeren we ook: om uiteindelijk met minder inspanningen meer voor elkaar te krijgen.