Enkele weken geleden, op 15 juni om precies te zijn, ging de eerste spade de grond in voor de herbouw van het Berliner Stadtschloss en als alles goed gaat, dan zal volgend jaar de eerste steen worden gelegd. De verwachting is dat het nieuwe paleis onder de naam Humboldt-Forum in 2019 zal worden ingewijd. Het bouwwerk is ontworpen door de Italiaanse architect Francesco Stella. De bouwsom wordt op dit moment geschat op 590 miljoen euro. Aan de rand van het bouwterrein staat nu nog een eigenaardig paviljoen: de Humboldt-Box. In dit tijdelijk onderkomen kunnen de toekomstige bewoners van het nieuwe stadsslot zich alvast presenteren. Het nieuwe slot zal onderdak gaan bieden aan een bibliotheek en aan museale collecties.
Het Berliner Stadtschloss was eeuwenlang beeldbepalend voor het centrum van Berlijn. Het gebouw ontstond in 1443 op het Spree-eiland en het is even oud als de stad zelf. Lange tijd bood het onderdak aan de Brandenburgse en Pruisische staatshoofden. Keizer Wilhelm II woonde er totdat hij in 1918 werd afgezet, daarna werd het immense gebouw ingericht als museum. Het slot leed veel schade door de bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog, het gebouw brandde vier dagen lang. Na de scheiding van de stad kwam het slot in Oost-Berlijn te liggen. Al snel besloot de DDR-regering om over te gaan tot sloop. In 1950 werd het slot afgebroken om plaats te maken voor het Palast der Republik; hierin werd de Volkskammer en een cultuurcentrum gehuisvest. Door de grote hoeveelheid verlichting die in de zalen werd aangebracht werd het nieuwe paleis ook wel Erichs Lampenladen genoemd.
Na de hereniging van West- en Oost-Duitsland moest het DDR-paleis uit 1976 worden afgebroken vanwege de enorme hoeveelheid asbest die zich in het interieur bevond. Er moesten plannen komen voor de leeggekomen grond. Al snel ontstonden initiatieven voor herbouw van het Berliner Stadtschloss. Veel oudere Duitsers wilden het slot graag terug in hun hoofdstad. Jarenlange discussies over de wenselijkheid van de herbouw gingen vooraf. Want wat zou men er in het buitenland van denken als de Duitsers de Hohenzollern-residentie gingen herbouwen waar vanaf het balkon de Eerste Wereldoorlog werd uitgeroepen met alle gevolgen van dien?
Om tegenstanders te overtuigen werd er een simulatie gemaakt van het slot. Onder leiding van de Franse kunstenares Catherine Feff ontstond midden in de stad een op schaal nageschilderd paleis. Thyssen Krupp sponsorde de reusachtige metalen steigers waaraan de schildering bevestigd werd. Sceptici spraken van het Plastikschloss, maar toch deed de simulatie zijn werk: in 2002 besloten de Bondsdag en het Berlijns stadsbestuur het stadsslot te herbouwen. De bouwkosten werden geschat op een half miljard euro, ze zullen grotendeels gedragen worden door de overheid. Daarnaast kwam er een grootscheepse fondsenwerving die nu nog steeds aan de gang is. Donateurs kunnen bouwstenen à 50 euro en gevelornamenten sponsoren.
Er is gekozen om straks alleen de barokke buitenmuren te laten herrijzen, het interieur zal uit grote ruimtes bestaan die onder meer gebruikt zullen worden voor de collecties van de Humboldt Universiteit, de Staatsbibliotheek en de Pruisen Stichting. Het Humboldt Forum zal meer dan 40.000 vierkante meter beslaan. In 2011 heeft de regering ingestemd met verhoging van het bouwbudget. De bouwkosten zijn momenteel beraamd op 590 miljoen euro. Alle politieke partijen stemden in met de extra kosten met uitzondering van Die Linke.
Toen ik afgelopen voorjaar door Berlijn wandelde had ik zo mijn twijfels over de herbouw van het stadsslot. In de Humboldt-Box zag ik een film waarin een betrokkene de hoop uitsprak dat toekomstige generaties de binnenkant van het paleis af zouden bouwen, stukje bij beetje. Was het niet beter geweest om voor de toekomst een modern forum te bouwen zodat de Duitse jeugd niet wordt opgezadeld met de sentimenten van de oudere generatie? Het heeft geen zin om in vergane glorie te blijven hangen. Pruisen is voorbij en komt nooit meer terug. Das war einmal!
Meer informatie over de herbouw van het Berliner Stadtschloss vind je hier
Meer informatie over de Humboldt-Box vind je hier
Bekijk hier een filmpje over de ingebruikname van het Palast der Republik in 1976:
Foto Dalbera
Reacties (14)
“Was het niet beter geweest om voor de toekomst een modern forum te bouwen zodat de Duitse jeugd niet wordt opgezadeld met de sentimenten van de oudere generatie? Het heeft geen zin om in vergane glorie te blijven hangen. Pruisen is voorbij en komt nooit meer terug. Das war einmal!”
Toen ik jong was (tien jaar geleden) had ik niks tegen bijvoorbeeld Romeinse ruïnes of middeleeuwse kastelen. Het is misschien een beetje een belediging van de jeugd door er vanuit te gaan dat ze alles wat er niet uitziet als een Apple Store stom vinden.
Toen ik jong was (tien jaar geleden) had ik niks tegen bijvoorbeeld Romeinse ruïnes of middeleeuwse kastelen.
Maar hoe sta je tegenover 20-eeuwse repilica’s van vergane glorie? Zoiets als bijvoorbeeld in Las Vegas te vinden is?
@003 In Las Vegas wordt niet heel veel moeite besteed aan het historisch over doen komen van de replica’s. Ik ben daarentegen laatst in Dresden geweest, waar ze grote stukken van het historisch stadscentrum hebben herbouwd. Je ziet amper dat het nagebouwd is en ik vond het al met al best indrukwekkend; mooier dan een hoop moderne architectuur in Nederland.
Ter aanvulling: ik vind ook niet alle moderne architectuur lelijk (zo vind ik sommige gebouwen van Ieoh Ming Pei best kunnen), zolang ze prestigeprojecten die in de moderne stijl worden gebouwd maar neerzetten voor tweehonderd jaar, anders laat je nog geen aandenkens aan onze generatie na aan het nageslacht, en liever in soort van Zuidassen buiten de stad dan midden tussen de historische panden in het centrum (voor zover Berlijn die nog heeft).
Maar ik ben het vooral oneens met de argumentatie dat men niet een gebouw in de oude (barokke) staat moet laten herrijzen omdat de ‘jeugd’ weleens niet met de ‘sentimenten van de oudere generatie’ zou willen worden geconfronteerd. Vraag dat eerst eens aan de jeugd zelf.
Volgens mij heb ik dat niet geschreven. Waar ik moeite mee heb is dat de oudere generatie de hoop uitspreekt dat de toekomstige generaties de binnenkant van het slot stapje voor stapje zullen reconstrueren.
Is er een wezenlijk verschil? Dat wil zeggen: als de architecten het interieur wél in één keer af zouden laten bouwen, is het dan wel gerechtvaardigd dat ze in “vergane glorie” “blijven hangen”? Ik interpreteerde die opmerking toch vooral als een oproep om ook de barokke buitengevel te vervangen door, zeg, een futuristisch witte wand met een hoop glas zoals die van het Otto Bock gebouw dat in het plaatje hieronder is afgebeeld.
“”Was het niet beter geweest om voor de toekomst een modern forum te bouwen zodat de Duitse jeugd niet wordt opgezadeld met de sentimenten van de oudere generatie? Het heeft geen zin om in vergane glorie te blijven hangen. Pruisen is voorbij en komt nooit meer terug. Das war einmal!””
Moeten we dan de Duitse jeugd opzadelen met sentimenten van de oude generatie dat historische architectuur taboe is (want fascisme) en we daarom voor grauw modernisme moeten kiezen?
Het heeft geen zin om in een vergane angstbeelden te blijven hangen. De DDR is voorbij en komt nooit meer terug. Dass war einmal!
In het nogal bekrompen architectuur wereldje zijn het juist de ouderen die zich aan het (mislukte) modernisme blijven vastklampen.
Het heeft geen zin om in vergane glorie te blijven hangen.
Ach jongens, we doen niet anders. Heb je wel eens gekeken naar de kosten van restauratie van ruines, kastelen, paleizen, kerken en meer van dat soort rotzooi. Alles wat de heersende klaase ten koste van het volk heeft gebouwd wordt nu ten koste van het volk onderhouden of anderszins in herinnering gehouden. Ten koste van de vernieuwing.
Huidige generaties betalen voor de ellende van de huidige heersende klasse en voor het onderhoud van wat de vorige heersende klassen aan megalomane dingen hebben gebouwd.
Niets verandert.
Alles kost geld. Veel geld.
En u betaalt.
Duitsers krijgen enigszins hun eigenwaarde terug.
In Berlijn is het techniekmuseum geopend, in München het vervoersmuseum.
Voor het techniekmuseum werd b.v. een Duits tweede wereldoorlog vliegtuig van de bodem van een Zweeds of Noors meer gehaald, het toestel was letterlijk door het smeltende ijs gezakt, het was nog in een uitstekende conditie.
Het vervoersmuseum laat zien hoe Duitsers de Ottomotor en de auto uitvonden.
De gedachte ‘das war einmal’ is ook al onzin, voor de derde keer in iets meer dan een eeuw is Duitsland het belangrijkste land van Europa.
Helaas ook al voor de derde keer wordt dat tegen de Duitsers gebruikt.
In Nederland moet je je kop niet boven het maaiveld uitsteken, de EU lijkt die gewoonte overgenomen te hebben.
Hoe Duitsland rond 1900 was is vergeten, wie het wil weten leze S.Fischer-Fabian, ´Herrliche Zeiten, Die Deutschen und ihr Kaiserreich’, Wien 2006.
Ik heb het technikmuseum in Berlijn ook bezocht, ik weet niet meer precies wat er speciaal aan het gebouw was, was dat ook herbouw?
In ieder geval zijn de locomotieven in de grote hal indrukwekkend groot.
Ik was er helaas nooit, ken het alleen uit Duitse documentaires.
Volgens mij geen herbouw.
Met het vervoersmuseum in München zie ik deze projecten als het begin van het opnieuw verkrijgen van het gevoel van eigenwaarde.
Dat komt natuurlijk pas echt terug als Duitsland de moed opbrengt de overwinnaarsversie van de geschiedenis van zich af te schudden.
Nu beweren Duitse toppolitici nog rustig dat Duitsland twee keer een wereldoorlog veroorzaakte.
Ze weten niet beter, neem ik aan.
Weinig mensen kennen, ik tot voor kort ook niet, de heftige discussies binnen het VS Supreme Court toen opperrechter Jackson het voorzitterschap van de Neurenberg show op zich nam.
De Chief Justice zei ‘dit zou een farce zijn, als het niet zulke gigantische gevolgen zou hebben’.
Hij verweet Frankfurter, met Jackson de enige twee van de zeven rechters, die voor de show waren, ‘meer te denken als jood dan als rechter’.
Bruce Allen Murphy, ‘The Brandeis/Frankfurter Connection, The Secret Political Activities of Two Supreme Court Justices’, New York, 1983
Toen de VS in 1953 weer een min of meer onafhankelijk Duitsland toestond werd dat Duitsland verplicht de Neurenberg versie van de geschiedenis te onderwijzen.
Gerd Schultze- Rhonhof, ´1939, Der Krieg, der viele Väter hatte, Der lange Anlauf zum Zweiten Weltkrieg’, München 2003, 2006.
Schultze, een hoog Duits militair in de Bondsrepubliek, werd na het schrijven van z’n boek meteen ontslagen.
@007: lapis, ik zie de afbeelding niet!
Hmm, ik wel. Ligt dat aan je browser? I.i.g, stop deze tekst in de URL-balk van je browser, of klik op de link:
http://www.toxel.com/wp-content/uploads/2009/12/ottobock04.jpg
De buitenkant lijkt plastic, erg jaren zestig, maar het is pas in 2009 gebouwd, ook in Berlijn. Ik moet er verschillende keren langsgewandeld zijn, maar ik kan het me niet herinneren. Nog even over het Berliner Schloss: ik vind het juist wel verstandig om de binnenkant strak en modern te houden.