Daj Darogoe, punkrock en verzet in Wit-Rusland

INTERVIEW - De populaire Wit-Russische punk-rock band Dai Darogoe bracht onlangs een nieuwe CD uit onder de titel ‚Pod voj sobak‘ (terwijl de honden huilen). Over de dictatuur onder Loekasjenko, de massale protesten na de presidentsverkiezingen van 9 augustus en het voortdurende politiegeweld. Ardy Beld sprak met Joeri Stylski, oprichter, zanger en gitarist van de Wit-Russische band.

Je werd een paar keer opgepakt voor deelname aan de protesten. Kun je daar iets over vertellen?

Ik was op 15 augustus in Brest op het Leninplein zoals dat in elke provinciestad in de voormalige Sovjet-Unie bestaat (foto). Het was ons trefpunt voor een demonstratie waar we uiteindelijk maar met 7 man stonden. Het was ons als enigen gelukt over de omheining te klimmen. We hadden een enorme wit-rood-witte vlag bij ons. De juten waren ons de hele tijd aan het filmen. Waarschijnlijk als bewijs voor onze overtreding. Toen we het plein verlieten, sloten zich steeds meer mensen aan, zodat we uiteindelijk met enkele duizenden door de stad liepen. Toen ik ‘s avonds naar huis kwam, stond de politie al op me te wachten en werd ik gearresteerd.

En wanneer werd je vrijgelaten?

Tijdens de protesten gedurende de volgende dag scandeerden de mensen ‚vrijheid voor Stylski‘. In Brest kent bijna iedereen mij. Dat heeft zo zijn voordelen. Op last van onze burgemeester werd ik toen vrijgelaten. Desalniettemin kwam ik iets later nog eens voor twee dagen in de cel.

Maar je hebt later toch nog deelgenomen aan de demonstraties?

Ja, dat wel. Maar niet meer vooraan, als leider. Ik stond in de menigte.

Had je niet het gevoel: wat maakt het uit, ik ga gewoon naar voren en we gaan de macht overnemen in deze stad?

Natuurlijk. Dat gevoel had ik de hele tijd. Maar vrienden hielden me tegen. Ze zeiden hier hebben we meer aan je dan aan de andere kant van de gevangenismuur. Loekasjenko heeft ook gezegd: ‚We concentreren ons heel gericht op bepaalde personen, aanvoerders schakelen we uit ‘. Ze zouden me direct hebben opgepakt, als ik weer ik in het openbaar zou zijn opgetreden.

Wordt er nog steeds druk op je uitgeoefend?

Een paar keer kwam een wijkagent langs die zei dat ik me verstandig moest gedragen. Een keer werd ik ook naar de speciale politieafdeling tegen georganiseerde criminaliteit gebracht. Die hebben me duidelijk gemaakt dat indien ik me schuldig maak aan ‘extremistische activiteiten’ dat serieuze gevolgen voor mij zal hebben. Ik heb daar een protocol moeten ondertekenen.

Extremistische activiteiten?

Met bakstenen smijten en zo… Daarna heb ik toch nog opgetreden op een concert in een woonwijk. Buiten met de gitaar. Mooie liedjes gespeeld. Toen dook ineens de oproerpolitie OMON op. Een van de mensen die daar woonden heeft me toen snel in zijn appartement verstopt. We gluurden door de jaloezieën om te zien of de kust vrij was. Daarna heb ik een lange jas geleend en ben zo min of meer vermomd thuisgekomen.

Aanvankelijk zou de nieuwe cd net als het gelijknamige nummer ‚Njet na vas mentov‘ (zelfs de jutten zijn nog te goed voor jullie) heten. Waarom hebben jullie die naam gewijzigd?

De voorlopige versie had die naam nog. We hadden ook een vrolijke cover, een cartoon met dansende mensen en bloemen en meiden. Dat ging niet meer. Na de protesten en het politiegeweld dat op 9 en 10 augustus was begonnen, zijn we een beetje weg van die zorgeloze vrolijkheid.

Een van mijn favoriete nummers is ‚Syomnaja Chata‘ (gehuurde keet) uit 2015. Het doet denken aan de vroege Ramones. Verlang je nog terug naar de echte oude punk met drie akkoorden?

Orthodoxe punk vind ik nog steeds goed, maar ik kan niet beloven dat we weer compleet terugkeren naar onze punk roots. Tijdens het schrijven laat ik me leiden door mijn gevoelens en zie ik wel waar het schip strandt. Er kan wel iets snellers tussen zitten, maar ook echte pop songs. Ons album ‚Skvoz Govno‘ (dwars door de stront) uit 2012 vind ik in dat opzicht ook heel geslaagd.

In je teksten gaat het behalve politiegeweld en dictatuur veel over alledaagse dingen, gezeik met de verhuurder, salarissen die niet worden uitbetaald, dromen van vakantie aan zee. Kunnen jullie leven van de muziek?

Ikzelf kan ervan rondkomen. Ik heb schnabbels, feesten en partijen. Dan gaat het. Ik kan van mijn talent leven, zogezegd. Voor de twee andere bandleden is het helaas niet voldoende.

Hoe staat het ervoor met officiële concerten en festivals?

Op het moment is dat helemaal niets meer. Vorig jaar… of was het 2018, hebben we nog opgetreden op het festival ‚most‘ (brug). Daar waren 45 000 bezoekers. Dat is op een vliegbasis. En op het festival ‚Rock dlja Bobrov‘ (rock voor bevers). Die werden voor dit jaar allemaal afgezegd. Er is geen volksvermaak meer. Vanwege de quarantaine en de protesten.

Ik dacht dat Loekasjenko niet mee wilde doen aan de quarantaine? Doet die man eindelijk een keer iets goeds…

Ach, hij moet inmiddels wel op een of andere manier meedoen aan de algehele gekte. Maar hij gebruikt de maatregelen eerder voor zijn eigen doeleinden. Wegens de pandemie is bijvoorbeeld bezoek van gevangenen niet meer toegestaan.

Jullie zijn vaker door Rusland getourd. De politieke situatie daar is vergelijkbaar met die in Wit-Rusland. Toch zijn er nauwelijks bekende Russische punkbands die een duidelijke kritische boodschap hebben. Bands zoals Tarakany, Mongol Shudan en Plan Lomonosova hebben nog nooit een slecht woord over het regime laten vallen. De zanger van Va-Bank is zelfs als Poetinfan naar buiten gekomen. Ken je die muzikanten en heb je een verklaring voor hun passieve houding?

Misschien zijn ze nog tevreden met de situatie? Er zijn wel een of twee Russische bands die zich tegen Poetin richten. In interviews en teksten. Maar ik denk dat de bands die je noemde nog niet de enorme druk voelen die wij hier hebben.

Wat is je verwachting, waarheen zullen de protesten leiden?

Als ik het zo voor de economie bekijk, dan zullen wij Wit-Russen er door de protesten niet op vooruitgaan. Ik weet ook zeker dat de elite voldoende goudreserves heeft om het nog heel lang uit te zingen. De strategie met vreedzame protesten heeft mij ook niet echt overtuigd… De mensen betalen voortdurend boetes, daarvan worden dan weer de jutten betaald. Het is een vicieuze cirkel. Ik ben bang dat als de protesten niet radicaler worden en er geen echte opstand ontstaat, er nog lange tijd niets zal veranderen. Met vreedzame demonstraties kunnen we de hele wereld laten zien ‚kijk eens wat er bij ons aan de hand is,‘ maar de staatsmacht doen wankelen? Ik weet het niet…

Wanneer kunnen we Daj Darogu in West-Europa gaan zien?

Zodra een West-Europese concertorganisator ons vindt. We wachten alleen nog op een uitnodiging. Instrumenten nemen we zelf mee. En we zijn heel makkelijke mensen.

Ardy Beld is vertaler Russisch en Duits; dit interview verscheen eerder op Globalinfo