D66 moet meer zijn dan Pechtolds Tegenpartij

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
,

GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Hieronder een stuk dat onze oud-redacteur Roy aan ons mailde. Voor de goede orde, hij is lid van D66.

D66 logo

Vier Tweedekamerverkiezingen had D66 ervoor nodig om van 24 tot 3 kamerzetels gereduceerd te worden. Nu, bijna 2,5 jaar na de laatste halvering, staat de partij in de peilingen op enorme winst. Wordt deze miraculeuze wederopstanding verklaard door een verandering van de partij en haar koers, of moet de reden voor de gunstige peilingen gezocht worden buiten de partij, misschien wel bij die andere partij die het zo goed doet?

Pragmatisme, geen ideologie
Al bij de oprichting van D66 was duidelijk dat de partij geen zware ideologische fundamenten zou hebben. Het was Van Mierlo cum suis in beginsel te doen om de democratie af te stoffen en op te schudden. Het proces werd de inhoud. De rest van het program werd zowel op sociaal-maatschappelijk als economisch vlak ingevuld door een vorm van het liberalisme, wat vooral tijdens de twee paarse kabinetten tot uiting kwam.

Een in die tijd aanzwellende onderstroom werd door de gevestigde partijen, sterk naar elkaar toegetrokken, niet herkend of erkend. Met Fortuyn kwamen maatschappelijke thema’s zoals immigratie en integratie en moraal in de publieke ruimte bovendrijven. Maar ook het ongenoegen over een afstandelijk Europa en de vermarkte publieke instellingen werden veelbesproken thema’s in plaats van Haagse hamerstukken. Net als de andere paarse partijen had D66 hier geen antwoord op.

Geen heroriëntatie
Het tijdperk na Fortuyn werd (en wordt nog steeds) gekenmerkt door grote middelpuntvliedende krachten, die partijen doen versplinteren of leeglopen naar de uitersten van het politieke spectrum. De partijen in nood herwaarderen hun ideologie om invulling te geven aan de nieuwe thema’s. Behalve D66: de commissie die de oorzaken van de stabiele glijvlucht van D66 onderzocht verwoordt het (november 2007) als volgt (.pdf): “Nieuwe maatschappelijke vraagstukken vragen om nieuwe antwoorden, maar D66 heeft de afgelopen jaren onvoldoende antwoorden geboden op zaken als de gegroeide onvrede over immigratie, de te ver doorgeschoten individualisering, de behoefte bij mensen aan houvast, de ‘vermarkting’ van voorheen publieke diensten et cetera. (?) In tegenstelling tot andere politieke partijen heeft D66 ook daarna [2002] verzuimd om zich inhoudelijk te heroriënteren.”

D66 blijkt dus opvallend consistent in zijn opvattingen, waardoor het valt te betwijfelen of de inhoud van de partij zelf de opleving in de peilingen veroorzaakt. Sterker nog, tegen de sentimenten over een paar onderwerpen in is D66 soms dogmatisch te noemen. Over het uitgesproken pro-Europastandpunt (ben je voor Europa, dan is de keuze simpel: dan stem je D66. Ben je tegen Europa, dan wordt het lastiger. Want dan heb je de keuze uit ‘alle andere partijen’). Of over marktwerking.

De standpunten van nu zijn nagenoeg hetzelfde als de standpunten van vijf of tien jaar geleden. Dat D66 nu niet regeert is voor de peilingen natuurlijk een zegen, maar alleen de comfortabele aanwezigheid in de oppositie zal een vervijfvoudiging van het aantal zetels niet verklaren.

Tegenpartij
Pechtold is zonder twijfel een belangrijke stemmentrekker. Hij is zichtbaar, debatteert scherp en komt stukken zelfverzekerder over dan tijdens zijn ministerschap. Daarbij biedt niemand tegengeluid aan Wilders zoals Pechtold: het CDA hult zich zoals vaak in stilzwijgen, de PvdA is verdeeld tot op het bot en de VVD schuift juist naar Wilders op om niet nog meer stemmen te verliezen.

Het bieden van weerwerk tegen Wilders zorgt ervoor dat D66 op een belangrijk thema smoel krijgt en in de belangstelling staat. Waar Wilders, daar Pechtold. Maar net zoals Wilders de Nederlandse identiteit voornamelijk in negatieve termen beschrijft (geen hoofddoekjes, geen islam, geen couscous), wordt Pechtolds houding slechts bepaald door het anti-Wilders-zijn. Want waar treffen we een standpunt van D66 over immigratie en integratie? Kritiek leveren op de integratienota?s van de PvdA is vermakelijk en in zeker opzicht terecht, maar wordt gratuit als er binnen de eigen partij niet over gepraat wordt. Het beginselwerkstukje (.pdf), waar je iets van een visie op de maatschappij uit zou moeten kunnen destilleren (“vertrouwen op de eigen kracht van mensen”), is in zulke algemene taal geschreven dat het nergens werkbare ideeën oplevert en bovendien, de titel zegt het al, een al te rooskleurig beeld geeft van een samenleving waarin alle problemen oplossen zonder dat er veel geroerd hoeft te worden.

Niet alleen is het hypocriet en gratuit om zonder programma een partij te bestrijden die je politiek onfatsoenlijk acht, het is ook potentieel gevaarlijk: de schijnbaar grenzeloze groei van de PVV doet een tegenbeweging rondom Pechtold organiseren die even vluchtig zal blijken te zijn als de aanhang van de PVV. Hoe leeg is het om voor je kiezers afhankelijk te zijn van Wilders, in plaats van een stevig programma? Hoe voelt het om een tegenpartij te zijn?

De weg naar de verkiezingen
Het wordt tijd dat D66 intern een inhoudelijke discussie aangaat over wat ‘vrijzinnig’ en ‘sociaal-liberaal’ betekent voor het programma waarmee de verkiezingen van 2010 zullen worden ingegaan. Het optekenen van een volwaardige visie op de indeling van de maatschappij, maar ook het herschrijven van de inmiddels sterk verouderde economische (laat maar gaan) en zorgparagraaf en het dempen van de Europalyriek (eenzijdig) is noodzakelijk om te bepalen (en te laten zien) waar D66 voor staat. Dit zou de werkelijke basis moeten zijn van de wederopstanding van een waardevolle partij.

Reacties (24)

#1 Baron E

We hebben het er al eens eerder over gehad, maar moeten D66 en GroenLinks niet gewoon fuseren? Ze kunnen elkaar al op veel punten vinden, zeker wat betreft het sociaal-liberalisme, dat sinds 2000 enorm onder druk is komen te staan. Gezien de huidige versnippering zou het best een sterke zet kunnen zijn, die fusiepartij kan wellicht top drie halen.

Beide partijen nemen hun sterke punten mee, en laten oude dogma’s als directe democratie en geen leger achter zich.

  • Volgende discussie
#2 Peter

Het lijkt wel of Roy in dit stuk aan zijn partijleider vraagt: je bent wel tegen Wilders, maar waar ben je nu vòòr?
De stelling dat D66 “hypocriet en gratuit” een one-issue partij geworden lijkt te zijn is prikkelend, maar te cartoonesk voor woorden.

Maar goed, moet een partij wel een prachtig uitgewerkt programma hebben? Ik zie dat ook graag, maar er zijn zaken aan te wijzen die zo’n opvatting ouderwets en irreevant maken.

1. Een aardig deel der keizers leest nauwelijks iets van die programma’s en gaat toch een stem uitbrengen.
2. De opkomst van Pechthold en Wilders toont aan dat het gezicht belangreijker is voor vele kiezers dan het programma.
3. Heb je een programma, dan kan je er natuurlijk ook op worden afgerekend en dat gebeurt stelselmatig, want programma’s kunnen nu eenmaal niet oplossingen bieden voor plotseling opdoemende problemen. Dan heb je niks aan je programma.
4. Wie bij de tijd wil blijven moet programma’s continu herschrijven. Een partij die dat niet doet, is niet goed bezig, vind ik.
Maar met dat herschrijven loop je het risico kritici over je heen te krijgen, die je gebrek aan consistentie verwijten.

Wat fundamenten neerleggen kan evenzeer averechts uitpakken. Ze zijn alleen in algemen zin te verwoorden en dan is een partij te weinig concreet. En hoe concreter principes worden geformuleerd, hoe groter de kans dat de partij zelf of haar tegenstanders die als dogma’s gaan zien.

Ik weet ook geen goed doordacht antwoord op deze zaken, heb de poster van Pechthold ook niet boven mijn bed hangen, maar dat D66 een pragamtische partij wil zijn op grond van een humanistische visie en reagerend op de golven der tijd, vind ik zo beroerd nog niet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Bart

l’histoire se répète

D66 (toen nog d’66) is zo groot als zijn voorganger (eerst onder van Mierlo, toen onder Terlouw, toen weer onder van Mierlo en nu virtueel onder Pechtold, met dalingen tot 0 tussendoor). Ik ben het er niet mee eens dat Pechtold one issue “doet”. Hij probeert (meestal met succes)op elk item met een pragmatisch standpunt te komen. Het wachten is weer op de verkiezingszege, de regeringsdeelname en de daarna te verwachten neergang.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Eurocraat
  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Roy

@1: Dat lijkt me helemaal geen slecht idee. Maar het zou stuk lopen op de milieuvleugel van GL en de libertaire vleugel van D66.

@2: Het is inderdaad zo dat ik mijn partij vraag om duidelijk te maken waar de partij voor staat. En niet dát te laten afhangen van waar Wilders voor staat. Dat vind ik te dun.
D66 lijkt wat mij betreft wél een one-issuepartij geworden te zijn, wat ermee samenhangt dat alles wat Wilders doet bekritiseerd wordt door D66 (nogmaals, zonder een alternatief te bieden). Het aantal keren dat Pechtold bij tv-programma’s opduikt met de aankondiging “felste bestrijder van Wilders” is ontelbaar. En daarmee ontstaat het gevaar dat je een tango danst met Wilders, je wordt eraan gespiegeld.

Ik ben natuurlijk niet voor niets lid geworden van die partij. Pragmatisme kan leiden tot beleid dat “evidence based politics” benadert. Tegelijkertijd zijn mensen ook op zoek naar houvast. Pragmatisme is geen houvast. Een ideologie wel. Ik denk dat het belangrijk is om daar een evenwicht in te zoeken.

Wat dat pragmatisme betreft: over Europa is D66 helemaal niet pragmatisch. Jezelf afficheren als “de enige partij die pro-Europa is”, is even kort door de bocht als jezelf tegen Europa verklaren.
En over marktwerking is D66 ook niet zo pragmatisch. Ik denk dat dat onder druk van de gebeurtenissen van de afgelopen anderhalf jaar daar iets in zal gaan schuiven, maar ik denk dat het niet incorrect is om te stellen dat bij D66 marktwerking veeleer een doel was dan een middel.

Ingaand op je vierde punt: ik vind dus dat D66 te weinig herschrijft. Dat wordt in dat gelinkte rapport (onder “herorientatie”) ook beschreven. Daarbij vindt discussie over de koers volgens de opstellers teveel plaats in een nauwe cirkel rondom de fractie.

@3: Het is helemaal waar wat je zegt. Ik denk alleen dat D66 in deze tijd niet eens hoeft te regeren om toch weer in de peilingen hard onderuit te gaan.

@4: In mijn proefversie stond jouw artikel gelinkt (echt!).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Eric

Wat me bij Pechtold zo stoort is dat hij nu reuze principieel is, maar het als minister in een kabinet met CDA en VVD zelden over principes had. Dat je in een coalitie compromissen moet sluiten is logisch, maar noem het geen principes als je niet bereid bent de uiterste consequentie te trekken. (vgl. Thom de Graaf, die nooit een kabinet van CDA en VVD aan een meerderheid zou helpen)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Willem

Ik ben benieuwd hoe de partij die vindt dat ieder land dat lid wil worden van de Europese unie ook lid moet kunnen worden 4 juni scoort.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Bart

De politiek al jaren en jaren volgend (ik ben al erg oud) moet ik Roy en andere D66-enthousiastelingen teleurstellen. De goede peilingen van nu zijn puur op het conto van Pechtold te schrijven. D66 bestaat verder niet voor de kiezer.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Kalief

WTF is een “libertaire vleugel”? Een gedachtenspinsel, niet iets IRL.

De schrijver lijkt toch echt een Wilders-aanbidder te zijn, ondanks de verklaring van de inleider. Zijn wereld bestaat immers uitsluitend uit Wilders, en zo nu en dan vraagt hij zich af of de hem opgedrongen leider Pechtold ook in die wereld rondloopt.

“Oud-redacteur Roy”, wat let je? Stap over naar de wereld die NSB heet. Waarom blijven hangen bij een prehistorische partij uit de hippietijd?

Er ligt een taak voor je bij de PVV. Zoals zij onze wereld verrijkten met “uitzetten, onze belastingcenten, ies koeltoer” en de interessante demografische theorie dat Antillianen, Turken, Marokkanen en Oost-Europeanen allemaal hetzelfde volk zijn, zo kun jij hun wereld verrijken met spannende fantasmagrafieën als “fundamenten, cum suis, vermarkte, gratuit en destilleren”.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Joost

Je bent het oneens met de inhoud, gaat daar summier op in, en vervolgens fakkel je de schrijver af op uiterlijkheden.

Da’s nogal, ehm, gratuit, Kalief.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Peter

@5
Ben wel benieuwd. Heb je, hoe rudimentair misschien ook, al ideeën over wat dan de inhoud van die pramgatische ideologie kan zijn?
Tenslotte zal (ook) jij die ideeën moeten leveren als de “cirkel rondom de fractie” zich uitbreidt naar de hele partij.

Ik weet het, een vervelende vraag. Bedenk maar eens een ideologie die niet nauw verwant is aan wat bij andere partijen gangbaar is en bovendien hout snijdt en duurzaam genoeg om een ideologie te zijn.
Maar goed, je hebt vast wel enig idee.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Cerridwen

Mwah, niet heel overtuigend. Het zal best dat D66 nog wat meer kan nadenken over waar ze dan voor zijn, dat betekent niet dat het succes in de peilingen alleen is toe te schrijven aan de ‘anti-wilders’ opstelling.

Er zijn al partijen genoeg die meehobbelen met het ‘integratieprobleem’ en daar wanhopig oplossingen voor proberen te verzinnen. Op dezelfde manier is kritiek op Europa nu the way to go. D66 heeft (samen met Groen Links) uitstekend door dat niet alle Nederlanders het daar mee eens zijn, en dat er een hoop stemmen te winnen zijn met ‘anti-wilders’. Tweede goede idee is dat je met goede ideeën alleen nergens komt, maar dat je er ook voor moet vechten. Een beetje minder genuanceerd mag dan best.

Kortom, oproep tot meer ideeën prima, maar niet als dat betekent ‘oplossingen bedenken voor het integratieprobleem’ en ‘kritischer naar Europa’. Het integratieprobleem is grotendeels een non-probleem dat zichzelf gaat oplossen, Europa heeft juist mensen nodig die erin geloven en dat uitdragen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Mario

Pechtold is iemand die het politieke spel inmiddels tot in de vingertoppen beheerst. Een snelle leerling. Inhoudelijk stelt het echter weinig voor. Als je hem op de man af vraagt of hij ergens voor of tegen is, duikt hij meestal weg in vage algemeenheden. Wat dat betreft heeft hij net zo weinig te melden als Verdonk. Alleen brengt hij het een stuk leuker. Pechtold is d’66. In de dertig jaar dat ik de politiek volg is me nog nooit duidelijk geworden waar deze partij voor staat.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Kaj

Ik heb Pechtold van dichtbij meegemaakt. Ik heb niets (meer) met D66, en vrees onder Pechtold het ergste voor die partij.

Zie hier.

Ik sluit mij dan ook helemaal aan bij post #8 van Bart. Zie ook deze (alweer uit 2006, maar als je Pechtold als de ‘Anti-Wilders’ wegdenkt, is dit wat je overhoudt.)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Roy

@9: Ik heb geen idee waar je het over hebt. Ik heb niets met de PVV en ik zou willen dat mijn partij zich daar ook minder op focust. Wel houd ik ervan als een partij nadenkt -en blijft nadenken- over thema’s. Integratie is slechts één van die thema’s. Een aantal van die door jou genoemde “fantasmagrafieën” wordt trouwens zeer expliciet door de commissie Groenman genoemd. Misschien is het interessant om je eerst eens in te lezen alvorens te verwijzen naar de NSB, binnen de context van het stuk overigens nogal vergezocht.

@11: Dat is inderdaad een lastige vraag. Ik zal erover nadenken, misschien stof voor een volgend stuk. Dit stuk is vooral bedoeld om aan te geven dat D66 wat mij betreft vaart moet maken met het formuleren van inhoud. De ideeën op lokaal niveau komen redelijk moeilijk naar boven door een gebrekkig functioneren van de platforms (zie rapport-Groenman) en ik denk dat daar weer enthousiasme voor moet ontstaan.

@12: Het gaat mij niet per se om het thema integratie, maar om een partijlijn. Die is nu te springerig, te ad hoc. Ik vind wel dat een TK-fractie die kritiek heeft op een andere fractie daar iets tegenover moet kunnen stellen. Tenminste, dat is toch ook de reden dat veel GC-lezers (ik ook) niets met Rita Verdonk hebben: zij zegt dat het allemaal niets waard is, maar heeft verder zelf helemaal niets.

De PvdA heeft, wat je er verder ook van vindt, nagedacht over het thema integratie, dat opgeschreven en aan de partij voorgelegd. D66 heeft wat dat betreft nog geen verhaal.

Wat Europa betreft: ik ben blij dat er zoiets als de EU bestaat. Maar als je zegt dat je de enige pro-Europa-partij bent en dat elk land dat zich prettig zou voelen bij de EU er maar bij moet kunnen komen (#7), dan is dat wat kort door de bocht.

Naast de kritiek van Kaj (en mij), is er trouwens ook kritiek van Frans Verhagen (D66’er), Thijs Berman (PvdA) en Hans Goslinga (Trouw). Die laatste stelt dat PVV en D66 loten aan dezelfde stam zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Peter

Misschien stof voor een volgend stuk?
Maar Roy, heb je als lid van D66 dan niet een beetje te verplichting wat aan te leveren als de huidige gang van zaken je niet bevalt?
Dat hoef je dan niet hier te publiceren, hoewel ik er wel benieuwd naar blijf.

Het is wel een trend geworden, dat schrijven van beginselnota’s, werken aan programma’s, etc. Misschien goed dat D66 juist niet overhaast de waan van de dag volgt?

Een programma is natuurlijk het vaandel een partij dat fier buiten gehangen moet worden. Maar probeer maar eens met een programma te komen dat niet na enige jaren er als een slappe theedoek bijhangt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Kalief

@10 Ik “fakkel hem af” omdat hij blijkbaar niet ziet dat hij zelf lijdt aan datgene wat hij die Pechtold verwijt, namelijk een Wilders-obsessie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Mark

Aha, dus waarschuwen voor een Wilders-obsessie bij D66 betekent juist dat je zelf een Wilders-obsessie hebt?

Impeccable logic, Kalief.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Joost

@17: En waar baseer je die analyse op, Kalief? Psychologie van de koude grond?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Kalief

Op de tekst Joost, op de tekst. Een stukje over D66 waarin Wilders evenveel genoemd wordt als Pechtold is een eenzijdige point of view.

Een simpele blik op wat die partij zelf communiceert op haar site laat zien dat Wilders daar nauwelijks ter zake doet.

Maar de media is zo op Wilders gefocust dat ze van andere partijen voornamelijk quotes over Wilders publiceert. En oud-redacteur Roy baseert zijn mening blijkbaar op die Wilders-geile media. dat, of hij is zelf Wilders-geil.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Joost

Kijk, dat is onderbouwing waar Roy wat mee kan, hoop ik.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 Roy

@Kalief: Als ik binnen mijn partij signaleer dat er juist eenzijdigheid bestaat, moet ik die eenzijdigheid wel noemen natuurlijk. Dat wil niet zeggen dat ik zelf gepreoccupeerd ben met Wilders.

Ik ben het met je eens dat media een grote rol spelen, maar je kunt je daar als partij ook wel erg voor lenen en ik vind dat Pechtold dat doet. En nee, ik ben niet Wilders-geil, zoals ik ook al in #15 schreef. Ga daar eerst maar eens op in, want vooralsnog zijn je reacties bijzonder weinig waard.

@Peter: Een verplichting heb je als lid niet, anders dan het betalen van de jaarlijkse contributie. Ik signaleer een (potentieel) probleem en schrijf daarover. Als je dat niet meer kunt doen , kun je net zo goed je eigen weblog ook wel opheffen. Wil ik binnen mijn partij bijdragen aan het formuleren van punten? Ja. Lukt dat goed? Nee. Gevraagd naar het platform “Zorg”, gaf één van de afdelingsbestuurders aan dat ik daar maar beter niet aan kon beginnen. Platforms zijn niet actief, of hebben verder weinig in te brengen.
Je kunt je daarbij natuurlijk ook afvragen of ik in mijn eentje een alternatief moet presenteren voor de koers van D66, dat gaat altijd binnen een collectief.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 Peter

@22 Nou, weblogs die alleen maar problemen signaleren en verder niets, hoeven wat mij betreft niet opgeheven te worden. Signaleren is ook belangrijk, stel je voor dat anderen iets over het hoofd zien ;-)

Ik weet ook niet alle antwoorden. Maar heb, net als vele anderen, wel behoefte aan een andere politiek. Vandaar de vraag naar ideeën dus. En hoop dan ook op een Roy-ale ingeving.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 Kalief

Grappig Roy, want ik vind juist jouw schrijfsel niets waard.

Het wordt tijd dat D66 intern een inhoudelijke discussie aangaat over wat ‘vrijzinnig’ en ‘sociaal-liberaal’ betekent voor het programma waarmee de verkiezingen van 2010 zullen worden ingegaan.

Dit is bijvoorbeeld ronduit idioot. Als je een programma gaat schrijven denk je na over wat er in Nederland de komende regeerperiode moet gaan gebeuren. Intern geneuzel over etiketjes draagt daar niets aan bij. Denk je echt dat Nederlandse kiezers daar op zitten te wachten?

Want waar treffen we een standpunt van D66 over immigratie en integratie?

Voor een partijlid ben je opvallend onwetend over wat je partij vindt. En een beetje dom. Hoe moeilijk is het om op de D66-site op het trefwoord “immigratie” te zoeken?

Levert een algemene mening op plus negen uitvoeringspunten. Je kunt ze goed of slecht vinden maar het staat er wel gewoon.

Kortom, Roy kent z’n eigen partij niet, is een onpraktische zeurneuzel en is te dom voor teh interwebs.

  • Vorige discussie