In gevangenissen lopen niet alleen gedetineerden grote kans op besmetting met het coronavirus, ook het gevangenispersoneel is bijzonder kwetsbaar. In Nederland zijn de eerste besmettingen onder gevangenismedewerkers gemeld.
Vorige week werd bekend dat een arts die werkt in het Justitieel Complex Schiphol corona heeft. Enkele dagen later bleek ook in de gevangenis in Roermond een medewerker besmet. Vakbond FNV-Justitie krijgt steeds meer ongeruste berichten: het personeel wordt niet getest en er zijn geen mondkapjes beschikbaar. Gedetineerden zijn bezorgd over ‘ziek personeel dat blijft doorwerken’. Advocaat Job Knoester zegt daarover:
Een gevangene mag niet weg voor verlof of een zitting in de rechtbank, maar het personeel gaat in en uit zonder gecontroleerd te worden. En die mensen lopen dan ziek rond. Ik vind het onbegrijpelijk dat je hoestend personeel niet test. Dit is gevaarlijk, mensen zitten daar zó dicht op elkaar.
In de Londense Pentonville gevangenis zijn in de afgelopen week twee gevangenismedewerkers overleden door het coronavirus. De eerste besmetting in de Britse gevangenissen zo’n drie weken geleden was ook een gevangenismedewerker. Volgens de vakbond zitten momenteel zo’n 7.900 gevangenismedewerkers in zelf-isolatie, 15 medewerkers zijn besmet.
Personeelstekort
De New York Times zette het gezondheidsrisico voor verschillende beroepen op een rij aan de hand van fysieke nabijheid tot anderen en blootstelling aan ziekten: het gevangenispersoneel scoort op beide dimensies hoog en loopt dus een verhoogd risico op coronabesmetting.
Besmettingen en zelf-isolatie bij ziekteverschijnselen onder gevangenispersoneel zorgen voor personeelstekorten. In Schotland is bijna een kwart van de medewerkers niet aan het werk. In België meldden cipiers zich enkele weken geleden al ‘massaal’ ziek vanwege het virus. Ook in Nederlandse gevangenissen zijn zorgen over toegenomen ziekteverzuim.
Tekort aan personeel is een belangrijke reden om mensen vrij te laten uit gevangenissen, zeker als er sprake is van overbevolking of meerpersoonscellen. Minder mensen op de vierkante meter maakt het voor iedereen makkelijker om aan ‘social distancing’ te doen. Daarnaast kunnen personeelstekorten leiden tot spanningen. Door onderbezetting zijn activiteiten moeilijker te organiseren, zeker wanneer mensen in kleinere groepen moeten worden opgedeeld om bijvoorbeeld te gaan sporten of luchten. John van den Heuvel krijgt berichten uit de gevangenissen en maakt zich zorgen dat de ‘vlam in de pan kan slaan’. Hij benadrukt dat gevangenismedewerkers al geen makkelijk beroep hebben en dat het door de crisis ‘op eieren lopen’ is.
Bescherming
Gevangenissen in de VS melden een tekort aan maskers voor zowel personeel als gedetineerden. Rappers Jay-Z en Meek Mill doneerden via hun stichting voor hervorming van het Amerikaanse gevangenisstelsel 100.000 maskers aan gevangenissen, waarvan de helft naar het overvolle Rikers Island in New York gaat. Rikers Island kampt momenteel met de grootste uitbraak van alle gevangenissen: op donderdag stond te teller van besmettingen op 231 onder gevangenen en op 223 onder medewerkers. Burgemeester De Blasio heeft een relatief klein aantal mensen vrijgelaten. In deze gevangenis zitten voornamelijk mensen die hun rechtszaak afwachten, veel van hen hebben geen geld om hun borgsom te betalen.
Gevangenispersoneel in de VS heeft de overheid opgeroepen meer te doen om hen te beschermen, nadat al enkele medewerkers zijn overleden aan het virus. Drie gevangenismedewerkers zijn samen met een voedselveiligheidsinspecteur en een radioloog een rechtszaak gestart tegen de federale overheid waarin zij een risicotoeslag boven op hun inkomen eisen omdat zij niet voldoende worden beschermd tegen besmetting.
Vrijlaten
Steeds meer landen laten mensen vrij om het risico op verspreiding in vaak overvolle gevangenissen te verkleinen. In Kenia, Ethiopië en Sri Lanka zijn bijvoorbeeld enkele duizenden mensen vrijgelaten. Iran heeft bijna de helft van de mensen vrijgelaten: 85.000 van de 190.000. Engeland en Wales laten zo’n 4.000 gedetineerden, 5 procent van het totaal, vervroegd vrij onder elektronisch toezicht. En ook in de VS, het land waar veruit de meeste mensen achter slot en grendel zitten, worden in de veel staten mensen vrijgelaten. Voor de federale gevangenissen, waar slechts een fractie van het totaal aantal gedetineerden vastzit, zet Attorney General William Barr zich in voor vrijlating van de meest kwetsbare groepen.
Het vrijlaten van mensen, zeker in geval van overbevolking, is essentieel niet alleen vanwege de mensen in de gevangenis maar ook omdat besmettingen niet binnen gevangenissenmuren blijven: het personeel gaat immers nog gewoon naar huis. Piper Kerman, die over haar tijd in de gevangenis het boek Orange Is The New Black schreef, riep ook om deze reden op om meer mensen vrij te laten:
I know this decision will raise the question: What if someone who is released commits a crime? It is a question worth considering. As is this one: What if we do nothing and see death rates of prison workers and incarcerated people spike far above the national average? In rural communities, many with weak health-care systems, entire towns could be devastated as guards and their families overwhelm the local medical infrastructure. This is what public health officials say could happen. […] We must get our people out of jails and prisons. Today.