Sebastiaan van der Lubben

111 Artikelen
1 Waanlinks
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Sebastiaan van der Lubben : journalist; politiek verslaggever; liveblogger; politieke theorie; geschiedenis; docent (internet) journalistiek; pop-up journalistiek (Virtuele Reportages Trouw, Radio Amerika); tools, tricks en tips; drummer (Phat Elvis); vader (van drie zonen), onderzoeker; ichikyu jiu jitsu en zeer matige schaker.
Foto: Alix Guillard (cc)

De Telegraaf is een goede krant

OPINIE - De Telegraaf doet eigenlijk wat alle kranten zouden moeten doen: vragen stellen.

De vergelijking Rutte-Marx slaat natuurlijk helemaal nergens op en is er alleen voor de beeldvorming. De achterban van de VVD ontkent dat er leden zijn die geen of minder probleem heeft met inkomensafhankelijke toeslagen. ‘Ziedend’ veronderstelt dat de AIVD nu haar pijlen moet richten op de partij om te voorkomen dat groepjes leden zich voorbereiden op revolutionaire activiteiten. Net als de door de krant gesignaleerde ‘volkswoede’ overigens. Allemaal zeer overdreven. En, ten slotte, kan je het nieuwsverhaal ook lezen als een commentaar – er is dus sprake van genre-vervuiling; zijn dit nu feiten of is dit een mening, verpakt als een feit?

En toch is de cover van De Telegraaf  een voorbeeld van fatsoenlijke pers.

Eindelijk staat er op de voorpagina van een krant een verhaal over reacties op inhoudelijke plannen van het kabinet en slingert de journalistiek weer een maatschappelijk debat aan. Niet een belangenorganisatie, niet een persvoorlichter, maar een krant. Zij het alleen nog onder een smaldeel van de liberale achterban; 3000 boze reaguurders. Maar: alle begin is moeilijk. En dat begin belooft een pers die durft te kiezen. Die de pijlen op beleid durft te richten om zo debat los te maken. Dat mag best prikkelen en zo nodig steken. Maar dan moet wel een andere krant de handschoen oppakken en kakkend goede stukken schrijven over het nut en noodzaak van de maatregelen, in tegenstelling tot deze frontale aanval.

Foto: Jose Hernandez (cc)

Stabiliteit als doel

COLUMN - Waarin de auteur niet gelooft in stabiliteit als politiek doel.

Je kan voor de vermindering van de staatsschuld zijn. Of vrijer verkeer van goederen en diensten. Je vindt desnoods dat studenten gratis moeten kunnen studeren en de kinderopvang wel wat duurder kan. Kortom: je hebt een ideaal (een tram in Groningen, bijvoorbeeld) waar je voor gaat. Je hebt programmapunten waar je het vuur voor uit je sloffen loopt.

Of zijn de omstandigheden waaronder je die idealen in beleid omzet belangrijker? Inderdaad: stabiliteit is al een tijdje geen vaststelling meer, geen evaluatie van een situatie, maar een doel op zich. Rutte/Samsom hameren op een stabiele regering en sinds de val van het Groningse stadsbestuur wordt het woord ‘stabiel’ ook daar te pas en te onpas gebruikt.

Een loze kreet, natuurlijk.

Tenzij politici bij voorbaat tegenstelling willen pacificeren, pro-actief meningsverschillen willen voorkomen. Kortom: debat is prima, maar niet zodra er uiterste consequenties aan worden verbonden. En zo mocht de Leidse wethouder van Financiën fout op fout stapelen zonder al te veel kleerscheuren(laten we de situatie alsjeblieft stabiel houden) en roept de PvdA Groningen na te zijn opgestapt voor een stabiele voortzetting van het stadsbestuur. Met of zonder hen, daar zijn ze zelf ook nog niet uit (wat op zich de zo vurig gewenste stabiliteit natuurlijk niet ten goede komt). Zo zie je maar dat stabiliteit geen politiek neutrale term is, maar fundamenteel betwist. Want wat er mee wordt bedoeld is onderdeel van het politieke debat zelf. De wens om stabiele politiek te bedrijven, is net zo loos als de wens om dat eerlijk en transparant te doen. The proof of these puddings are in the eating.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-09-2022

De Dag van Politiek en Journalistiek Cynisme

Op verkiezingsavond van 12 september zal het erom spannen of Rutte of Roemer gaat winnen. Maar een dag later zal voor beide heren een kater zijn, betoogt Sebastiaan van der Lubben. 13 September wordt De Dag van Politiek en Journalistiek Cynisme.

Eerlijk is eerlijk: het is tot 12 september  Roemer of Rutte. Andere partijen in dit land van minderheden zijn insignificant. Tenzij er wonderen gebeuren, uiteraard. Maar deze sterke vereenvoudiging van het politieke nieuws – de tweedeling tussen liberaal en socialistisch, tussen de corpsbal en de noeste arbeider, tussen winnaar en verliezer, tussen Mr. Vrijgezel en de familieman avant la lettre, kortom: tussen links en rechts – is bijzonder schadelijk.

In de eerste plaats krijgen mediagebruikers het idee dat de winnaar van 12 september, Roemer of Rutte, op 13 september almachtig puin mogen ruimen. Alsof ze alleen, zonder last en ruggespraak, orde op zaken kunnen en mogen stellen. Onzin natuurlijk, want Nederland mag zich 13 september opmaken voor lange en barre coalitie-onderhandelingen. SP en VVD gaan voor in de peilingen, maar met 30+ zetels elk (inclusief de foutmarge) is er minimaal een derde partij nodig om een regering te kunnen vormen.

Met drie partijen een coalitie smeden is geen sinecure. Daar gaat tijd overheen. En met elke week dat die vorming lager duurt, gaat er meer water bij de wijn. Er gaat helemaal niemand 13 september puinruimen. De kans is groot dat heel veel lijsttrekkers de puinhopen alleen maar groter maken. De spoeling wordt immers veel en veel te dun. Dát zou het verhaal moeten zijn – mogelijke coalitiegesprekken, verschillen van mening en punten waarover het ze (binnen bandbreedten) eens zijn. Inclusief de consequenties voor ons – burgers.

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Politieke retoriek van verkiezingscampagnes: perversiteit, futiliteit en gevaar

De langstudeerboete van Van Haersma Buma, de Badr Hari-tweet van Wilders, geen Europese boete van Roemer – de campagne is begonnen. Vanuit mijn laptop golft een tsunami aan reacties op uitlatingen op statements op plannen. In die aanhoudende stroom informatie is het bijzonder lastig kaf van koren scheiden en dus het hoofd boven water te houden. Totdat ik bij De Slegte op The Rhetoric of Reaction van Albert Hirschman stuitte. Niet dat het boekje (een essay) al mijn politiek-journalistieke problemen heeft opgelost. Het draagt wel bij aan de noodzakelijke ordening van het continue debat waarmee alle lijsttrekkers stemmen willen winnen. Ook de mijne.


Retoriek van de reactie

De basis van Hirschmans these is een voordracht gegeven door de Britse socioloog Marshall uit 1949 over de historische ontwikkeling van het westerse burgerschap. Daarin onderscheidt Marschall drie domeinen met elk hun moment van ontstaan. Ten eerste de ontwikkeling van het burgerschap zelf, dat ontstond als gevolg van de Franse Revolutie. Ten tweede het ontstaan van de politieke dimensie als gevolg van de graduele invoering van het algemeen kiesrecht en ten slotte de sociaal-economische dimensie als gevolg van het ontstaan van de welvaartsstaat. Op alle drie de ontwikkelingen, schrijft Hirschman, is kritiek gekomen en om de retoriek van die kritiek gaat het hem nu. Retoriek die progressieven volgens Hirschman altijd krijgen te verwerken.

Foto: Schernafbeelding The Exquisite Forest by Google and Tate Modern copyright ok. Gecheckt 25-08-2022

Google Labs is dood, leve Chrome Experiments

NRC kwam van de week met een prachtige infographic over de mondiale wapenhandel. Om je vingers bij af te likken. Nu ben ik nieuwsgierig van aard en heb eens wat in de omgeving van die infographic zitten rommelen. Blijkt er een mooie site ‘achter’ te zitten:

Chrome Experiments. Een plek waar iedereen met verstand van programmeren zijn lol op kan. En daaruit komen hele aardige projecten. Zoals de infographic over wapenhandel en, ook leuk, een Font Bomb (zie video). Labs is dood, maar lang leven Chrome Experiments!

Nog maar te zwijgen over de Exquisite Forest. We kennen het al een beetje – het Cash-project dat dit weekend nog Zomergasten haalde. Dit project, van Tate in samenwerking met Google, hoopt op een bos van animaties. Aangevuld door iedereen en op elk moment. Prachtig en voor niks.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Grieken willen (weer) uitstel

11,5 Miljard extra – 5 procent van de nationale output – moeten de Grieken nog bij elkaar zien te bezuinigen om vanuit Europa steun te krijgen. En dat, weet Financial Times, gaat ze waarschijnlijk niet lukken. Premier Antonis Samaras wil volgende week Merkel en Hollande om uitstel van deze eis vragen, weet de Britse krant.

“The extension plan calls for a slower adjustment with cuts spread over four years until 2016, and the budget deficit declining annually by 1.5 percentage points of national output rather than 2.5 points under the present arrangement.”

De krant meldt dat het geduld langzamerhand op is. Steeds vaker bespreken (vooral Duitse) politici een Grexit – het uittreden van Griekenland uit de euro. In juli schatten financieel analisten van Citigroup de kans op een vertrek van de Grieken op maar liefst negentig procent. Wie de Griekse tragedie nog eens van uur tot uur wil nalopen kan terecht bij The Guardian. Zij hield afgelopen woensdag een live blog bij.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Speculeren met belastinggeld

Verschillende MBO-instellingen zijn in de financiële problemen gekomen door dubieuze beleggingen in derivaten. Dat ontdekte De Telegraaf deze week. Een schande! Of toch niet? 

Mijn primaire reactie op het nieuws van De Telegraaf? Dit kan dus echt niet! Publiek geld steken in derivaten – beleggen met belastinggeld. Onderwijsgeld moet naar onderwijs, niet naar schimmige speculaties op een volatiele beurs. Geen wonder dat universiteiten, hbo’s en nu ook mbo’s in financiële problemen zitten. Verbieden, dit soort creatieve geldstromen.

Zo’n mening bezinkt dan na een nachtje slapen en na wat rust verbreedt de horizon zich weer langzaam. De vernauwde blik krijgt oog voor een alternatieve lezing. Een kabinet dat kort op het onderwijs enerzijds en een ambitieus bestuur dat hetzelfde onderwijs een warm hart toedraagt anderzijds met daar tussen in een bank die adviseert om het beetje vermogen van een geld te laten groeien om aan te wenden voor … onderwijs. Dat is toch een heel begrijpelijke strategie? Wij kunnen toch niet tegen bestuurders van onderwijsinstellingen zijn die geen genoegen nemen met minder geld en, hypothese, slechter onderwijs?

Zouden we de speculatiedrift van scholen niet ook kunnen uitleggen als de weigering van besturen zich bij de huidige, financiële prikkels vanuit Den Haag (minder graag) neer te leggen? Hoe zouden we reageren als was gebleken dat deze derivaten, mits goed belegd, op een school goed zou zijn voor: 1) vier extra leerkrachten die, 2) zes uur per week maatschappelijke vorming geven en dan de 2a) gevaren van ge- en misbruik van alcohol op jonge leeftijd bespreken, 2b) veilige seks onder de aandacht brengen, 2c) normen waarden van ons maatschappelijk verkeer bediscussiëren … Enfin: het droomcurriculum van CDA, PvdA, VVD en PVV uitvoeren?

Foto: copyright ok. Gecheckt 04-10-2022

Graag radicale transparantie in politieke journalistiek

Nu de verkiezingen eraan komen is het weer van groot belang dat politieke journalisten transparant opereren. Die kans is alleen niet zo groot, maar het kan wel.

Ik heb er vaker voor gepleit – radicale transparantie om zo tegenwicht te bieden aan geïnstitutionaliseerde en georganiseerde (politieke) belangen. Om zo te voorkomen dat journalistiek de uitkomst van lange en complexe onderhandelingen is in plaats van  vrije nieuwsgaring. Enfin, om ons werk te kunnen doen, dus.  Nu is daartoe ook een oproep vanuit de NVJ – en niet door de minsten.

Theo Dersjant is docent journalistiek aan de Fontys Hogeschool Tilburg, Frénk van der Linden is freelance interviewer, Clairy Polak is presentator/interviewer en Dolf Rogmans is hoofdredacteur van Villamedia en alle vier roepen ze op om in de komende verkiezingsstrijd alle afspraken met alle mannetjesmakers openbaar te maken. Om het journalistieke proces dus open te gooien en zo het product te verbeteren. Want, schrijven zij:

Wij roepen journalisten op om onderhandelingsjournalistiek niet te laten verworden tot achterkamertjesjournalistiek. Om afspraken openbaar te maken. En politici of hun vertegenwoordigers erop te wijzen dat afspraken openbaar gemaakt (kunnen) worden. Om hun werk – kortom – op transparante wijze te verrichten.

Mooi. Prima. Onhaalbaar, maar dat geeft helemaal niet. De vraag is alleen: is openbaarheid voldoende en hoe gaan wij journalisten dat praktisch organiseren? Hoe ontsluiten wij de data van het journalistieke proces? Geven we het publiek de mogelijkheid om bij te sturen, doen we pas achteraf kond van wat er precies is gebeurd? Enfin – het initiatief is toe te juichen, nu moeten we heel hard gaan nadenken over de praktische uitvoering van transparantie. Anders blijft het bij een oproep waar geen enkele campagne-chef de billen van samenknijpt.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Een blinde raad van toezicht

Wat telt bij Nurten Albayrak zwaarder: haar gesjoemel met haar inkomen, prive-kilometers in een veel te dure bolide en despotische bestuursstijl? Of het tandeloze toezicht, gebrek aan interesse in de COA bij diverse ministeries en een verzameling directeuren die zich als makke schaapjes tegen elkaar uit hebben laten spelen? Als zowel bestuurder als het toezicht er een potje van maken, kun je wachten op de maatschappelijke verontwaardiging plus de politieke haast om in te grijpen, terecht te wijzen en te veranderen.

Ook nu.

Leers heeft het al over een ‘nieuwe start’ voor het COA, de PvdA wil strafrechtelijk onderzoek, Raymond Knops (Kamerlid CDA) vindt dat Albayrak moet terugbetalen (net als Sietse Fritsma van de PVV), Cora van Nieuwenhuizen (VVD) vindt dat er ‘hele ernstige dingen’ in het rapport-Scheltema stonden. Het is te veel bestuurlijke tegenwind om in openbaarheid je blazoen proberen op te poetsen. Waarschijnlijk telt Nurten haar knopen en blijft ze nu wel weg bij haar werkgever en zal ze het ontslag op staande voet niet aanvechten. Net als de Raad van Toezicht, die ontslag vroeg en kreeg (bij het schrijven van dit artikel nog vol trots vermeld op de site van het COA, overigens).

Daarin geen domme mensen. Hermans behoeft geen introductie. Hij was voorzitter van het bestuur. Een man met de nodige bestuurlijke ervaring. Jaap Besemer, hoogleraar TU Delft (Geo-Informatie en Grondbeleid). Bekwaam in de universitaire politiek, wat je overal een overlever maakt. Anne-Wil Duthler (VVD Eerste Kamerlid) heeft een adviesbureau in bestuur, recht en ict. Als er iemand is met kennis van zaken – dan zij. Politiek en bestuurlijk gepokt en gemazeld. Rein Willems (CDA, Eerste Kamer): idem dito. Kalsbeek (PvdA): ook. En wat te denken van Ronald Bandell – oud-burgemeester van Dordrecht?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

[Soulfood] Jimi jamt

Op 15 april 1967 kon je voor nog geen halve pond naar een optreden van Jimi Hendrix in The Odeon in Blackpool. Kreeg je Engelbert Humperdink en The Walker Brothers er gratis bij. Of andersom: je ging voor Humpie en je moest Jimi dan maar even uitzitten. Nog geen halve pond, da’s niet veel, maar nog altijd meer dan wat gratis aan muziek voor handen is op internet. Ik kan avonden vullen met concerten die ik voor helemaal niks binnenhaal. Internet dwingt bands andere verdienmodellen te kiezen. Hun muziek is vaak gratis of bijna voor niks te beluisteren, de optredens zijn de momenten waarop ze geld verdienen.

Tenminste, dat hoop ik voor ze.

Vanavond in het rariteitenkabinet het tegenovergestelde van een concert – namelijk een private jam. Van Jimi. In de rariteit van vandaag speelt hij Gypsy Eyes – een up tempo blues waarin Hendrix slag en solo moeiteloos met elkaar afwisselt. En dat de jam privaat is, blijkt uit de telefoon die halverwege het nummer op de achtergrond afgaat. En blijft afgaan. Jimi is niet voornemens zijn groove te onderbreken om de hoorn op te pakken. Niet vreemd – het nummer verhaalt over betoverende zigeunerogen. Eenmaal gevangen in de blik van een gypsy is het lastig met de buitenwereld communiceren.De telefoon rinkelt dus door, net als Jimi.

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-03-2022

Tien kenmerken van een schandaal waar we geen klap verder mee komen

Ik lees weer eens wat over (politieke) schandalen. Het moet er toch eens van komen – het begin van een onderzoek. En al direct in die eerste, verkennende fase, stuit ik op analyses waar ik weinig mee kan. Fijn natuurlijk – dan is er ruimte om nog eens wat toe te voegen. Balen ook, omdat het fundament er nog niet ligt. Dat hoopte ik onder andere te vinden in Media Scandals (James Lull en Stephen Hinderman (red.)). Zij geven tien criteria om een schandaal van een verhaal te onderscheiden. Tien noodzakelijke voorwaarden, voegen Lull en Hinerman daaraan toe. Maar ze zijn niet allemaal even helder of bruikbaar.

1) Social norm reflecting the dominant morality be transgressed: onduidelijk criterium, want wat is dan die sociale norm, welke dominante moraliteit wordt dan met voeten getreden en wie bepaalt dat? Om welke overtreding gaat het dan en, belangrijker nog voor mijn onderzoek, hoe kunnen we dat weten (hoe komen we daar achter)? “This criterion”, voegen Lull & Hinerman daaraan toe, “is fundamental. Without it, no story can be regarded as a scandal.” Essentieel dus, schrijven de onderzoekers. We mogen ze alleen zelf uitwerken.

The transgressions must be performed by 2) specific persons who carry out 3) actions that reflect an exercice of their desires or interests: Het tweede criterium lijkt meetbaar. We kunnen in elke ‘schandaal’ hoofdpersonen aanwijzen die bepaalde acties uitvoeren. Maar: verraden die acties hun verlangens of belangen? Welke verlangens of belangen hadden de vijf inbrekers in het complex Watergate, in de nacht van 17 juni 1972? Nixons schandaal zit niet in de inbraak zelf, maar in de cover up die volgde. En in die cover up is wel sprake van

Foto: copyright ok. Gecheckt 26-10-2022

Robotjournalistiek: algoritme rekent verhaal uit op basis van data

Narrative Science heeft niets met verhalende wetenschap te maken. Het is een start-up in Chicago. Doel: geautomatiseerde journalistieke verhalen. Hoe? Je biedt slimme programma’s data aan en de algoritmen maken er een leesbaar verhaal van. Of tweets. Of blogposts. Al naar gelang de wensen van de klant. Toekomstmuziek? Forbes maakt al een tijdje gebruik van de diensten. Onderaan de gelijknamige blog staat: Narrative Science, through its proprietary artificial intelligence platform, transforms data into stories and insights.

Volgens Evgeny Morozov, technologie-socioloog en auteur van The Net Delusion over de mythe van het bevrijdend internet, is het niet zo vreemd dat juist Forbes deze geautomatiseerde dienst afneemt. In de zakenwereld zijn al veel cruciale en kritische beslissingen uitbesteed aan algoritmen. Op de beurs beslissen slimme rekenprogramma’s autonoom welke stukken te ver- of aankopen. De snelheid van handelen ligt zo hoog, de windows of opportunities zijn vaak zo klein, dat handelaren de mogelijkheden niet (meer) zien. Als computerprogramma’s het lot van hun portfolio al bepalen, waarom diezelfde slimme algoritmen dan niet ‘gevraagd’ de handel te verslaan?

Narrative Sciencer zegt zelf dertig klanten te hebben. Ze schrijven vooral geautomatiseerde berichten over de beurshandel, woningmarkt en sport. Wired UK presenteerde de roboschrijvers als belangrijke innovatie voor 2012 en kwam met een sterk staaltje sportjournalistiek, rechtstreeks uit de koker van de start-up uit Chicago. Enige input: de statistieken van de wedstrijd:

Vorige Volgende