Jos van Dijk

1.157 Artikelen
602 Waanlinks
3.572 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Was tot 2012 docent in het HBO.
Schrijft over Europa en over het vrije verkeer van informatie.
Publiceerde in 2007 "Dit kan niet en dit mag niet; een kroniek van belemmering van de uitingsvrijheid in Nederland." Voortgezet op de website: http://freeflowofinformation.blogspot.com/
Publiceerde in 2016 "Ondanks hun dappere rol in het verzet. Het isolement van Nederlandse communisten in de Koude Oorlog" voortgezet op de website http://nederlandsecommunisten.nl/#site-header
Foto: Jeanne Menjoulet (cc)

Frankrijk heeft een nieuw volksfront

Met het oog op de tussentijdse parlementsverkiezingen hebben vier linkse partijen in allerijl een front gevormd. Tegen het radicaal rechtse Rassemblement National van Marine Le Pen. Maar ook tegen Macron. Als de Franse president met zijn schokkende beslissing om verkiezingen uit te roepen had gehoopt dat alle anti-RN partijen zich rondom hem zouden groeperen komt hij bedrogen uit. Niemand wil zich meer aan hem binden. Zijn Renaissance zou volgens peilingen inclusief coalitiepartners kunnen zakken van 250 naar minder dan 100 van de 577 zetels. De strijd gaat nu tussen het Nouveau Front Populaire (NFP) en het Rassemblement National.

Het Volksfront heeft een geschiedenis. In Frankrijk regeerde onder die titel een coalitie van socialisten, communisten en radicalen tussen 1936 en 1939. De samenwerking van socialisten en communisten, aanvankelijk nog verboden door de Komintern, de communistische internationale beweging, kwam tot stand onder de dreiging van een extreemrechtse staatsgreep. Twee jaar geleden, bij de parlementsverkiezingen in 2022, deden negentien linkse partijen ook al een poging om zich te verenigen tegen rechts. De Nouvelle Union populaire écologique et sociale (NUPES) werd toen met 150 zetels de tweede partij na de coalitie van Macron. Maar eenmaal in het parlement gekozen raakten de NUPES leden weer verdeeld. Bij de afgelopen Europese verkiezingen was er geen NUPES-lijst, met name vanwege te grote verschillen van mening tussen de Parti Socialiste en de radicaal linkse partij La France Insoumise (LFI, Opstandig Frankrijk).

Foto: Emory Allen (cc)

Uit angst voor de opstand

RECENSIE - In de jaren zestig kreeg BVD-medewerker Marinus de Meijer het verzoek om de geschiedenis van de voorgangers van de geheime dienst vast te leggen. De Meijer zat vlak voor zijn pensioen en hij was de enige van zijn collega’s die de vooroorlogse inlichtingendiensten uit eigen ervaring kende. Voor de oorlog was hij medewerker van de inlichtingendienst van de Rotterdamse politie en in die functie had hij veel te maken met de Centrale Inlichtingendienst (CI). Toen de oorlog aanbrak en het hele CI-archief vernietigd moest worden, begroef hij in zijn achtertuin een kist met stapels rapporten over communisten en trotskisten. ‘Mijn archief’ noemde hij dat. Het werd direct na de oorlog de basis voor de cartotheek van de BVD aan de hand waarvan in de Koude Oorlog een groot deel van links Nederland werd gevolgd.

Het rapport van De Meijer was in 1968 klaar, maar het bleef –uiteraard– intern. Het is onlangs alsnog, deels gewit, vrijgegeven na een inzageverzoek aan de AIVD. Medewerkers van de Radboud Universiteit hebben het rapport in leesbare vorm online gezet. Een lofwaardig initiatief.

Het rapport was de aanleiding voor een bundel beschouwingen over het werk van inlichtingen- en veiligheidsdiensten onder de titel Uiterst Vertrouwelijk; achter de schermen van de Nederlandse geheime diensten. Die ondertitel suggereert meer dan waargemaakt kan worden in het geval van een geheime dienst. De auteurs gebruiken de geschiedschrijving van De Meijer om te reflecteren op hedendaagse ontwikkelingen op dit gebied. Maar het is duidelijk dat De Meijer in zijn interne rapportage meer kwijt kon over het verleden dan de experts van nu over het heden. Daarom is zijn rapport interessanter dan veel in zeer algemene en neutrale termen geschreven bijdragen over de huidige praktijk van de geheime dienst.

Foto: Andrea Pax (cc)

Reclame als spiegel?

COLUMN - In het boek Wat mocht, wat mag, what’s next schrijven Wilbert Schreurs en Doortje Smithuijsen over veranderende normen in de reclame. Reclame is een barometer van de tijdgeest. Als spiegel van verandering zien we via reclame de normen over goede smaak en fatsoen verschuiven, schrijven zij. Dat wordt duidelijk als we naar de jaren negentig kijken. De val van de Muur en de groei van de winsten in de neoliberale economie verleggen de grenzen. Reclamemakers kunnen zich meer permitteren. De angst voor negatieve effecten van reclames die voor sommige mensen te ver gaan is verdwenen.

Het bekende voorbeeld is Benetton. Dat kledingbedrijf adverteert met foto’s van maatschappelijk actuele thema’s en gebeurtenissen. Er wordt geen kleding getoond, alleen de tekst ‘United Colors of Benetton’. Voorbeelden: een priester en een non die elkaar kussen, een pasgeboren baby die bebloed en wel nog aan de navelstreng hangt, een shirt van een soldaat die in Bosnië heeft gevochten, een advertentie met een stervende aidspatiënt: het zijn uitingen die onmiskenbaar bedoeld zijn om te prikkelen.

En daar is het Benetton natuurlijk om te doen. Reclame is een kwestie van aandacht vragen, opvallen en emoties opwekken. Zo probeerde Mazda naar het voorbeeld van Benetton op te vallen en te prikkelen met het billboard met een close-up van een vrouw met een dichtgeslagen oog. In kleine letters staan, naast het oog, de verschillende kleuren van de nieuwe Mazda-modellen vermeld, met daaronder ‘United Colors of Mazda’.

Foto: Mikael Korhonen (cc)

Diversiteit in Europese verkiezingsuitslagen

In de berichtgeving over de uitslagen van de Europese verkiezingen afgelopen weekend overheerste de (verwachte) winst van radicaal rechts en de (onverwachte) blufpoker van de Franse president die meteen nieuwe parlementsverkiezingen uitschreef. Frankrijk en Duitsland zijn de grootste landen in Europa. Niet gek dat daar eerst naar gekeken wordt. Maar hoe zit het in de rest van Europa? Hier volgen enkele verkiezingsuitslagen uit landen die minder vaak in het nieuws komen.

Om te beginnen is het opmerkelijk dat er donderdagmiddag bij het schrijven van dit artikel nog steeds geteld werd in meer dan tien van de 27 staten. Dit als voorbehoud bij dit rondje Europa. Plusjes en minnetjes bij de resultaten zijn ten opzichte van 2019. De beoogde partijfamilie heb ik voor zover nodig toegevoegd. Een overzicht van de resultaten per Europese partijfamilie vind je hier bij Reuters.

Ierland

Dit is een van de staten waar nog geteld wordt. Ierland heeft een ingewikkeld kiessysteem en er waren tegelijkertijd ook locale verkiezingen. De nog niet officiële uitslag voor het EP is daar: 3 zetels voor onafhankelijke kandidaten (+2),  Sinn Féin 3 (Left, +2), Fine Gael 3 (EPP, -2), Fianna Fáil 3 ( Renew, +2), Greens 1 (Greens/EVA, -1), Aontú 1 (een conservatieve afsplitsing van SF, +1). Bij de locale verkiezingen behaalden de kandidaten van Sinn Féin een minder fraaie uitslag . The Guardian: ‘Kiezers in Ierland hebben de centristische regering gesteund, Sinn Féin de les gelezen en bij lokale verkiezingen een handvol extreemrechtse kandidaten gekozen.

Kan een Likoedman in Nederland vice-premier worden?

PVV’er Markuszower: oud geval van wapenbezit en een AIVD-melding hoeven ministerschap niet te blokkeren

Hij staat bekend om radicale teksten over vluchtelingen en ‘gestoorde’ rechters, de AIVD omschreef hem ooit als integriteitsrisico. En toch zou PVV-Kamerlid Gidi Markuszower (46) minister van Asiel en Migratie kunnen worden. Hoe zit het met de screening van kandidaten voor het kabinet?

Een terechte vraag van Het Parool. De AIVD waakt over de democratie en de rechtsstaat en let op mogelijke dreigingen uit het buitenland. In het verleden heeft de dienst in dat kader ook Geert Wilders gevolgd vanwege zijn intensieve contacten met Israëlische diplomaten en politici.

Foto: TeaMeister (cc)

Radicaal rechts is verre van eensgezind

Alsof er niets anders te melden was over de Europese verkiezingen bleven de media de afgelopen weken eenzelfde boodschap eindeloos herhalen: radicaal rechts gaat winnen. We zullen zondag zien in hoeverre dat een selffullfilling prophecy is geworden. In de berichtgeving stonden vooral de nationale leiders van radicaal rechts (Wilders, Le Pen) centraal en niet de Europese kandidaten (Stöteler, Bardella), laat staan de kiezers en hun motieven.

De opiniepeilingen wijzen onmiskenbaar in de richting van een conservatiever Europarlement. Van de middenpartijen die het in het vorige parlement voor het zeggen hadden kan alleen de centrumrechtse EPP op enige winst rekenen. Centrum-linkse en liberale partijen staan op verlies. Aan deze kant van het politieke spectrum mankeert een aantrekkelijk alternatief, zo constateert ook Politico:

Meestal stromen kiezers in tijden van instabiliteit – oorlogen, pandemieën, economische onzekerheid – massaal naar de traditionele machtspartijen. Tegenwoordig zijn deze partijen in veel landen uiteengevallen. Decennia lang hebben Europees rechts en links voor het centrum gevochten, en als twee dronken boksers zijn ze ingestort, waardoor de arena open is gebleven voor nieuwe uitdagers.

Het is nog steeds wachten op de nodige introspectie en reflectie van de machtspartijen in het midden die een opmaat kunnen bieden voor een nieuw elan en herstel van het vertrouwen.

Foto: Kancelaria Premiera (cc)

PiS in de slachtofferrol

De Europese Commissie heeft de artikel 7 procedure tegen Polen ingetrokken. Het land loopt niet langer het gevaar op schorsing van het EU-lidmaatschap en intrekking van zijn rechten. Nu is dat gevaar nooit echt dichtbij geweest. Schorsing vereist instemming van alle lidstaten en Hongarije, waar eenzelfde procedure loopt, zou er nooit mee hebben ingestemd. Maar eind vorig jaar is er een nieuwe regering gekomen in Polen onder leiding van Donald Tusk. En die heeft hard gewerkt aan herstel van de rechtsstaat in Polen. In februari presenteerde de Poolse minister van Justitie Adam Bodnar de Commissie en de Raad een actieplan bestaande uit negen wetten om de veranderingen van de PiS-regering ongedaan te maken en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te garanderen. Dat was voldoende voor de Commissie om de artikel 7 procedure in te trekken. Maar PiS lijkt allerminst uitgerangeerd, niet in Polen en ook niet in Europa.

In Polen is de regering-Tusk voor veel belangrijke besluiten nog wel afhankelijk van president Duda die trouw blijft aan het oude regime. Begin dit jaar botsten premier en president over het lot van twee van corruptie beschuldigde politici van PiS, Mariusz Kamiński en Maciej Wąsik. Zij zijn door een rechtbank in Warschau veroordeeld tot twee jaar celstraf om ambtsmisbruik. Duda had de twee in 2015 al gratie verleend, maar het Hooggerechtshof verklaarde dit in december vorig jaar onwettig. Tusk beschuldigde Duda er van de twee in bescherming te nemen door ze onderdak te bieden in het presidentiële paleis. Ze werden uiteindelijk toch gearresteerd. Maar Duda verleende hen voor de tweede maal gratie. PiS noemt hen ‘politieke gevangenen’ en zette beiden op de kandidatenlijst voor de komende Europese verkiezingen. De partij hoopt op winst met deze kandidaten die zich profileren als ‘politieke slachtoffers’ van een wraaklustige Tusk. Volgens de laatste peilingen gaan het Burgerforum van Tusk en PiS gelijk op met elk 32% van de stemmen.

Foto: Catholic Church England and Wales (cc)

De oorlog in Gaza ‘slim omzeilen’

COLUMN - Een van de meest krampachtige en verontrustende reacties op het studentenprotest tegen de oorlog in Gaza komt uit een hoek waar je zoiets niet zou verwachten: de Universiteit voor de Humanistiek. Docent Rodante van der Waal schreef er over in Trouw. Van der Waal doceert ‘dekoloniale theorie’ en had in dat verband gesproken over het optreden van Israël in Gaza. Enkele studenten verweten haar antisemitisme nadat ze haar naam hadden aangetroffen onder een door duizenden zorgmedewerkers ondertekende petitie die opriep om het geweld te beëindigen. Vervolgens kreeg zij een mail van de onderwijsdirecteur die haar opdroeg ‘het in mijn collegereeks niet meer te hebben over Palestina of Gaza. Mocht een student er toch nog naar vragen, dan moest ik het onderwerp ‘slim omzeilen’. De teksten van de alom gerespecteerde Palestijnse theoreticus Edward Said moesten van het curriculum af. De Palestijnse gastdocent moest ik afzeggen.’ Van der Waal weigerde dat. De Universiteit trok daarop een eerdere toezegging voor voortzetting van haar betrekking in.

De Universiteit wil ‘om privacy-redenen’ niet ingaan op dat laatste punt. ‘De genoemde Palestijnse filosoof Edward Said’, schrijft de UvH, ‘komt aan bod in curricula van de UvH, passend bij de leerdoelen van het betreffende vak.’ Kennelijk dus niet bij het onderwerp dekolonisatie. Hebben ze Said daar wel gelezen? Je zou je ook kunnen afvragen hoe het zit met de academische vrijheid als van hogerhand wordt bepaald welke literatuur een docent mag gebruiken.

Foto: Dimitris Avramopoulos (cc)

Le Pen breekt met de AfD

In een nieuwe poging haar partij als gematigd en fatsoenlijk rechts te promoten heeft Marine Le Pen afstand genomen van de AfD, haar huidige partner in de ID fractie van het Europees Parlement. RN (Rassemblement National) zoekt nu voor samenwerking in het nieuwe Europese parlement contact met de partij van de Italiaanse premier Giorgia Meloni die deel uitmaakt van de ECR (Europese Conservatieven en Hervormers). Daarmee is er nog voor de verkiezingen al weer ruzie in de extreemrechtse tent.

Aanleiding voor de breuk zijn uitspraken van de omstreden AfD lijsttrekker voor het Europarlement Maximilian Krah. Hij zei in een interview met een Italiaanse krant dat niet alle SS’ers misdadigers waren en verwees daarbij naar de bekentenis van de Duitse schrijver Günter Grass (1927-2015), die aan het eind van zijn leven onthulde dat hij als 17-jarige lid is geweest van de Waffen-SS. Krah zei ook nog dat er veel boeren waren onder de SS’ers. Hij is inmiddels uit het partijbestuur gezet en mag niet langer campagne voeren voor zijn partij. Maar hij is niet van de lijst gehaald. Krah lag al langer onder vuur vanwege een beschuldiging van spionage voor China. Zijn tweede man Petr Bystron is ook al in opspraak geraakt vanwege zijn betrokkenheid bij het Russische propagandaplatform Voice of Europe. Al deze affaires hebben inmiddels geleid tot een forse daling van de peilingen voor de AfD.

Foto: Dimitris Avramopoulos (cc)

Deze verkiezingen gaan niet over Europa

COLUMN - Verkiezingscampagnes voor het Europees Parlement zijn van een dodelijke saaiheid en voorspelbaarheid. Om de vijf jaar krijgen we de boodschap dat Europa best belangrijk is. De kiezer krijgt elke ronde opnieuw uitgelegd wat het Parlement doet, wat de taak van de Commissie is, van de Raad van ministers en de Europese Raad van regeringsleiders. En dat er democratisch gezien nogal wat schort aan het instituut EU (alsof het in de natiestaten allemaal perfect geregeld is). Elke vijf jaar  horen we ook weer de klacht dat ‘Brussel’ ver weg is en dat we onze vertegenwoordigers daar zo slecht kennen. Is dat vreemd? Vijf jaar lang worden Europese politici in de media weggedrukt door de nationale politiek. De Haagse zaken, hoe futiel ook, krijgen altijd voorrang in de media boven Brusselse maatregelen, hoe verstrekkend ze ook zijn.

Men zegt dat burgers zich niet druk maken over deze verkiezingen. Ze zouden weinig interesse hebben in ‘Europa’. Maar het punt is:  het gaat helemaal niet over Europa bij deze verkiezingen. Het gaat over het klimaat, over sociale rechtvaardigheid, over de economie, over landbouw, voedselveiligheid, energievoorziening en nog veel meer. Waarom blijft wat er echt speelt bij de Europese verkiezingen alsmaar verborgen achter al die voorspelbare clichématige verhalen over desinteresse, complexe besluitvorming en abstracte beelden over een continent?

Foto: Vlada Republike Hrvatske (cc)

Ook in Kroatië buigt het centrum voor extreem-rechts

Nederland staat niet alleen. De Kroatische centrum-rechtse leider Andrej Plenković heeft na de verkiezingen van vorige maand een verbond gesloten met de extreemrechtse DP (Domovinski pokret – Thuislandbeweging). Plenković is sinds 2016 premier en leider van de HDZ (Hrvatska demokratska zajednica -Kroatische Democratische Unie), de grootste partij in Kroatië (34,4%). Voor een derde termijn heeft hij de voorkeur gegeven aan een coalitie met de DP (9,6%), een recente afsplitsing van de HDZ.

De HDZ is aangesloten bij de Europese Volkspartij EPP, de partij van Europese Christendemocraten. De nieuwe Kroatische coalitie leidde in Brussel bij socialistische en groene politici opnieuw tot zorgen over de koers van de EPP. Ursula Von der Leyen, Commissievoorzitter en Spitzenkandidat van de EPP wordt in Brussel nauwgezet gevolgd vanwege een mogelijk flirt van haar partij met het extreemrechtse blok na de aanstaande Europese verkiezingen. Dubravka Šuica, het Kroatische lid van de Europese Commissie vindt dat er geen reden is voor zorgen. Volgens haar is de DP een gematigde partij. De DP is voor alles nationalistisch en anti-Servisch. De Servische minderheid in het land moet volgens de partij worden uitgesloten van regeringsdeelname.

Rechterflank

De kans is groot dat Europese afgevaardigden van de DP zich straks aansluiten bij de extreemrechtse ID-fractie waar ze ook de PVV tegen zullen komen. Von der Leyen heeft drie rode lijnen genoemd voor een eventuele samenwerking in de EU met andere blokken: ze moeten pro-EU zijn, Oekraïne steunen en de rechtsstaat overeind houden. Of de DP binnen de lijntjes blijft moet nog worden bezien. De radicalisering is net als in Nederland begonnen op de rechterflank van centrum-rechts. Hrvoje Klasić, een expert inzake extreemrechts in Kroatië, zegt dat de HDZ in het verleden alle moeite heeft gedaan om extreemrechts uit de partij te verwijderen. Maar nu komen ze via een coalitie met de DP weer terug in het centrum van de macht.  Het is niet duidelijk welke concessies Plenković heeft moeten doen om een nieuwe regering te kunnen vormen. Een teken aan de wand is dat De DP heeft geëist subsidie voor een krant van de Servische minderheid stop te zetten. De voorzitter van de Kroatische journalistenvakbond vreest dat het daarbij niet zal blijven “In haar programma kondigde de DP een aanval aan op HRT [de Kroatische publieke omroep], HINA [het staatspersbureau] en de hele mediascène. Wij zullen ons tegen deze aankondigingen verzetten en ik roep alle collega’s op om solidariteit te tonen, want vandaag wordt Novosti aangevallen en morgen zal het iemand anders zijn.”

EU weert getuige slagveld Gaza

De Brits-Palestijnse arts Ghassan Abu-Sittah is de toegang tot ons land geweigerd 

De chirurg, die ook rector is van de Universiteit van Glasgow, zou als getuige van het Israëlische geweld in Gaza vandaag spreken op een evenement georganiseerd door The Rights Forum.

Abu-Sittah is eerder Duitsland uitgezet. Het congres waar hij zou spreken werd door de autoriteiten verboden. ‘Dit is wat medeplichtigen aan een misdaad doen’ zei hij bij die gelegenheid. ‘Ze verbergen het bewijs en laten de getuigen zwijgen of intimideren hen.’ Afgelopen week werd Abu-Sittah ook de toegang tot Frankrijk geweigerd vanwege de EU-brede ‘administratieve ban’ die Duitsland hem voor de periode van een jaar heeft opgelegd.

Vorige Volgende