Jos van Dijk, auteur op Sargasso

Foto: Sinn Féin (cc)

Het niet langer verenigd Koninkrijk

20 mei 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

De onbetrouwbaarheid van de Britse regering inzake het handelsprotocol voor Noord-Ierland drijft een meerderheid van de Noord-Ieren richting integratie met de Ierse Republiek. Dat zegt de Ierse vice-premier Leo Varadkar naar aanleiding van nieuwe voorstellen uit Londen om het moeizaam bereikte Brexit-akkoord open te breken. De Britse regering bereidt wetgeving voor die haar ministers meer touwtjes in handen geeft om aan de bezwaren van de protestantse Unionisten tegemoet te komen. De Democratic Unionist Party (DUP) is in een minderheidspositie terecht gekomen ten opzichte van de republikeinse Sinn Féin, die met partijleider Michelle O’Neill (foto) bij de verkiezingen van twee weken terug de grootste werd. Nu weigert de DUP medewerking aan een nieuwe Noord-Ierse regering als het protocol niet van tafel gaat.

De wetgeving die is aangekondigd moet Britse ministers in staat stellen eenzijdig de douanecontroles en voedselveiligheidscontroles te verminderen op goederen die van Groot-Brittannië naar Noord-Ierland worden vervoerd en niet naar Ierland of de rest van de interne markt van de EU gaan. Verder zou Noord-Ierland moeten kunnen profiteren van het btw-beleid in de rest van het VK. En Noord-Ierse bedrijven moeten goederen kunnen produceren volgens Britse normen. De DUP, de partij van de Unionisten, juicht eenzijdige maatregelen toe. De kans dat de EU ermee akkoord zal gaan is echter nihil, waarmee de strijd over de Brexit weer volledig open komt te liggen.

Foto: campact (cc)

Duitsland in tweestrijd

13 mei 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

De Duitse regering heeft zich aangesloten bij de NAVO-bondgenoten die Oekraïne zware wapens gaan leveren. Het leidde tot een heftig en geëmotioneerd publiek debat in het land dat tot voor kort geen wapens leverde aan conflictgebieden. Uit de peiling Deutschlandtrend blijkt dat Duitsers verdeeld zijn over de kwestie. 45 Procent van de ondervraagden is voor het leveren van zware wapens aan Oekraïne, maar hetzelfde percentage (45 procent) is tegen. Vooral de aanhang van de SPD is verdeeld. De Bondsdag stemde met grote meerderheid vóór.

Een open brief aan Scholz

In een open brief aan bondskanselier Scholz heeft een aantal intellectuelen en kunstenaars, onder wie de schrijvers Alice Schwarzer, Juli Zeh en Martin Walser, gepleit voor een koers gericht op een wapenstilstand en beëindiging van de oorlog. ‘De regering mag niet denken dat de verantwoordelijkheid van een escalatie alleen bij de oorspronkelijke agressor ligt en niet ook bij degenen die hem een motief geven voor escalatie’, stellen de briefschrijvers. Ze menen dat er in de oorlog in Oekraïne twee grenzen zijn bereikt.De eerste is de acute dreiging van een atoomoorlog.

De levering van grote hoeveelheden zware wapens zou Duitsland zelf tot oorlogspartij kunnen maken. En een Russische tegenaanval zou dan de aanleiding kunnen zijn voor hulp op grond van het NAVO-verdrag en daarmee het onmiddellijke gevaar van een wereldoorlog. De tweede grens is de mate van vernietiging en menselijk lijden onder Oekraïense burgers. Zelfs legitiem verzet tegen een agressor komt daartegenover op een bepaald moment in een ondraaglijke wanverhouding.

Waan van de dag

Niet meer als enige vrouw tussen mannelijke bobo’s op de foto

12 mei 2022 , 10:32 , door Jos van Dijk

De Spaanse minister van Economie Nadia Calviño heeft haar belofte ingelost.

Ze weigerde na een ontmoeting met werkgevers als enige vrouw met hen samen op de foto te gaan. In februari had ze aangekondigd nooit meer op de foto te gaan of deel te nemen aan debatten waarin ze de enige vrouw was. “We kunnen het niet langer normaal vinden dat 50 procent van de bevolking niet aanwezig is bij dergelijke evenementen”, benadrukte ze.

Waan van de dag

Nederlandse export helpt Russen op het slagveld

9 mei 2022 , 15:25 , door Jos van Dijk

De meeste geavanceerde wapensystemen van Rusland zijn afhankelijk van buitenlandse technologie.

In Russische wapensystemen zit Nederlandse militaire technologie, zo blijkt uit Brits onderzoek op grond van Oekraïense inlichtingen rapporten. Dat betreft elektronische componenten voor Russische militaire radio’s “die de ruggengraat vormen van de tactische communicatie van het Russische leger.” Deze technologie valt onder dual-use wetgeving. Dit betreft ook technologie die is geproduceerd na de instelling van de sancties in 2014. De systemen worden al sinds 2015 door de Russische krijgsmacht ingezet voor operaties in Oekraïne. Onduidelijk is of de leverende bedrijven op de hoogte zijn van het militair gebruik van hun onderdelen, en of hiervoor een exportvergunning is verleend. De Nederlandse regering zou al het mogelijke moeten doen om toekomstige export van Nederlandse technologie voor Russisch wapentuig te voorkomen. Dat zou de Russische militaire activiteiten daadwerkelijk hinderen.

Quote du Jour

Quote du Jour | Democratie werkt zo lang men erin gelooft

2 mei 2022 , 12:00 , door Jos van Dijk

Daan Heerma van Voss schrijft in de NRC over zijn afnemend vertrouwen in de politiek. Dat begon volgens hem bij de bruiloft van Grapperhaus die zich bij die gelegenheid niet aan de coronaregels hield. Daarop volgde een Kamerdebat.

Was Grapperhaus nog geloofwaardig, was de vraag. Premier Rutte zei van wel. Rutte vond dat zijn collega nog geloofwaardig was, en dus was hij het ook. De premier deed daarmee een poging eigenhandig de regels van het sociale contract [tussen burgers en volksvertegenwoordigers] te herschrijven. Want waar politici de macht hebben om wetten te bedenken en beleid te voeren, hebben ze níet de macht om te bepalen of ze geloofwaardig zijn. Dat oordeel is aan de burger.

Foto: Luca Sartoni (cc)

Persvrijheid en burgerparticipatie in Europa onder druk

29 april 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

Sinds 1993 vieren we op initiatief van de Verenigde Naties op 3 mei de Dag van de Persvrijheid. De VN reageerde op een oproep uit Afrika, de Windhoek Declaration, voor een onafhankelijke en pluriforme pers. Sindsdien is er elk jaar rond deze tijd wel aandacht voor de persvrijheid in de wereld. Met helaas veel slecht nieuws, zeker de afgelopen jaren. Deze week publiceerde een Tsjechisch onderzoeksinstituut de resultaten van een opinieonderzoek naar de persvrijheid in Polen, Hongarije, Slowakije en Tsjechië. Het onderzoek werd vlak voor de invasie van Rusland in Oekraïne gehouden. Bijna de helft van de respndenten in Hongarije, Slowakije en Tsjechië maakt zich zorgen over de afnemende persvrijheid, in Polen is dat zelfs meer dan 60%.

Politisering van de persvrijheid

Het onderzoek laat verder zien dat mensen die online nieuws volgen meer belang hechten aan onafhankelijke media, dat jongeren minder bezorgd zijn dan ouderen en dat het onderwerp persvrijheid zwaar gepolitiseerd is. Als we naar de politieke voorkeuren kijken zien we met name in Polen en Hongarije een groot verschil in waardering voor de onafhankelijkheid van de pers is tussen aanhangers van de zittende macht, de PiS in Polen en Fidesz in Hongarije, en de oppositie in die landen. Persvrijheid, een vanouds onomstreden kenmerk van een liberale democratie, lijkt niet meer bij alle partijen op steun te kunnen rekenen. In Hongarije vindt 89% van de respondenten die bij de verkiezingen van begin deze maand voor de kandidaat van de oppositie stemden persvrijheid ‘absoluut belangrijk’ tegenover 34% van degenen die stemden voor Fidesz, de partij die in Hongarije een belangrijk deel van de media controleert.

Foto: candi... (cc)

Een Hollandse jongen aan de Ebro

26 april 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

RECENSIE - In de Spaanse burgeroorlog (1936-1939) hebben tienduizenden vrijwilligers meegevochten aan de kant van de Republiek tegen het leger van generaal Franco. Ze kwamen uit alle Europese landen en uit de Verenigde Staten en Canada. Onder hen naar schatting ongeveer 650 Nederlandse anti-fascisten. Voor hen was de ‘burgeroorlog’ vooral een oorlog tegen het opkomend fascisme in Europa. Het was wat nu wel wordt genoemd een proxy war, en als zodanig een voorbode van de Tweede Wereldoorlog. Franco kreeg de steun van fascistisch Italië en Portugal en van nazi-Duitsland dat vandaag precies 85 jaar geleden het stadje Guernica platbombardeerde. De Republiek kreeg alleen steun van de Sovjet-Unie en Mexico. Alle democratische Europese landen stelden zich neutraal op. De linkse beweging en met name de communisten verzetten zich tegen deze non-interventiepolitiek. Comités voor hulp aan Spanje waren overal actief en er werden vrijwilligers geworven om deel te nemen aan de strijd tegen Franco, volgens de ‘brigadisten’ hoogst urgent om de dreigende opmars van de fascisten in Europa te keren.

Een van de Nederlandse vrijwilligers was Evert Ruivenkamp uit Den Haag. Van hem is nog niet zo lang geleden een dagboek gevonden dat nu met een inleiding en nawoord van Yvonne Scholten integraal is gepubliceerd onder de titel Een Hollandse jongen aan de Ebro. Het dagboek is in de woorden van Geert Mak ‘een unieke vondst’. Er is veel geschreven over de Spaanse Burgeroorlog. Bekende schrijvers zoals Orwell, Hemingway en de Nederlandse Jef Last waren in Spanje en getuigden van de inzet van de internationale brigades. Joris Ivens maakte er zijn documentaire Spaanse aarde. Er zijn in de loop van de jaren vele getuigenissen van vrijwilligers verschenen. ‘De oorlog begon in Spanje’ is een boek gebaseerd op interviews uit de jaren tachtig met Nederlandse oud-Spanjestrijders. Het dagboek van Ruivenkamp is het eerste verslag van het dagelijks leven van een Nederlandse brigadist in de oorlog dat in dezelfde tijd is geschreven. Het is ook uniek omdat het tot nu toe het enige dagboek is van een van de ‘gewone jongens’ die naar Spanje gingen, schrijft Scholten. ‘Het gros had ook nauwelijks enige scholing, soms niet meer dan een paar jaar lagere school. Ook Evert had maar een beperkte opleiding gehad,maar zijn Nederlands is voortreffelijk en zijn verslag zeer levendig.’ Ze veronderstelt dat hij het dagboek heeft geschreven na thuiskomst op basis van aantekeningen die hij in Spanje heeft gemaakt.

Waan van de dag

Jansa verliest in Slovenië

25 april 2022 , 10:14 , door Jos van Dijk

In Slovenië heeft de nieuwe groene partij Gibanje Svoboda onder leiding van Robert Golob de verkiezingen gewonnen.

Gibanje Svoboda (Vrijheidsbeweging) kreeg 34% van de stemmen, goed voor 41 zetels. De SDS van zittend premier Jansa behaalde 27 zetels. Er is nu ruimte voor een centrum-linkse regering van de gematigd groene GS en de sociaaldemocraten die 7 zetels wonnen. Gibanje Svoboda richt zich op de volledige afschaffing van fossiele brandstoffen, afvalvermindering, de lancering van miljardeninvesteringen in hernieuwbare energiebronnen, duurzame mobiliteit, zelfvoorziening op het gebied van energie en voedsel, evenals de groene transformatie van industrie en landbouw.

Foto: European People's Party (cc)

Groene partij op winst in Slovenië

22 april 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

De spanning stijgt in Frankrijk voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen. Wordt het Macron of Le Pen? Opmerkelijk: drie Europese premiers hebben zich openlijk uitgesproken voor Macron. In de laatste polls neemt hij enige afstand van Le Pen. Spannend wordt het zondag ook in Slovenië waar de regerende partij SDS in de parlementsverkiezingen wordt uitgedaagd door de nieuwe centrum linkse formatie Gibanje Svoboda (Vrijheidsbeweging). GS staat met Robert Golob in de peilingen vrijwel even hoog als de SDS van premier Janez Jansa (foto). De partij heeft een gematigd groen profiel en zoekt een balans tussen industriële vernieuwing en milieubescherming. De voorganger, Groene Actie Partij, heeft nu twee van de 90 zetels in Sloveense parlement. Volgens de peilingen zou Gibanje Svoboda zondag op 25% kunnen rekenen.

Lijsttrekker Golob was tot voor kort directeur van een electriciteitsbedrijf. Hij is in het verleden ook al eens staatssecretaris geweest. Hij is een manager die altijd met politiek bezig is geweest. En hij heeft kennelijk voldoende charisma om veel mensen aan te spreken. Gibanje Svoboda richt zich op de volledige afschaffing van fossiele brandstoffen, afvalvermindering, de lancering van miljardeninvesteringen in hernieuwbare energiebronnen, duurzame mobiliteit, zelfvoorziening op het gebied van energie en voedsel, evenals de groene transformatie van industrie en landbouw. Het programma is volgens Tanja Fajon, leider van de sociaaldemocratische partij, aantrekkelijk genoeg voor het vormen van een coalitie met de huidige linkse oppositie.

Quote du Jour

Quote du Jour | Onbekwaam

21 april 2022 , 10:14 , door Jos van Dijk

De crisis in de opvang van vluchtelingen konden we zien aankomen, schrijft Arie Theisens vandaag op de opiniepagina van Trouw:

Toch is dit allemaal begrijpelijk als je je realiseert dat al sinds mensenheugenis deze portefeuile vrijwel stilzwijgend door de VVD wordt geclaimd en gerund. Naar de redenen kunnen we wel raden, maar het is een partij die absoluut onbekwaam is voor dit dossier. En nu plukt Nederland daarvan de wrange vruchten.

Waan van de dag

Le Pen beschuldigd van misbruik EU-geld

18 april 2022 , 10:48 , door Jos van Dijk

Het Franse Openbaar Ministerie bestudeert een rapport van het antifraudebureau van de Europese Unie waarin Marine Le Pen wordt beschuldigd van het verduisteren van EU-gelden.

Het zou in totaal gaan om een bedrag van €136.993,99. Het OM heeft het rapport al op 11 maart ontvangen. Dat het nu in de publiciteit komt is volgens Le Pen opzet, om haar vlak voor de verkiezingen in diskrediet te brengen. In de polls voor de tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen aanstaande zondag heeft huidig president Emmanuel Macron een kleine voorsprong.

Foto: Can Pac Swire (cc)

Mediablokkades

18 april 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

COLUMN - De Russische mediatoezichthouder Roskomnadzor heeft de Russischtalige website van The Moscow Times geblokkeerd. Erg verrassend is dat niet. Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne zijn minstens veertig onafhankelijke websites geblokkeerd. Nog niet verboden media zijn onderhevig aan zware censuurmaatregelen. The Moscow Times van de Nederlander Derk Sauer wordt sinds kort in Nederland gemaakt. Opmerkelijk is dat alleen de Russischtalige versie is geblokkeerd. De Engelstalige versie is nog steeds toegankelijk. De Russische kan ook nog worden gelezen via een VPN-verbinding en vanuit het buitenland.

Onverstandig

Dat het Poetin-regime weinig respect heeft voor de persvrijheid hoeft niet te verbazen. Onafhankelijke media hadden het er al moeilijk genoeg en in oorlog tolereert de staat uitsluitend nog propaganda. Maar dat de Europese Commissie nog geen week na de inval van Rusland in Oekraïne de Russische staatsmedia RT en Sputnik met hun websites en Twitteraccounts ontoegankelijk maakte voor Europese burgers verbaast wel. ‘Dit is buitengewoon onverstandig,’ verklaarde de Nederlandse Vereniging van Journalisten, ‘omdat het niet aan staten is om nieuwskanalen indirect te laten blokkeren. Daarmee ondermijnt Europa de fundamenten van een vrije pers en zet het de deur open naar een staatsgereguleerde nieuwsvoorziening, waar niet langer de burger in staat is om een vrije keuze te maken uit het nieuwsaanbod.’ Eigenlijk doet de Europese Commissie hier precies hetzelfde als Poetin, meent de NVJ.