Overzicht

Gastauteur

2.321 Artikelen
3 Waanlinks
25 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Foto: strassenstriche.net (cc)

Geen paniek over populisme

, door

ANALYSE - Politicoloog Tjitske Akkerman meent dat er belangrijkere dreigingen zijn.

De opkomst van het populisme in Europa heeft de afgelopen jaren aanleiding gegeven tot zorgen over de liberale democratie. Het idee dat populisme de belangrijkste bedreiging vormt berust echter op een misverstand over wat populisme is. Veel bedreigender is het groeiende (xenofobe) nationalisme. Dit populistisch nationalisme is met name aan de rechterkant van het politieke spectrum te vinden.

In 2016 was de paniek over populisme wijdverbreid. Brexit, de verkiezing van Trump tot president en de vooruitzichten van populistische radicaal-rechtse partijen als het Front National (FN), de Partij voor de Vrijheid (PVV), Alternative fűr Deutschland (AfD) en de Freiheitliche Partei Österreichs (FPÖ) bij nationale verkiezingen in 2017 leidden tot grote zorg. Wereldleiders wezen op het grote gevaar van populisme. Obama waarschuwde tijdens zijn laatste reis naar Europa als president tegen populistische bewegingen aan zowel de linker- als de rechterzijde van het politieke spectrum. De paus zei in een interview met een Duitse krant dat ‘ populisme een kwaad is en slecht zal eindigen, zoals de vorige eeuw aangetoond heeft’. Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie, zei in zijn jaarlijkse rede in 2016 dat de Europese Unie zich moest beschermen tegen het aanstormende populisme. De consternatie is inmiddels wat geluwd, omdat bovengenoemde partijen niet de gevreesde overwinningen hebben behaald. Toch wordt het populisme nog steeds als de belangrijkste bedreiging voor de liberale democratieën in Europa beschouwd. Dat is onterecht. Zeker, liberale verworvenheden als vrijheid van de pers, scheiding der machten en een pluralistisch middenveld liggen onder vuur in Hongarije en Polen. In West-Europa zijn de liberale instituties weliswaar sterker dankzij een langere democratische geschiedenis, maar ze zijn niet onaantastbaar. Toch is het misleidend om het populisme als belangrijkste bedreiging aan te wijzen. Veel gevaarlijker is het groeiende xenofobe nationalisme.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Linkse leraren

, door

OPINIE - Een gastbijdrage van docent Nederlands Michelle van Dijk over de reactie van Thierry Baudet op een lesopdracht van docent Ivar Gierveld.

Dit is het werk van een leraar: je draait 27 lessen per week, dat kunnen bijvoorbeeld 250 leerlingen zijn in 9 klassen Nederlands en voor elke les heb je 25 minuten tijd voor voorbereiding én nakijkwerk. Nakijkwerk betekent in de piekweken 200 toetsen x 15 minuten (behalve voor die ene leerling die poppetjes tekende), in andere weken niets. Voorbereiding betekent dat je de dodelijk saaie theorie – ‘een cirkelredenering is een redenering waarbij standpunt en argument gelijk zijn, waardoor je, als het ware, in een cirkel redeneert’ – toepast op levendige, actuele voorbeelden, want ‘deze auto is heel mooi omdat hij er zo mooi uitziet’ is weliswaar een erg duidelijk voorbeeld, maar het is te simplistisch en kleuterachtig voor eindexamenleerlingen, dus je haalt mooie voorbeelden uit de politiek, je leest de krant elke dag, je kijkt het journaal en DWDD en verrek, je twittert ook nog wat, zo vind je nog meer mooie voorbeelden – en vergeet niet dat je ook nog recente romans moet lezen, want je kunt niet elke literatuurles weer over Max Havelaar beginnen en laten we eerlijk zijn, dat wil ook helemaal niemand.

Foto: Stefano Cannas (cc)

Nederlanders hebben (te) weinig kennis over zwarte bladzijden uit de eigen geschiedenis

, door

ONDERZOEK - Nederlanders weten niet alleen weinig over de zwarte bladzijden van onze geschiedenis. Als ze meer informatie krijgen verandert ook hun houding tegenover de betrokken bevolkingsgroepen, ontdekte de Utrechtse sociologe Sabrina de Regt

Een van de speerpunten van het nieuwe kabinet is meer aandacht voor de Nederlandse cultuur, identiteit en geschiedenis. Meer specifiek staat in het regeerakkoord: “We vinden het belangrijk de kennis over onze gedeelde geschiedenis, waarden en vrijheden te vergroten. Deze maken ons tot wat we samen zijn. … Het is van groot belang dat we die historie en waarden actief uitdragen (p. 19)”.

De vier regeringspartijen hebben ook nagedacht over hoe ze dit willen bereiken. Zo lezen we in het regeerakkoord dat alle kinderen op school het Wilhelmus moeten leren, inclusief de context ervan. Ook willen ze dat alle kinderen tijdens hun schooltijd het Rijksmuseum en het parlement bezoeken. Verder wordt de nationale canon uitgereikt aan jongeren die de leeftijd van 18 jaar bereiken en aan personen die het Nederlanderschap verwerven.

In het regeerakkoord wordt echter met geen woord gerept over de “beladen” kanten van de nationale geschiedenis. Het AD suggereerde eerder op basis van uitgelekte stukken dat D66 heeft gepleit voor lessen over kolonialisme en slavernij, maar daar is in het regeerakkoord niets over terug te vinden. Uiteraard is de totstandkoming van een regeerakkoord een kwestie van geven en nemen. Zeker wanneer het min of meer een “gedwongen huwelijk” betreft tussen verschillende partijen zoals de VVD, het CDA, D66 en de CU. Toch is het erg spijtig dat juist dit punt het niet gehaald heeft in de onderhandelingen. Dit omdat, zoals ik hieronder zal laten zien, 1) Nederlanders weinig kennis hebben van dit deel van onze “gedeelde geschiedenis” en 2) een focus op het beladen verleden kan zorgen voor meer cohesie in de samenleving.

Foto: Ministerie van Buitenlandse Zaken (cc)

‘Niet zo stabiel’

, door

ANALYSE - Het Montesquieu instituut vroeg Prof.dr. Gerrit Voerman, directeur van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen een inschatting te maken van de stabiliteit van Rutte III. Hij acht de kans dat dit kabinet de eindstreep haalt niet erg groot.

‘De coalitie van twee christelijke en twee liberale partijen is gebouwd op tegenstellingen’, somt Voerman op. ‘Het kabinet heeft in het parlement een minieme meerderheid. De ploeg bestaat uit onervaren ministers. En bovendien blijven de partijleiders, op Rutte na, in de Kamer – om het profiel van de eigen partij te bewaken.’

De Groningse hoogleraar loopt de ‘risico-inventarisatie’ punt voor punt langs:

  • –
    ‘De samenstelling van de coalitie – CDA en ChristenUnie  aan de ene kant, VVD en D66 aan de andere kant – is van dien aard dat er ideologische spanningen zijn ingebouwd. Tweede partijen die het product van gemeenschapsdenken zijn versus twee partijen met een veel individualistische, zelfs vrijzinniger inslag: dat is vragen om problemen. De breuklijnen – identiteit, integratie, Europa – zijn weliswaar in het regeerakkoord weggewerkt, maar ze bestaan nog wel degelijk.’
  • –
    ‘Het kabinet kan rekenen op minieme meerderheid, zowel in de Tweede als de Eerste Kamer. Elk kamerlid heeft de nucleaire optie in handen, zoals CDA-leider Sybrand Buma het noemt. Er is weinig voor nodig om de meerderheid kwijt te raken. Omdat regeren bijna altijd kiezersaanhang kost, is er alle kans dat de coalitie in elk geval in 2019 – na de provinciale verkiezingen – in de Eerste Kamer de smalle meerderheid verliest.’
Foto: European Parliament (cc)

Onder welke omstandigheden stemmen mensen op radicaal-links?

, door

ANALYSE - Over immigratie en risicomijdend gedrag van mensen die het financieel moeilijk hebben. Door Matthijs Rooduijn en Brian Burgoon.

Het Grote Verhaal na de afgelopen verkiezingen in Duitsland en Oostenrijk is het volgende: veel kiezers, met name degenen die het economisch zwaar hebben, zijn ontevreden met het functioneren van de gevestigde middenpartijen, en stemmen daarom en masse op radicaal-rechtse partijen als AfD (Duitsland) en FPÖ (Oostenrijk). Hoewel deze lezing klopt, is het belangrijk te benadrukken dat dit slechts een gedeelte van het verhaal is. Het zijn niet alleen radicaal-rechtse partijen zijn die het goed doen als alternatief voor het gevestigde midden. In Zuid-Europese landen als Spanje en Griekenland weten ook radicaal-linkse partijen zoals Podemos en Syriza veel kiezers te mobiliseren. En ook in bijvoorbeeld Frankrijk en Duitsland deed radicaal-links het met respectievelijk Jean-Luc Mélenchon en Die Linke het lang niet slecht. Welke maatschappelijke omstandigheden vormen nu een vruchtbare voedingsbodem vormen voor radicaal-links?

Een paar weken geleden schreven wij hier dat mensen die moeilijk rond kunnen komen eerder geneigd zijn op radicaal-rechtse partijen te stemmen dan op middenpartijen. Opvallend genoeg doen zij dat echter vooral als de sociaaleconomische omstandigheden gunstig zijn (bij lage werkloosheid, weinig sociaaleconomische ongelijkheid, etc.). Eén van onze verklaringen is dat stemmen op radicaal-rechtse partijen een risico vormt voor mensen die het economisch minder hebben. Radicaal-rechtse partijen benadrukken namelijk sociaal-culturele thema’s in plaats van economische. Bovendien hebben deze partijen vaak weinig bestuurservaring en áls ze die al hebben is dat meestal in een coalitie met sociaaleconomisch rechtse middenpartijen – lees: partijen die de belangen van de minderbedeelden niet bepaald hoog op de agenda hebben staan. Het is dus maar zeer de vraag of radicaal-rechtse partijen als puntje bij paaltje komt ook daadwerkelijk de economische belangen van mensen die het financieel minder hebben zullen behartigen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-03-2022

Just a Vega day at the office

, door

ACHTERGROND - Na een lange vergadering lopen we het bedrijfsrestaurant binnen. Lunchtijd!! En als we met klanten lunchen verzorgt onze cateraar een luxe lunch. Al pratend storten we ons op het buffet. Broodjes kroket, zalmwraps, filet americain… Snel graai ik twee broodjes kaas weg.

Ik werk voor een leuke organisatie en doe betekenisvol werk. Net als bij veel organisaties staat kostenbesparing voorop, maar wordt er ook aan maatschappelijk verantwoord ondernemen gedaan. Met die tweede heb ik altijd meer gehad dan met puur geld verdienen. Een bedrijf dat zijn verantwoordelijkheid pakt en zijn invloed gebruikt om iets goeds te doen voor de wereld. Afval scheiden, een milieuvriendelijk gebouw en projecten in derdewereldlanden. Goed voor de reputatie van mijn werkgever en goed voor de wereld. Een bedrijf met bovengemiddeld slimme en bewuste mensen. Dacht ik.

‘Lekker geluncht’ zegt de klant. Als we na de lunch opstappen werp ik nog een blik op de stapels overgebleven broodjes en ik schaam me. Kroketten, filet americain, rosbief, er ligt meer vlees dan ik op kreeg in een week, toen ik nog vlees at.

Je hoeft geen hoogleraar te zijn om te snappen dat de manier waarop wij vlees produceren en consumeren een enorme druk legt op het milieu, en bijdraagt aan de wereldwijde armoede. Voor een kilo rundvlees is 25 kilo groenvoer nodig en een derde van ons zoet water wordt gebruikt voor de vlees en zuivelindustrie (Stichting Een Dier een Vriend http://www.edev.nl/pages/vlees–en-zuivelindustrie-en-klimaatverandering.php). Alle problemen die we hebben, met voedsel en water en de vervuiling van het milieu door CO2 en bestrijdingsmiddelen, hebben mij doen besluiten om vegetariër te worden. Bewust en hip, steeds meer mensen kiezen er voor om één of meerdere dagen per week geen vlees te eten.

Foto: Cheryl (cc)

Pijnstillers voor links

, door

OPINIE - In Trouw verscheen deze week een interview met Mark Lilla, Amerikaanse hoogleraar en auteur van het boek ‘The Once and Future Liberal’ (2017). Lilla stelt dat links-progressieve partijen verstrikt zijn geraakt in polariserende identiteitspolitiek. Volgens Rogier van Reekum slaan zowel Lilla’s analyse als diens voorgestelde remedie de plank volledig mis.

Er zijn mensen die ‘Zwarte Piet is racisme’ een polariserende stelling vinden, genderneutrale behandeling wel veel gedoe, die niet begrijpen dat straatnamen voor rovende moordenaars mesjogge zijn, die het zonde vinden wanneer moslims een islamitische partij beginnen, die vinden dat radicaal rechts ook mee moet kunnen lopen in een Pride, die vinden dat het ‘debat’ belangrijker is dan de onenigheid zelf, die menen dat ‘diversiteit’ de samenleving heeft ‘veranderd’, maar ondanks al die opvattingen zichzelf wel ‘links’ noemen omdat ze vinden dat tegenover werk bestaanszekerheid moet staan. Dergelijke mensen hebben het zwaar: zij willen echt niet gezien worden als racist, seksist of anderszins rechts, maar voelen zich voortdurend gedwongen om anderen, die naast bestaanszekerheid ook nog hun ‘identiteit’ willen botvieren, uit te leggen hoe ‘linkse’ politiek zou moeten werken. En wanneer ze dat dan doen, krijgen ze de wind van voren. Och, zo wordt het nooit wat.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

NAM over gas op Springtij, een reality check

, door

OPINIE - Op het duurzame festival Springtij dat Wouter van Dieren ieder jaar organiseert, waren zoals vanouds, veel mensen uit de gassector aanwezig. Bedrijven als NAM, Gasterra en Gasunie sponsoren het festival en leveren een actieve bijdrage aan het programma. Reden voor Peter Kodde van Milieudefensie om in deze gastbijdrage het verhaal van NAM aan een realiteitscheck te onderwerpen.

Aan de ene kant is het heel mooi dat bedrijven uit de gassector het duurzame festival Springtij steunen en er aanwezig zijn. Ik hoop dat de mensen uit de gassector door de discussies en workshops meer zijn gaan nadenken over hun eigen rol in de energietransitie en bijvoorbeeld goed hebben geluisterd naar de prikkelende bijdrage over het Carbon Budget van de Britse energie-expert Jeremy Leggett.

Ik vrees echter dat de gassector er vooral aan tafel zat om haar eigen belang te promoten. De gassector een massieve PR campagne opgezet met als kernboodschap: aardgas heeft een rol te spelen in de energietransitie, we gaan voorlopig niet zonder kunnen en aardgas is de schoonste vorm van fossiele brandstoffen. Naar mijn mening slaat het verhaal van de gassector op een aantal plekken de plank mis. De bijdrage van de NAM aan Springtij was daar een exemplarisch voorbeeld van. Speciaal voor de bezoekers van Springtij en de medewerkers van de NAM heb ik het verhaal van de NAM van de nodige kanttekeningen voorzien. Het verhaal van de NAM is geciteerd, mijn commentaar staat er tussen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Romana Vrede is zwart…vooral zwart

, door

COLUMN - We trappen de week af met een gastbijdrage: een column van Liza Leistra.

Op een verjaardag van mijn vader, kort na de eeuwwisseling, waren wat vrienden aanwezig die net als hijzelf Nederland nog volkomen wit hebben gekend. De generatie 1920 en daar omtrent. Mensen die tijdens een sporadisch bezoek aan Amsterdam niet konden wennen aan zoveel zwart om hen heen. Het waren geen racisten, maar toch ontsproten bij tijd en wijle de meest vreemde gedachten en uitlatingen aan hun brein.

Friezinnen

Mijn vader was een belezen mens, doctorandus sociale geografie, bereisd en verre van bekrompen. Toch maakte hij zich druk over de houdbaarheid van lange blonde Friezinnen, het type vrouw dat hij het liefste zag. Hij gruwde van het idee, dat de Nederlandse bevolking ooit wellicht volledig mokkakleurig zou worden. Een kleur die hij overigens zelf behoorlijk benaderde, omdat hij zoveel in de tuin werkte.

Als jongeman, toen zijn haar nog zwart was, werd hij vaak aangezien voor Zuid-Europees, wat hij zelf verklaarde als de invloed van de Spaanse overheersing. Hij trouwde ooit met zo’n Friezin en maakte er van mij daarom ook een. Van mij mocht zijn toekomstangst direct gerealiseerd worden, want net als mijn moeder viel ik ook op donkerkleurig schoon.

Foto: SP (cc)

Wanneer breken regeringspartijen hun verkiezingsbeloften over de verzorgingsstaat?

, door

ANALYSE - Barbara Vis over de waarde van verkiezingsbeloftes. Artikel overgenomen van Stuk Rood Vlees.

Hoe waarschijnlijk is het dat de regeringspartijen van het nieuw te vormen kabinet hun verkiezingsbeloften over de verzorgingsstaat gaan houden? Best waarschijnlijk. Ten minste, als de partijen zich gaan gedragen volgens het algemene patroon dat Alexander Horn en Carsten Jensen in een recente studie vonden (gated artikel hier beschikbaar).

Meerderheid verkiezingsbeloften wordt nagekomen
In tegenstelling tot wat kiezers meestal denken (zie bijvoorbeeld dit blog van Tom Louwerse), wordt in Nederland de meerderheid – 60% – van de verkiezingsbeloften van regeringspartijen deels of volledig vertaald in beleid. Dat blijkt uit onderzoek van Robert Thomson onder de drie Nederlandse kabinetten tussen 1986 en 1998. Dit percentage loopt zelfs op tot ruim 80% voor die beloftes die ook zijn opgenomen in het regeerakkoord.

Maar wanneer worden beloftes gebroken?
Wat beïnvloedt of een verkiezingsbelofte gehouden of gebroken wordt? Horn en Jensen hebben dit onderzocht voor de verzorgingsstaat – een onderwerp dat in vrijwel alle verkiezingscampagnes hoog op de agenda staat, en waar dus beloftes over gedaan worden.

Voor 213 kabinetten in 18 landen over de periode 1971–2011 hebben de onderzoekers bepaald hoeveel aandacht partijen besteden in hun verkiezingsprogramma aan de verzorgingsstaat. Hierbij hebben ze zowel gekeken naar directe aandacht voor de verzorgingsstaat (bijvoorbeeld uitspraken over meer of minder uitgaven) en indirecte aandacht (bijvoorbeeld uitingen van een kritische houding over marktwerking als positieve aandacht, of nadruk op begrotingsdiscipline als negatieve aandacht. Aan de hand hiervan werd de belofte over de verzorgingsstaat per partij vastgesteld.

Foto: copyright ok. Gecheckt 03-03-2022

Verantwoordelijkheid nemen of toekijken?

, door

OPINIE - In deze gastbijdrage plaats Jaap Waling kanttekeningen bij een begrip dat meer maskeert dan verheldert.

Moet Groen Links nou mee regeren of niet? De discussie hierover spitst zich vaak toe op het aspect van verantwoordelijkheid nemen, of zulke verantwoordelijkheid juist uit de weg gaan. Vaak stokt het dan in ‘welles’ tegenover ‘nietes’ en allerlei varianten daarvan. Mij overkomt dit ook: wat is dat toch, met die ‘verantwoordelijkheid’?  We moeten die  discussie toch beter met elkaar kunnen voeren. Tijd  dus om nader op een aantal zaken in te gaan.

Meedoen

Eerst de argumenten vóór meedoen.

1. Mee regeren om een bepaalde koers een beetje je eigen kant op te trekken. In het gehele krachtenveld is er altijd wel een bepaalde ruimte om een paar van je eigen punten te scoren, en helemaal je zin krijgen doe je toch nooit.

2. De ‘burgemeester in oorlogstijd’: je laat je eigen mensen toch ook niet in de steek als het een zware periode is?

3. Invloed uitoefenen in plaats van toekijken, het lef hebben om vuile handen te maken tegenover de schone handen van de loze “Prinzipienreiterei”?

Zaken die er toe doen en het altijd verdienen dat men ze serieus neemt. Het zijn argumenten die de afgelopen tijd gedomineerd hebben in de commentaren van politici zelf, maar ook van pers, opinieleiders en politieke analisten van gematigd links tot rechts.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Creëer conflict in de coalitie!

, door

COLUMN - De onderhandelaars van CDA, CU, D66 en VVD zijn druk in overleg over een mogelijk regeerakkoord. Tom van der Meer, hoogleraar Politicologie, adviseert op Stuk Rood Vlees: streef niet naar een dichtgetimmerd akkoord, maar durf ook tijdens de regeerperiode het onderlinge conflict op te zoeken.

Nederlandse regeer- en gedoogakkoorden zijn de laatste decennia vaak gesloten geweest. Regering en coalitiefracties binden zich al voor de regeerperiode aan een vaak veelomvattend akkoord, waarin de grootste thema’s worden opgelost. Opdat de regering zich kan richten op het door de Kamers loodsen van beleidsvoorstellen, wordt het openlijke conflict tussen coalitiepartners jarenlang uit de weggegaan.

Vanuit bestuurlijk oogpunt heeft dit duidelijke voordelen. De regering hoeft zich immers geen zorgen te maken over de stabiliteit van de coalitie die door een openlijk uitgevochten conflict onder spanning kan komen te staan. Vanuit electoraal oogpunt zitten daar echter ook risico’s aan vast.

NRC-journalist Jan Kuitenbrouwer schreef deze week een mooie column over het belang van conflict in de politiek. Hij verwees daarbij naar de Amerikaanse politicoloog EE Schattschneider, een van de oervaders van de moderne politicologie. Die schreef in 1960:

“Above everything, the people are powerless if the political enterprise is not competitive. It is the competition of political organization that provides the people with the opportunity to make a choice. Without this opportunity popular sovereignty amounts to nothing.”

Vorige Volgende