Overzicht

Gastauteur

2.328 Artikelen
3 Waanlinks
25 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Groter denken, kleiner doen – Herman Tjeenk Willink

, door

RECENSIE - door Addie Schulte, redacteur van Boekenstrijd.

© Uitgeverij Prometheus cover boek Herman Tjeenk WillinkEen veteraan uit de binnenkamers van de Haagse macht verwoordt een aanklacht. Beschaafd, dat wel. Maar misschien daarom wel belangrijker. Die aanklacht komt van Herman Tjeenk Willink, oud-vicepresident van de Raad van State (‘onderkoning’ van Nederland), oud-voorzitter van de Eerste Kamer, informateur van diverse kabinetten, waaronder Rutte III, etc., etc.

De democratische rechtsorde ligt onder vuur, schrijft Herman Tjeenk Willink. Terwijl die democratische rechtsorde het enige is dat ons nog bindt. ‘Ons’, dat zijn de burgers van Nederland. Maar marktdenken, bureaucratie en technocratie hebben dat fundament van de maatschappij ondermijnd.

Rechtsorde

Die rechtsorde is niet zomaar een manier om de staat te organiseren, maar een ‘normatief concept’, schrijft Tjeenk Willink. Beginselen en waarden komen er in tot uitdrukking. Bijvoorbeeld tolerantie, rechtvaardigheid, redelijkheid en mensenrechten. De overheid is geen bedrijf, schrijft hij. ‘De bv Nederland betekent uiteindelijk het failliet van de democratische rechtsorde.’ Dat geldt ook voor het idee dat ‘de meerderheid beslist’. Die rechtsorde is dus een fragiel iets, dat van verschillende kanten kan worden aangevallen. Dat kan gebeuren met een beroep op efficiency en kostenbesparing, maar ook met een beroep op een bepaalde invulling van democratie.

Foto: Sebastiaan ter Burg (cc)

De SP wil opkomstplicht. Is dat verstandig?

, door

ANALYSE - Principiële afhakers komen ook in een systeem met opkomstplicht niet snel opdagen. Bovendien brengen onwillige kiezers eerder een blanco stem uit, of een inhoudelijke stem die minder doorwrocht is dan kiezer die uit eigen beweging gaan stemmen. Dat concludeert Tom van der Meer uit diverse onderzoeken naar de opkomstplicht bij verkiezingen, in zijn  analyse op Stuk Rood Vlees.

De SP zwengelt de discussie over opkomstplicht bij verkiezingen aan. Partijvoorzitter Ron Meyer denkt dat het parlement daardoor “een fotografische weergave zou worden van de bevolking”. Strategisch zou de SP een voordeel halen door relatief veel kiezers te trekken onder de niet-stemmers die inhoudelijk dichtbij hun zouden staan.

Opkomstplicht wordt wel vaker voorgesteld. In het algemeen worden er door de voorstanders verschillende positieve effecten gesuggereerd. Door opkomstplicht zou de politieke ongelijkheid tussen groepen in de samenleving afnemen, het parlement een betere afspiegeling zijn van de bevolking, en zouden inactieve burgers alsnog politiek betrokken raken. Maar klopt dat ook?

Minder ongelijkheid?

De wetenschappelijke literatuur is er niet over uit of opkomstplicht leidt tot minder ongelijke deelname aan verkiezingen tussen sociale groepen. Een meerderheid van studies suggereert dat bijvoorbeeld met name lageropgeleiden gesteund worden om op te komen door een opkomstplicht. Maar andere studies – van nota bene hetzelfde onderzoeksteam – ondersteunen die conclusies niet. Het effect is hoe dan ook bescheiden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Recensie: Magda is overal – Christian Jongeneel

, door

RECENSIE - In deze gastbijdrage recenseert Liliane Waanders de roman “Magda is overal” van onze eigen redacteur Christian Jongeneel.

Rotterdamse roman met allure

Pas aan het eind valt in Magda is overal van Christian Jongeneel alles op zijn plek. En alles is in het geval van Magda is overal veel. Kort samengevat laat Christian Jongeneel zien hoe een samenleving binnen een paar generaties van kleur kan verschieten, met alle positieve en negatieve gevolgen van dien. Centrale figuur in de roman is Dede Singh, die ook nog eens de uiterst onbetrouwbare verteller is van het eerste van de drie delen van de roman.

Broer en zus on the road

Dat eerste deel dat Magda heet, begint met de oma van Dede die even uit de dood ontwaakt, omdat de weg naar het hiernamaals versperd is. Daarmee lijkt de toon gezet van een onwaarschijnlijk verhaal, waarin Dede zijn tweelingzus Magda overal waar zij gaat en staat en vanwege haar vredelievende en multi-interpretabele verschijning op handen gedragen wordt, begeleidt en als haar bewaker optreedt. Dat bewaken is in zijn ogen hard nodig: menigeen waagt zich te dicht in haar buurt en dat dwingt Dede tot steeds gewelddadiger optreden. Haar carrière als model/vredesduif brengt broer en zus in landen die de cultuur al eeuwen in pacht hebben en in landen die op het punt staan het wereldpodium te betreden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

When China rules the world -Martin Jacques

, door

RECENSIE - door Addie Schulte, redacteur van Boekenstrijd.

© Penguin Books Ltd cover When China rules the world by Martin JacquesIn het najaar van 2018 publiceerde The New York Times een serie artikelen over China onder de kop: The land that failed to fail. Vaak was aangekondigd dat China zou falen; de Communistische Partij zou de macht kwijtraken, de economische groei zou stagneren of grootschalige onrust zou de kop op steken. Maar geen enkele keer was dat gebeurd en China ontwikkelt zich nog steeds met de vaart van een hogesnelheidslijn.

De Britse sinoloog Martin Jacques noemt dat ‘mislukkingsscenario’ in zijn boek When China rules the world een van de verkeerde manieren waarmee vanuit het Westen naar China wordt gekeken. Die visie gaat ervan uit dat er maar een manier is waarop landen modern kunnen worden, namelijk de westerse manier. Alle andere manieren zullen vroeg of laat vastlopen. Maar dat klopt niet, stelt Jacques, er zijn vele wegen naar de moderniteit. China toont daarvan de belangrijkste.

Eenheid

China is anders, anders dan het Westen. Dat is een van de twee centrale boodschappen van Jacques. De andere boodschap is dat China het belangrijkste land ter wereld gaat worden.

China is anders door zijn geschiedenis van continuïteit en eenheid. Chinezen zijn geneigd om de oorsprong van China vijfduizend jaar in het verleden te zoeken. Dat vindt ook Jacques wat te ruim, maar tweeduizend jaar lang is er wel sprake van China. Andere landen kunnen niet bogen op zo’n lange geschiedenis. Dat verleden vormt China nog sterk. Daarbij horen ook allerlei politieke ideeën en vormen. Het idee van een paternalistische staat met een onbedreigde autoriteit is daar een van. Dat is iets heel anders dan het idee van de staat in het Westen, die steeds in concurrentie was met andere organisaties, zoals de kerk. Een ‘maatschappelijk middenveld’ zoals dat zo mooi heet, heeft China niet en nooit gehad. De staat lijkt sterk op de familie, waarin de pater familias het voor het zeggen heeft, zeker zolang die voor de basale benodigdheden zorgt.

Foto: Tom Page (cc)

Perverse prikkels in de energiebelasting

, door

OPINIE - Gastauteur Hans Schneider heeft geen moeite met het betalen van belastingen. Ook niet met het betalen van belasting over het energieverbruik. Alleen wat is er gebeurd met het idee: de vervuiler betaalt?

I love tax

Ik behoor tot de zwijgende meerderheid van de Nederlanders die belasting betalen helemaal niet erg vindt. Uit de Rijksmiddelen worden immers nuttige zaken betaald zoals zorg, onderwijs, politie, dijken en leger en soms ook dingen die het leven mooier maken zoals kunst, cultuur en natuur. Ik betaal daar graag aan mee.

Daarnaast wordt belasting soms geheven om schadelijke bestedingen af te remmen. Stevige accijnzen op benzine en rookwaren dragen respectievelijke bij aan het tegengaan van energieverspilling en longkanker. Ook prima, wat mij betreft.

Belasting op elektriciteit stabiel, op gas omhoog

Op het eerste gezicht dragen als maar hogere belastingen op energie ook bij aan zowel het vullen van de schatkist als aan het terugdringen van verspilling. We betalen zowel voor stroom als voor gas bovenop de kale energieprijs nog een EnergieBelasting (EB), een Opslag Duurzame Energie (ODE) en de BTW. De BTW wordt niet alleen over de energieprijs geheven, maar óók over de belastingen EB en ODE. Vlek op vlek, zou je kunnen zeggen.

Foto: Lucas Berrini (cc)

Hoe we van de universiteit weer een intellectuele werkplaats kunnen maken

, door

OPINIE - Na zoveel jaar moet er op 14 december eindelijk weer eens een grote demonstratie komen tegen het regeringsbeleid voor het hoger onderwijs. Studenten, docenten en bestuurders lijken een hechte coalitie te vormen. Hun maat is vol, want zowel docenten als studenten zouden onder toenemende werkdruk lijden. Het moet allemaal radicaal anders volgens gastredacteur Hein Vrolijk.

In september waren er al wat ludieke acties om het academische protest in de media te krijgen. De eensgezindheid werd toen verstoord door Willem Schinkel, hoogleraar sociologische theorie in Rotterdam. “Waarom ik niet actievoer voor de universiteit” schreef hij in een brief, die op de website van De Groene Amsterdammer verscheen. Zijn belangrijkste boodschap: meer geld vragen aan Den Haag betekent meer van hetzelfde terwijl we juist een andere universiteit moeten nastreven.

Prompt kreeg hij uiterst kritische reacties. Hoogleraren Ido de Haan en Ingrid Robeyns vonden dat Schinkel de actievoerders “een dolk in de rug steekt door ze als een ‘onfris’ en reactionair gezelschap weg te zetten”. Hun standpunt: voordat we praten over hoe het beter kan, moet er eerst geld bij. De universiteit is immers “een publieke instelling, waarin taken worden verricht die op grond van democratische besluitvorming van essentieel belang worden geacht. Als goede wetenschap een publiek belang is, moet daar ook toereikende publieke financiering voor zijn.” Drie keer hameren op ‘publiek’ maakt echter niet duidelijker wat zij daaronder verstaan. Wat wij doen is belangrijk en daarom moet Den Haag meer geld voor ons vrijmaken, daar komt het eigenlijk op neer.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het einde van de megamachine – Fabian Scheidler

, door

RECENSIE - door Addie Schulte, redacteur van Boekenstrijd.

© Uitgever Lemniscaat B.V., boekomslag Het einde van de megamachineVijfduizend jaar geleden werd de aanzet gegeven voor de vernietiging van de natuur, de onderdrukking en gewelddadige dood van tientallen miljoenen mensen en de vervreemding van nog veel meer mensen. Wat wij beschaving noemen, is een grote machine die steeds meer verslindt. De landbouw, het schrift en het bewerken van metaal waren stappen van de mensheid, maar vooral stappen achteruit. Er kwam een systeem op gang die leidde tot kolonisering, genocide, onderdrukking en ecologische catastrofe.

Zo schetst historicus en filosoof Fabian Scheidler in de eerste pagina’s van zijn boek de opkomst van ‘de megamachine’. Dat is het wereldwijde economische, financiële, sociale systeem dat als een machine lijkt te werken. Die machine berust op fysieke macht, structureel geweld en ideologische macht.

De macht van het lineair denken

Een sterk punt aan dit boek is de aandacht voor de wisselwerking tussen fysieke macht (vaak door politieke organen uitgeoefend), de structurele economische factoren en de ideeën, de cultuur, de rechtvaardiging van de macht. Ieder op zich is niet voldoende, ze hebben elkaar nodig om als machinerie te kunnen werken. Hij maakt onder andere gebruik van het werk van Immanuel Wallerstein en Michael Foucault.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Constructief nadenken over legalisering

, door

ANALYSE - Gjalt-Jorn Peters doet in deze gastbijdrage een paar suggesties hoe je legalisering aan zou moeten pakken op basis van lessen uit het verleden.

In het discussieren over legalisering van XTC is het van belang om de feiten en laatste wetenschappelijke inzichten goed op een rij te hebben. Inzicht in de omvang van gebruik en productie als wel een belichting van de discussie vanuit het perspectief van de (geestelijke) gezondheidszorg zijn daarbij van belang. Naast de feitelijke onjuistheden in de reacties van Novadic-Kentron en het Trimbos Instituut is het jammer dat hierdoor meer aandacht is voor de argumenten voor legalisering dan voor hoe je legalisering aan zou moeten pakken. Dit is deels betreurenswaardig omdat het lastig discussiëren is over dingen die nog heel abstract en ongedefinieerd zijn.

Prijzen van legale XTC

Er zouden duidelijke minimumprijzen voor XTC afgesproken moeten worden ingesteld. Aangenomen dat de productieprijs die is berekend door Tops et al. klopt, kost de productie van een pil € 0,20 (zie sectie “Drugscriminaliteit: letterlijk oplossen“), en wordt gemiddeld € 3,50 voor een pil betaald (van gemiddeld 157 milligram MDMA). De prijzen van XTC moeten niet te hoog komen te liggen (dan wordt het weer te aantrekkelijk om in het illegale circuit te kopen en het risico op vervuilde pillen en fluctuerende doseringen op de koop toe te nemen), maar ook niet te laag. Bovendien moet er een verband met de dosis MDMA zijn. Maar gegeven de uitzonderlijk lage productieprijs van XTC is er zelfs met de hier genoemde kaders genoeg speling om tot een verstandige prijsstelling te komen.

Foto: Foto van de Herengracht door Marcel Mulder (CC-BY-SA); zelf aangepast met het in de foto verwerkte uithangbord. copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Kritische analyse van reacties Trimbos Instituut en Novadic Kentron op legaliseringsdiscussie

, door

ANALYSE, LONGREAD - Ook het Trimbos Instituut en Novadic-Kentron plaatsten reacties in de discussie over legalisering van XTC. Deze reacties behandelen voor een deel dezelfde punten die Gjalt-Jorn Peters in zijn eerdere analyse besprak, maar tegelijkertijd bevatten ze een aantal fouten. In deze nieuwe post analyseert en corrigeert Gjalt-Jorn Peters deze fouten.

De hoofdconclusies:

  • Legalisering vermindert de risico’s van vervuilde pillen en overdosering;
  • Legalisering vermindert criminaliteit en afvaldumpingen (elimineert die niet volledig; maar afname is al meer dan we nu bereiken);
  • XTC is in vergelijking met alcohol een veilig middel, en lijkt bij verstandig gebruik niet veel onveiliger dan andere vrijetijdsbestedingen;
  • De kans dat gebruik toeneemt lijkt op basis van ervaringen met andere middelen en settings klein;
  • Legalisering maakt adequate voorlichting veel makkelijker en draagt zo bij aan het redden van levens;
  • In plaats van deze discussie kunnen we beter nadenken over hoe legalisering er uit zou moeten zien, en daar neem ik een voorschot op.

De reactie van Nodadic-Kentron

In het artikel van Novadic-Kentron worden vier voordelen van legalisering besproken. De inleiding noemt de aflevering met Zondag met Lubach en wekt dan de indruk de genoemde voordelen van legalisering objectief te zullen presenteren om zo de lezer te helpen tot een weloverwogen oordeel te komen:

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Waarom legalisering van XTC gezondheidsschade en slachtoffers voorkomt

, door

ANALYSE, LONGREAD - Eerder pleitte Arjan Lubach voor legalisering van XTC, in navolging van criminoloog Ton Nabben en hoogleraar medicatieveiligheid Kees Kramers. In deze bijdrage voegt Gjalt-Jorn Peters nog een perspectief toe aan deze discussie: dat van de preventie. Preciezer, dat van de gedragsverandering, een subdiscipline van de gezondheidspsychologie. Gjalt-Jorn Peters legt uit waarom legaliseren van XTC kan bijdragen tot het voorkomen van gezondheidsschade en zelfs overlijden van Nederlandse burgers. Het omgekeerde geldt ook: het besluit XTC niet te legaliseren kost levens.

Is XTC slecht voor je?

Discussies over XTC gaan vaak over hoe schadelijk XTC is. Arjan Lubach legde al uit dat XTC relatief onschadelijk is. Relatief in vergelijking met andere genotsmiddelen. Zoals David Nutt in 2010 al voorrekende en ik bij de Universiteit van Nederland al presenteerde, is de top-3 van alcohol, heroine, en crack cocaine het schadelijkst, en komt XTC pas op de 17de plaats, na cocaine (vijfde plaats), cannabis (achtste plaats), en steroiden (16de plaats). In die lijst van twintig middelen waren alleen LSD, buprenorphine en paddo’s minder schadelijk:

Dit is niet de enige studie waar die schadelijkheid in kaart werd gebracht: in 2009 heeft het RIVM een soortgelijke exercitie uitgevoerd. Om precies te zijn een Delphi-studie met 19 experts: een Delphi-studie is een systematische manier om kennis tussen experts gelijk te trekken zodat consensus kan worden bereikt. Ook hieruit kwam dat XTC een relatief veilig middel is, en zoals figuur 8 laat zien, verschillen de experts in Nederland en Groot-Brittanië amper in hun rangschikking:

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De wereld gebruikt veel minder XTC pillen dan geschat

, door

ANALYSE - Een aantal weken geleden pleitte Arjen Lubach voor legalisering van XTC. In deze gastbijdrage gaat Gjalt-Jorn Peters dieper in op het daadwerkelijk gebruik van XTC en de omvang van de productie van XTC.

Op 25 augustus 2018 kwam het boek “Waar een klein land groot in kan zijn” uit van Pieter Tops, Judith van Valkenhoef, Edward van der Torre en Luuk van Spijk. In dit boek berekenden de auteurs dat er jaarlijks in Nederland 971 566 879 XTC pillen worden geproduceerd, waarvan 80% wordt geëxporteerd. Er zijn veel reacties op dit boek gekomen, waar de auteurs op hebben gereageerd door met een ander exportpercentage de totale omzet te herberekenen. In deze blog post reageer ik hierop door uit te rekenen hoeveel XTC pillen de wereld elk jaar consumeert, waaruit volgt dat niet het exportpercentage niet klopt, maar de geschatte totale XTC productie.

De website Legalize plaatste een analyse waarin het boek in een politiek kader wordt geplaatst, als middel om harder tegen drugscriminaliteit op te treden, en wijzen op de gebleken ineffectiviteit van die repressieve aanpak. In een ingezonden brief aan de Volkskrant deelt politicoloog Joost Smiers dit standpunt, en geeft hij aan dat politiecapaciteit beter ingezet kan worden om de wapen- en vrouwenhandel te bestrijden. Beide reacties veronderstelden dat de berekeningen van Tops en collega’s klopten, en beargumenteerden waarom hun conclusies (dat er meer politiecapaciteit nodig was om de productie en handel in drugs te bestrijden) niet klopten. Er zijn echter ook vraagtekens geplaatst bij de berekeningen zelf.

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

Hoe voorkomen we een nieuwe WODC affaire?

, door

OPINIE - Één op de zes ambtenaren wordt onder druk gezet tot niet-integer handelen. De WODC affaire zou daarom wel eens de kanarie in de kolenmijn kunnen zijn. Het is dus wachten tot een nieuwe affaire zich aandient. In deze gastbijdrage doet Gjalt-Jorn Peters een voorstel hoe een nieuwe affaire kan worden voorkomen.

Onderzoek is een methode om iets te leren. Overheidsbeslissingen en -beleid moeten gebaseerd zijn op feiten, dus overheden en semi-overheden moeten vaak onderzoek doen om verstandig te handelen. Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (het WODC) zou zulk onderzoek moeten doen voor de overheid. Echter, in 2014 is onder andere door een moedige klokkenluider de klok geluid over WODC-onderzoeken die niet tot feitenkennis, maar tot mogelijk schadelijke misinformatie leidden doordat er politieke belangen meespeelden. Ironisch genoeg gold hetzelfde voor het onderzoek dat vervolgens is ingesteld. In deze tekst doe ik een voorstel om te voorkomen dat dit in de toekomst weer gebeurt. De hoofdpunten:

  • Gebrek aan transparantie kan leiden tot ineffectief en zelfs schadelijk beleid;
  • Open Science principes zijn praktisch gratis en eenvoudig te implementeren;
  • Open Access, Preregistratie, Open Materialen en Open Data besparen geld en voorkomen beïnvloeding van onderzoek;
  • Als onderzoek door en voor (semi-)overheden altijd volgens Open Science principes plaatsvindt, verbetert dat beleid, bespaart dat geld, en redt het levens.
Vorige Volgende