Wat is eigenlijk het grootste Nederlandse bedrijf dat niet aan de beurs genoteerd is?
(Beste link naar een jaarverslag of goede bron wint eeuwige glorie)
Veel journalisten geloven niet dat nieuwsconsumenten in de toekomst wel eens genoegen kunnen nemen met de oorspronkelijke bron van hun verhaal, in plaats van de gestileerde versie in de krant te lezen. Als je hen dan vertelt dat Jan Marijnissen een aardig succesvol weblog heeft en dat de lezers van dat medium de journalist niet meer nodig hebben om over hem en de SP te lezen, schudden ze meewarig het hoofd.
“Kijk”, zeg ik dan rustig. “Voorbeeldje. Vroeger moest je tot 8 uur wachten en dan kwam er een mijnheer en die vertelde je hoe het weer was en morgen zou worden. Dat was een mijnheer van het KNMI die een plaatsje kreeg in een journalistiek programma.”
“Nu surfen mensen naar knmi.nl of buienradar.nl (een echte veelverspreide hobby in mijn omgeving) en maken zelf verder een inschatting. Soms blijven ze dan toch naar die mijnheer van het journaal luisteren omdat ze willen weten wat die ervan vindt. Het verhaal in perspectief, van een deskundige. Maar soms zappen ze dan ook verder omdat ze het al weten. Zoiets is het.”
Ik vind het een broodnodige verfrissing van de journalistiek dat de functie van de bron verschuift. Te lang zijn wij journalisten betweters geweest, wachters van het verhaal, op stelten door de modder. Nu kunnen ook de controleurs van de democratie zelf gecontroleerd worden en zal het radarwerk van de journalistiek voor meer mensen te bezichtigen zijn. Een soort permanente open dag. Ik verheug me er echt op.
Ooit van Baron Wolfgang von Kempelen gehoord? Nee? Ook zonder Sargasso zou die omissie wellicht snel zijn opgelost, want de baron is hot. En dat is niet vreemd. In 1769 bouwde de geniale ambtenaar aan het Weense hof ’s werelds eerste schaakmachine na een weddenschap. Aan het einde van de 18e eeuw zwerven er veel rariteiten door hoven en steden, maar een sterk spelende schaakautomaat was ongetwijfeld een sensatie. Von Kempelen hielp die populariteit nog een handje door de, in die tijd modieuze, exotische vormgeving van het grote apparaat: aan een grote houten tafel zat een robot-Turk die met z’n mechanisme arm daadwerkelijk de stukken verzette. In de later verbeterde versie kon de kunstmatige Moor ook nog ‘schaak!’ roepen.
Europa was verguld. Zelfs de ijdele Napoleon liet de maker niet terechtstellen nadat hij in een partijtje werd verslagen. Er was alleen één kleine maar bij de genialiteit van ingenieur Von Kempelen: ‘de Turk’ zoals de automaat was gaan heten, was nep. Door middel van spiegels waren er sterke schakers in verborgen.
Die trucs waren overigens echt nodig omdat Von Kempelen voor elke demonstratie aan de verbijsterde toeschouwers liet zien het binnenwerk van de machine geheel uit tandwielen bestond. Maar zelfs de in die tijd beroemde Duitse kampioen Allgaier heeft bekend in de Turk te hebben plaatsgenomen en met een vernuftig magnetensysteem de stukkken in werking gezet.