Elsje Moulijn, auteur op Sargasso

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Over feiten, fictie en toon van het politieke debat

22 juni 2016 , 08:00 , door Elsje Moulijn

COLUMN - De afschuwelijke moord op de Britse parlementariër Jo Cox heeft de discussie op gang gebracht over feiten, fictie en toon van het politieke debat. De laatste jaren is er sprake van een verruwing: er komen geen vluchtelingen of ontheemde mensen meer die alles kwijt zijn, maar er komt een ‘tsunami van asielzoekers’. Van Marokkanen willen we ‘minder, minder, minder’ en Trump wil het liefst helemaal geen moslims meer toelaten tot de VS. Ook de Brexit-campagne was hard en meedogenloos: voor veel Engelsen was de poster van UKIP met een stroom vluchtelingen en daarboven de titel ‘Breaking Point’ het keerpunt.

In heel Europa is de moord op Cox als een bom ingeslagen. Hoewel er officieel nog niets over kan worden gezegd, lijkt het er verdacht veel op dat de harde, verdeeldheid en haat zaaiende Brexit-campagne in ieder geval een bijdrage heeft geleverd aan de gestoorde gedachten van de moordenaar. Dan ga je je als politicus, en zeker als rechts-populistische politicus, toch wel afvragen of je misschien niet wat te ver bent gegaan. Zou je zeggen.

Dat geldt kennelijk niet voor de PVV. Deze week nog noemde Fritsma het kabinet een ‘gevaar voor de samenleving’. Hij doelde daarmee, hoe kan het ook anders, op het vluchtelingenbeleid. Fritsma en de PVV bouwen liever vandaag dan morgen hekken en muren om Nederland om asielzoekers buiten te houden. Heel humaan en ook erg effectief, toch?

Foto: DAVID HOLT (cc)

Boze Britten blijven in de EU

16 juni 2016 , 11:00 , door Elsje Moulijn

COLUMN - De magische datum van 23 juni nadert met rasse schreden, in het Verenigd Koninkrijk is de discussie over een Brexit inmiddels volledig uit de hand gelopen. Voor- en tegenstanders slingeren elkaar bedragen om de oren die de EU het VK per dag zou kosten, smijten met aantallen immigranten, en strijden over wat soevereiniteit nou eigenlijk betekent.

In deze discussie krijgt de EU de schuld van alles wat niet goed gaat in het VK: werkloosheid, slechte dure huurwoningen, verouderde openbare voorzieningen, globalisering en de recessie. En natuurlijk de immigratie. De EU, dat zijn de elites, zakkenvullers, egoïsten. Daar moeten we zo snel mogelijk vanaf.

Het gebrek aan kennis is vaak pijnlijk, de Britten zijn, net als veel andere EU-burgers, heel slecht geïnformeerd over wat de EU is. Ze hebben het over een dictatuur, een superstaat, een soort hogere macht. Dat is ook niet verwonderlijk: decennialang hebben politici mislukkingen op de EU afgeschoven, en successen voor zichzelf opgeëist. Eerlijke informatie werd weinig of niet gegeven. Daar plukken we nu de zure vruchten van.

Cameron heeft de gevolgen van zijn beslissing om een referendum over het EU-lidmaatschap te houden niet voorzien. De woede, de frustratie, de haat die tijdens de campagne naar boven is gehaald, heeft de Britse maatschappij gespleten. De schade is groot, of er nu een Brexit komt of niet.

Foto: Screenshot campagnefilmpje Opération Libero, Youtube

Operation Libero drijft populisten in de hoek

8 juni 2016 , 08:00 , door Elsje Moulijn

COLUMN - Onlangs publiceerde Alexander Pechtold een artikel in NRC Handelsblad met de titel: ‘Het einde van de redelijkheid? Dat geloof ik helemaal niet’. Hierin legt hij uit hoe moeilijk het is om populisme te bestrijden. ‘Als ik niet op de kletspraat van Wilders reageer, ben ik een wegkijker. Als ik er niet serieus op reageer, ben ik elitair. Als ik er wel op reageer, heb ik louter electorale motieven’, aldus Pechtold.

Hij is niet de enige politicus die door populisten soms tot wanhoop wordt gedreven, politici door heel Europa en sinds Trump ook in Amerika worstelen met dit probleem. Pechtold is waarschijnlijk wel een van de grootste ervaringsdeskundigen op dit gebied, en zijn doorzettingsvermogen heeft hem al veel steun en stemmen opgeleverd. Maar desondanks staat de PVV nog steeds hoog in de peilingen, zoals Pechtold vertwijfeld toe moet geven.

Ik heb goed nieuws: in Zwitserland, het land waar populisme al vele jaren zeer nadrukkelijk aanwezig is, lijkt er een antwoord te zijn gevonden. Dit antwoord heet Operation Libero.

Operation Libero is een beweging die zich ten doel stelt de Zwitserse politiek ingrijpend te veranderen. De aanleiding voor de oprichting was de aanname van het beruchte Masseneinwanderungsinitiative. Met dit volksinitiatief eiste de rechts-populistische Schweizer Volkspartei (SVP) dat Zwitserland de immigratie weer zelf zou gaan ‘sturen’. Dat dit niet compatibel is met het vrije personenverkeer van de EU, en dat hierdoor de samenwerking met de EU in gevaar zou komen, werd weggewuifd. De uiterst krappe aanname van dit volksinitiatief zette de relatie tussen Zwitserland en de EU op scherp, de SVP had haar doel bereikt.

Foto: copyright ok. Gecheckt 02-03-2022

Ook het volk heeft niet altijd gelijk

30 mei 2016 , 14:00 , door Elsje Moulijn

COLUMN - Populisten houden van directe democratie. De Oostenrijkse ex-presidentskandidaat Hofer wil referenda invoeren, de Hongaarse premier Orbán houdt in september een referendum over het gezamenlijke Europese asielbeleid, en in het verkiezingsprogramma van de PVV staat ‘ons kroonjuweel heet het bindend referendum’.

Zwitserland is hierbij het lichtende voorbeeld – de Duitse AfD wil ‘meer Zwitserland voor Duitsland’, en Wilders pleitte in november 2015 in de Volkskrant voor bindende referenda volgens Zwitsers voorbeeld. Maar dat het ook in Zwitserland niet altijd rozengeur en maneschijn is, laat het Masseneinwanderungsinitiative van de rechts-populistische SVP wel zien.

In februari 2014 stemden de Zwitsers over de vraag of Zwitserland de immigratie weer zelfstandig moet gaan sturen. Er waren direct al zorgen dat de aanname van dit initiatief in strijd zou kunnen zijn met de bilaterale overeenkomsten met de EU. Hierin hebben de EU en de niet-EU-lidstaat Zwitserland afspraken gemaakt over het vrije verkeer van goederen, diensten, financiën én personen.

De SVP wuifde alle zorgen weg: wij gaan gewoon met de EU onderhandelen over het beperken van de immigratie, de EU heeft per slot veel belang bij een goede relatie met Zwitserland. Het initiatief werd hierop met een uiterst krappe meerderheid – 50,3% – aangenomen. Het beperken van de immigratie uit de EU was een feit. Of toch niet?

Foto: Hans Porochelt (cc)

Oostenrijk kan niet kiezen

23 mei 2016 , 14:00 , door Elsje Moulijn

COLUMN - Gisteren moesten de Oostenrijkers hun nieuwe president kiezen. Omdat de kandidaten van de middenpartijen in de eerste ronde waren afgevallen, ging deze verkiezing tussen twee kandidaten: van links en extreem-rechts. De Oostenrijkers moesten kiezen tussen groen en bruin, tussen oud en jong, tussen samenwerking en alleengang. Tussen Van der Bellen en Hofer. Ze kwamen er niet uit, ‘s avonds stond de teller nog steeds op 50/50. De briefstemmen, die vandaag worden geteld, zullen de winnaar bepalen. Deze politieke impasse legt de wortels van het huidige Europese probleem bloot: we hebben het centrum, het midden opgeblazen en onszelf opgezadeld met de uitersten.

Democratie is synoniem met compromissen sluiten. Kiezers hebben verschillende meningen, verschillende belangen, verschillende ideeën. In een verkiezingscampagne kan elke partij zijn eigen denkbeelden compromisloos uitdragen, maar in de politieke dagelijkse realiteit is het devies: luisteren, overleggen, onderhandelen en gezamenlijk een voor iedereen acceptabele oplossing zoeken.

Voor de kiezer, die op een belofte had gestemd, is dat vaak moeilijk te verkroppen. Politici leggen de achtergrond van gemaakte compromissen niet altijd duidelijk uit. Dit kan verschillende redenen hebben, bijvoorbeeld omdat het onderhandelingsproces ingewikkeld was of omdat het compromis voor henzelf niet gemakkelijk was. Menig politicus had graag meer voor zijn kiezers, voor zijn eigen ideeën en principes binnengehaald, maar heeft voor het gezamenlijk belang water bij de wijn moeten doen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Maak Europa en de EU weer sexy

17 mei 2016 , 08:00 , door Elsje Moulijn

COLUMN - Wij leven in een tijd van hoge snelheid, van continue prikkels, van snelle veranderingen. Winkelen is allang shoppen geworden en moet een belevenis zijn. Vakantie betekent avontuur, in Azië door de jungle trekken, op de mountainbike door de Alpen rijden of met de bus dwars door Iran reizen. We houden van veel en van samen, van collectieve vreugde – Koningsdag of een wedstrijd van Oranje – en van collectief verdriet – de dood van Prince of de aanslagen in Parijs en Brussel. En we houden niet van saaiheid, van traagheid, van het grijze midden. Dat is niet sexy.

En juist dat laatste is de EU, een bedachtzame, schijnbaar kleurloze, ondoorzichtige overlegorganisatie. Een vergadertafel waar 28 verschillende landen het eens moeten zien te worden over de meest uiteenlopende thema’s, waar wordt gehandeld, onderhandeld, waar wordt gegeven en genomen, en waar dan uiteindelijk een soms onbegrijpelijk compromis uitrolt. Daar wordt de kiezer van de 21e eeuw echt niet blij van. Want dat is niet sexy.

Dan de beloftes van de PVV, UKIP, het Front National, de SVP, de AfD: stem op ons, dan wordt ons land weer soeverein, onafhankelijk, kunnen wij weer zelf internationale verdragen afsluiten en onze grenzen bewaken. Dan hebben wij onze eigen munt weer, dan betekenen wij weer iets in de wereld. Natuurlijk gaan wij ook handelen met die anderen, maar dan alleen nog op ónze voorwaarden. Wij bepalen zelf wie er naar ons toe mag komen, we willen alleen nog maar harde werkers die ons geld brengen, want bij ons geldt: eigen volk eerst! Dat is toch een veel aantrekkelijkere boodschap? Een heldere visie, een glanzende toekomst! Dat is pas sexy!